Het heeft de laatste maanden heel veel geregend, het heeft gesneeuwd, gestormd, gevroren en … ons huis heeft het allemaal glansrijk doorstaan. Dat hoopten we natuurlijk ook wel, maar ja, zo’n eerste winter in een nieuw gebouwd huis, je weet het maar nooit.
Terwolde
Ruim 3 jaar geleden schreven we ons in voor de Olstergaard. We woonden toen meer dan 40 jaar in Terwolde, heerlijk ruim, in een boerderij in het buitengebied. Ooit daarheen gegaan om zelfvoorzienend te gaan leven. Wol van eigen schapen, geitenmelk, een moestuin, we zouden het allemaal heel anders gaan aanpakken. We hebben daar veel meegemaakt met alle verschillende dieren die we hadden, het zwoegen om stallen te maken, de grond te bewerken en ook het huis te verbouwen. Dat vonden we leuk en het hoorde erbij. We kregen drie kinderen die in het dorp opgroeiden maar nu allemaal ergens anders wonen.
En langzamerhand kwam de gedachte op: misschien moeten we nu wat anders. Wat kleiner wonen en minder grond. We oriënteerden ons bij verschillende projecten voor gemeenschappelijk wonen, liefst in het buitengebied.
En toen kwam eigenlijk toevalligerwijs Olstergaard langs, iets heel anders dan we van plan waren, maar toch, als je ouder wordt, is het wel fijn om winkels en openbaar vervoer in de buurt te hebben.
We schreven ons in en werden in oktober 2020 ook nog ingeloot.
Wat voor huis moet het zijn?
In onze zoektocht naar ‘wat nu?’, kwamen we op internet het architectenkoppel SchipperDouwes uit Delden tegen. Zij hadden voor zichzelf een mooie schuurwoning gemaakt en ontwierpen ook andere woningen, waarbij ze veel aandacht hadden voor duurzame materialen en energiebesparing. Zij gingen voor ons aan het schetsen.
Een aantal uitgangspunten gaven we ze wel mee. Een footprint van maximaal 100m2 en boven max 50 m2. Geen gas en ons uitzicht vooral op zuid west. Houtskeletbouw en gebruik van duurzame materialen. We wilden een kelder en op de begane grond een slaapkamer en een badkamer; licht en ruim en niet teveel muren. Wat ons ook aansprak was een soort serre: een tussenruimte die door schuifdeuren zowel bij binnen als bij buiten getrokken kan worden. Niet verwarmd, maar door het isolerende glas wel vorstvrij en bij een beetje zon heel behaaglijk.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Verder hebben we een computerstick vol voorbeeldplaatjes, ideeën en details met ze besproken. Een lastig puntje bleek wel dat hoe leuker het allemaal werd, het ook in de prijs enorm omhoog ging. Het was voor de architect een uitdaging om alle functies erin te krijgen en het toch het zo simpel mogelijk te houden.
Ondertussen moest onze boerderij verkocht worden. Een ‘point of no return’ en ook nog een hele klus. Heel wat van de in ruim 40 jaar bij-elkaar-gewoonde spullen vonden via Marktplaats, de Kringloop en uiteindelijk de stort hun weg het huis uit. Omdat overal herinneringen aan kleven is dat hele proces voor moeizame beslissers geen leuke bezigheid. Er gaan ook nog veel boeken, kasten en andere spullen naar de tijdelijke opslag. De nieuwe bewoners namen gelukkig heel wat over en zelfs ons kat Hendrik en de kippen. Wij vonden met hond Koen, een prima onderkomen op de grens van Olst en Diepenveen waar we uiteindelijk ruim twee jaar woonden.
Passief huis
De energiehuishouding van het huis werd geïntegreerd in het hele ontwerp. We kregen we contact met Ido Sellis van Ecowerk, een onafhankelijk energie-adviseur. Met hem ontwikkelden we het idee om een passief huis te bouwen om het energieverbruik zo laag mogelijk te houden. In eerste instantie hadden we moeite om ons vooroordeel over passieve huizen, zoals ramen mogen niet open, muf binnenklimaat, risico op verspochten en schimmel, te overwinnen. Maar, door het gebruik van damp-open materialen in combinatie met balansventilatie met warmteterugwinning, gelden deze bezwaren niet meer. Het voorbeeld gaf Ido met zijn eigen net gebouwde huis.
De uitdaging werd dus het bouwen van een huis in houtskelet zonder reguliere verwarming met een gezond binnenklimaat. De vraag was, hoe?
Via de architect kwamen we in contact met een jong en klein aannemersbedrijf, Huuzbouw uit Hellendoorn. Zij werken met een Duitse prefab bouwer die veel ervaring heeft in het bouwen van passieve huizen. Daarbij is de standaardisering in de bouw bij onze oosterburen net iets degelijker met een strenge certificering. Isoleren, speciaal tripel glas, vermijden van koudebruggen en kierdicht bouwen vormen bij ons huis de basis om warmteverlies zoveel mogelijk te beperken. De cementdekvloeren beneden en boven fungeren als thermische buffer.
