Salland deze week: Raalte kan energieopdracht per dorp helemaal niet waar maken

Raalte blundert met haar aanpak om van ieder dorp te eisen haar eigen energie-gebruik per 2030 voor vijftig procent groen te krijgen en in 2050 helemaal CO2-neutraal. Dat zeggen diverse partijen tegen Hier In Salland.

Nederland moet in 2030 haar energie voor de helft uit zon of wind halen, in 2050 helemaal. Als we dat niet halen staat ons land – ook Salland – aan het eind van deze eeuw onder water omdat dan een zeespiegelstijging van twee meter niet meer af te wenden is.

Overal in het land zijn er energieregio’s opgezet die die opgave voor hun regio moeten realiseren. Salland en de Kop van Overijssel vallen in de RES West Overijssel, waarbij RES voor regionale energiestrategie staat. Daar is afgesproken dat iedere gemeente kiest voor zestig procent wind en veertig procent zon. Anders dan andere gemeenten is in Raalte daarbij besloten dat ieder dorp zijn eigen energietransitie moet waarmaken.

Dat de transitie voor meer dan de helft via wind en dus met windmolens gaat, daar is al lang en breed politiek akkoord op gegeven. Uit gesprekken met diverse mensen die dicht bij het vuur zitten blijkt echter dat de besturende partijen in Raalte al die jaren de optie wind genegeerd hebben. Maar ook dat de gemeente die energietransitie per dorp helemaal niet waar kan maken.

Energieopdracht per dorp

Neem het zonnepark in Heeten van Endona: daarmee is Heeten wel zo’n beetje klaar met haar taak. En het zonnepark aan het Overijssels Kanaal bij Heino is ook groot zat om Heino verder buiten schot te houden.

Maar zo gaat dat er niet uitzien. Vooral omdat sommige kleine kernen zonder veel energie slurpende industrie, wel heel snel aan de gestelde eisen kunnen voldoen met een groot zonnepark, terwijl andere kleine kernen met wel een grote energieslurper, maar moeilijk aan de eisen kunnen voldoen. Dat is een heel oneerlijk verhaal voor burgers die allemaal in dezelfde gemeente wonen.

Oneerlijk vooral voor de inwoners van Raalte-dorp. Want dat is het hoofddorp en draagt dus de voorzieningen van de hele gemeente. Het subtropisch zwembad, het theater, de scholengemeenschappen, maar ook de kantoren en vooral het industrieterrein met werkgelegenheid voor de hele gemeente. Je kunt nooit waarmaken dat Raalte als dorp ook haar eigen broek moet omhouden.

Windmolens zet je neer waar wind is

Feitelijk, zo vinden de mensen die we er over spraken, is het zelfs al vreemd dat een gemeente zijn eigen energietransitie moet maken. Neem Zwolle of Deventer, dat zijn regionale kernen met voorzieningen voor een breed achterland. Je kunt van de inwoners niet verwachten dat zij het energieverbruik voor die regio in hun achtertuin gaan dragen. Al helemaal niet als je het hebt over zestig procent energie via wind: dan heb je kale vlaktes nodig. De IJsselvallei langs Wijhe en Olst bijvoorbeeld.

Als de politiek niet die eerlijke discussie voert, kun je op je klompen aanvoelen dat er weerstand ontstaat, zo wordt ons verteld. De tijd is wel voorbij dat burgers tolereren dat de overheid een loopje met ze neemt. Vroeger kwam een overheid nog wel weg met een absurde inspraakprocedure die niks met inspraak te maken had. Maar nu niet meer. Sterker nog: de overheid verliest rechtszaken tegen haar burgers.

Het echte verhaal is een goed verhaal

Terwijl het echte verhaal gewoon een goed verhaal is. De energietransitie leidt tot een gezondere buitenlucht en meer comfort in huis. In het verleden heeft iedere energietransitie ook tot een grote welzijnssprong voorwaarts geleid. Burgers willen dat echte verhaal ook wel aanhoren en zelfs omarmen. Mooi voorbeeld dat ons aangereikt werd: als je mensen in de buurt van een windmolen een app geeft waarmee ze aan kunnen geven dat ze last hebben van de windmolen, maar waarop ze ook kunnen zien wanneer de eigenaar de molen stil zet omdat hij weet dat er last van slagschaduw ontstaat, dan maakt bijna niemand gebruik van die klachtenknop.
En na weerstand tegen de eerste tien windmolens heeft Dalfsen jaren later unaniem besloten er nog eens tien bij te plaatsen.

Die regionale energie strategie is in de kern een verkeerde weg in geslagen. Je moet binnen de gestelde regio met zijn allen de schouders er onder zetten en het niet op elkaar afschuiven. Het zou handiger zijn geweest die regio’s rondom homogene gebieden op te zetten. De regio met aantrekkingskracht op Zwolle, en op Deventer. Dan dragen burgers in Laag-Zuthem en Herxen bij aan de energietransitie van Zwolle. Daar gaan ze toch ook naar toe als ze naar het ziekenhuis moeten?
Dat is wel een stuk logischer dan Overijssel op te delen in Twente en West Overijssel.

Maar nog logischer is het om te kijken naar waar je het beste energie op kunt wekken en het dan met kabeltjes naar het juiste adres brengen. Zo deden we dat ook met gas uit Groningen en stroom van de IJsselcentrale.

Helemaal niet democratisch

Ander mankement van RES is dat het geen democratische organen zijn. Mensen die er beslissingen nemen, zijn op geen enkele manier democratisch gekozen en hoeven dus geen verantwoording af te leggen. De vertegenwoordiger van Raalte was naar verluid maar beperkt aanwezig en van de keren dat ie er was, kwam hij meestal te laat, “maar dat heb je niet van mij” aldus een van de mensen die we spraken voor dit verhaal.
Als je geen verantwoording af hoeft te leggen kun je dus ook gewoon niks doen. Dat is in Raalte het geval. De gemeente is wel akkoord gegaan met de energietransitie in zestig procent wind en veertig procent zon, maar heeft wind vervolgens links laten liggen.
BurgerBelangen heeft zelfs in haar verkiezingsprogramma op laten nemen niet aan wind te willen. “Dat is verlakkerij. Ze móeten! Wedden dat ze straks de schuld aan de provincie gaan geven?”

Er is trouwens ook niks democratisch aan het proces per dorp. Plaatselijk Belang neemt dat voor haar rekening of er worden speciaal clubjes voor opgericht. Maar wie zitten er in die werkgroepen? Hoe komen die daar in terecht? Namens wie praten ze? Aan wie hebben ze verantwoordelijkheid af te leggen? Heel schimmig!

Levensreddende wetten

Dat we iets met het klimaat moeten, heeft daarom ook niets met verkiezingen te maken. De zeespiegelstijging trekt zich er niets van aan of BBB de grootste is en wat die zegt over de energietransitie. De zeespiegelstijging trekt zich ook niks aan van BurgerBelangen die, samen met CDA en VVD de verkiezingen in Raalte gestolen heeft. De bittere ernst en zwaarwegende noodzaak zijn vastgelegd in levensreddende wetten. Europa houdt Nederland daar aan, Nederland houdt de provincies daar aan, de provincies houden de RES daar aan, en via de RES zijn gemeenten gebonden aan wet- en regelgeving. Dus zestig procent wind en veertig procent zon, dat gaat het worden.

Beter dus maar kijken hoe we die klus gaan klaren.