Dit hele pakket zorgt in combinatie met de balans ventilatie voor minimale temperatuurschommelingen in het huis. Hierdoor blijft de warmtevraag laag. Ons huis wordt het grootste deel van het jaar verwarmd door instraling van de zon. In het ontwerp is daarom voorzien van veel glas om de instraling te optimaliseren. In de wintermaanden bij lage temperaturen moeten we het warmteverlies opvangen door bij te verwarmen.
Wij kozen voor een leem massakachel vanwege de aangename warmtestraling. Via een labyrint stromen de hete rookgassen door de massa van bijna 4 m3 en geven hun warmte daaraan af. Deze met hout gestookte kachel is zeer efficiënt omdat hij met één stookbeurt van ruim een uur, tot 24 uur warmte afgeeft. Daarbij stookt hij relatief erg schoon omdat de kachel accumuleert naar temperaturen tot 900 graden Celsius.
(tekst loopt door onder afbeeldingen)
Onze warmwatervoorziening wordt verzorgd door de geïntegreerde WTW in het balansventilatie systeem. Ook draait de balansventilatie, die 1,5 kW warmte kan leveren en zomers kan koelen, op 2 fase stroom (230 volt) Hiermee beperken we ook deze energiebehoefte waardoor we samen met het huishoudelijke energieverbruik iedere maand voorlopig een negatief saldo op onze meter hebben.
Zo simpel is het niet
De eerste tekeningen van de architect waren tot onze verrassing bijna in één keer goed. Het huis stond goed op de kavel en voldeed aan alle wensen. Nu de materialen nog.
Toen kregen we het tij tegen, want juist in die tijd begon het enorm te rommelen in de bouw. Aannemers hadden het druk, de prijzen schoten omhoog en niemand wist eigenlijk precies waar hij aan toe was. Onze aannemer bleek gelukkig een betrouwbare en solide partij te zijn die weliswaar niets aan de prijsstijgingen kon doen, maar wel probeerde alle problemen in overleg op te lossen.
Door de verhoging van de gasprijzen en de krapte aan materialen moest ons gedroomde huis wel een paar veren laten. En bovendien: onze boerderij in Terwolde bracht best veel op, maar dat bedrag verdampte door alle kostenstijgingen in snel tempo. Slapeloze nachten volgden. In de forse bezuinigingsrondes sneuvelden een leuke inbouw, de binnenschuifdeuren, het zinken dak, de houten bekleding en nog heel wat leuke details. En het gekke was, wat de ene maand nog een goede bezuiniging was, bleek de volgende maand een kostenpost te zijn; de prijzen fluctueerden onoverzienbaar.
Maar goed, het principe van ons huis stond nog en was uitvoerbaar!
De bouw
De houtskeletdelen werden minutieus berekend en uiteindelijk besteld bij de Duitse firma, waar we ook zijn gaan kijken. Zij maken de complete, geïsoleerde wanden, met ramen en glas erin.
Maar het allereerste zichtbare deel van de bouw was het plaatsen van de kelder. Het lijkt simpel: in de kale grond een groot gat graven en daarin de kelder laten zakken. Maar, de rest van het huis moest daar wel precies op aansluiten.
De volgende mijlpaal was het plaatsen van het casco, in februari 2023. De wanden en het dak kwamen aan uit Duitsland en werden stuk voor stuk op hun plaats getakeld en met elkaar en de ondervloer verbonden. Een dak erop en in één dag stond er een huis.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Vele maanden van binnenwerk volgden, waar we ook heel veel beslissingen moesten nemen over dingen waar we nooit over nagedacht hadden: scharnieren, tegels, deurknoppen, lichtpunten, kleuren, afwerking. Belangrijk bij de afwerking was het damp-open blijven van alle wanden. Het huis moet kunnen ademen, dus geen afdekkende folies of andere materialen in de wanden. We kozen voor een damp-open minerale verf aan de binnen- en de buitenkant.
En nu?
Een half jaar wonen we nu in ons nieuwe huis. Behalve dat het zich prima gehouden heeft in de winter is het ook heel fijn wonen. Lekker ruim en licht. Als het koud dreigt te worden doen we de kachel even aan en die verwarmt lekker door.
Zo langzamerhand zijn de meeste andere bewoners ook aangekomen en het is heel fijn om in een buurt te wonen waar je de meeste mensen in ieder geval van gezicht kent en veel ook wel wat beter.
We hadden een gezellige nieuwjaarsborrel in de net opgeleverde gezamenlijke ruimte van ‘Grijs en Groen’ en ook de buurtvereniging is opgericht. Met z’n allen gaan we er een groene en sociale wijk van maken!
Wij gaan ons nu storten op de tuin. Nog veel ontginnen, kijken of de planten die we in de herfst gepoot hebben een beetje aangeslagen zijn.
En toch weer een klein moestuintje met kippen!
Erg leuk artikel, Judith & Andries!