Pieter Parmentier: Het platteland, agrarisch bedrijventerrein?

Interessant? Deel het artikel

210525PieterP
(c) Erfdelen

Wat is er aan de hand met het platteland?

Sinds het online gaan van de site www.erfdelen.nl/thuis hebben ruim 1500 huishoudens en groepen positief en zelfs enthousiast, gereageerd. “Ja, zo willen wij ook wel wonen.”

Terwijl we al jaren horen dat het slecht gaat met het platteland en woorden als leegloop en krimp [1] ons om de oren vliegen, blijken velen serieuze belangstelling te hebben om er te wonen. En dan vooral buiten de randstad (zie ook bijlage 1).

Door drs. Pieter Parmentier

Transitie platteland

Sociaal, duurzaam en kleinschalig wonen [2] op voormalige boerenerven lijkt velen dus aantrekkelijk maar er worden nog weinig projecten gerealiseerd. Daar zijn enkele redenen voor: je hebt meestal een wijziging van het bestemmingsplan nodig, de voorinvestering kan fors oplopen (o.a. door gemeentelijke leges) en banken verstrekken geen lening als je geen onderpand hebt en kopen is riskant als de wijziging bestemmingsplan nog niet rond is.

Helaas zijn er veel overheden die daar niet zomaar aan willen, meer woningen op het platteland. De tekst “Een woning hoort eigenlijk niet in het buitengebied” komt uit een voorlichtingsfilmpje van de overheid.

Dus wel megastallen maar geen woningen,[3] denk je dan als gemotiveerde burgers die met enkele anderen een erf willen ontdoen van ontsierende stallen met asbestdaken om daarvoor in de plaats enkele kleine duurzame woningen te bouwen.

Zo’n ontwikkeling heeft vele voordelen, ga maar na:

  • Er komt vitaliteit op het platteland en draagvlak voor de voorzieningen in de kernen.
  • De boer die stopt, kan z’n erf verkopen of er samen met anderen gaan wonen.[4]
  • Oude gebouwen en asbestdaken worden gesaneerd en er komen duurzame woningen voor in de plaats.
  • Er wordt geïnvesteerd voor de lange termijn.
  • Samen wonen op een erf biedt mogelijkheden voor aandacht voor elkaar, natuurontwikkeling, spullen delen, enz. (zie verder bijlage 2).

Woningnood

Bovendien was onlangs in het nieuws dat er een miljoen huizen bij moet komen, neemt het aantal voorzieningen voor ouderen af, gaat het leefklimaat in de steden achteruit, kunnen velen een huis in de stad niet meer betalen en zijn er drie miljoen landgenoten die (ook voor Corona al) geheel of gedeeltelijk thuis werken. Die hoeven dus niet in de stad te wonen (of in de file te staan) en kunnen dankzij glasvezel thuis ook de hele wereld bereiken.

“Een mooi plan meneer Parmentier maar wat is de meerwaarde en is dit niet vooral in uw eigen belang?”

Hè wat? Vraagt u dat ook aan mensen die een kavel van de gemeente willen kopen?

Ik verzin dit niet. Dit soort vragen krijg je te horen als je met je mooie plan bij een gemeente komt. En dan moet je dus met meer argumenten komen. Dat je bereid bent te investeren in de sanering van een vervallen erf. Dat je best wilt meewerken in het kader van de regeling Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving (KGO). En dat je bereid bent om (in sommige gemeenten) 30.000 euro te betalen voor de wijziging van het bestemmingsplan en vervolgens natuurlijk de rest van je leven OZB en andere belastingen. Je zou zeggen dat dat net zo goed van economische betekenis is als wat de agrarische sector bijdraagt.

Proeftuin Salland

Om op regionale schaal een model te ontwikkelen waarmee we het realiseren van nieuwe wooninitiatieven op het platteland kunnen faciliteren, hebben we de Proeftuin Erfdelen Salland gestart. Daarin doen we samen met overheden, banken, rentmeesters, woningcorporaties & wetenschappers onderzoek naar de verschillende aspecten als financiering, duurzaam bouwen, beleid en bereidheid tot medewerking, juridische insteek, beschikbaarheid van en behoefte aan erven, enz.

Bovendien werken we landelijk samen met deskundigen op de diverse terreinen.

Voor iedereen

Om ook anderen dan de welgestelden in staat te stellen om zo mooi te wonen, hebben we een financiële werkgroep die in het kader van de Proeftuin onderzoekt wat de mogelijkheden zijn en wat nog verbeterd kan worden. Te denken valt aan subsidie[5] of een garantiefonds t.b.v. de voorfinanciering en/of om andere financiers over de streep te trekken.

Bijlage 1

Dat het niet allemaal en zelfs niet vooral in de Randstad gebeurt, moge blijken uit onderstaande staafdiagram (CBS). Veruit de meeste medelanders wonen buiten die grote steden. Het grootste deel van het Bbp wordt er geproduceerd. Twee derde van de bedrijven is er gevestigd en ook het grootste deel van de banen en woningen vind je erbuiten.

 

Bijlage 2 Relevante landelijke ontwikkelingen

Er zijn diverse ontwikkelingen en omgevingsfactoren aan te wijzen die maken dat nieuwe woonvormen zoals Erfdelen nu kansrijk worden op het platteland. Om de meest relevante te noemen (waarvan sommige overlappen):

  • Bevorderen behoud van voorzieningen
  • Behoefte aan duurzamer en kleiner wonen en spullen delen
  • Vergrijzing en vereenzaming. Meer behoefte aan mantelzorg
  • Meer financieringsmogelijkheden en aantrekken woningmarkt
  • Het op grote schaal vrijkomen van agrarische bebouwing (VAB’s)
  • Tegengaan van criminaliteit- en stikstofproblemen op het platteland
  • Meer mogelijkheden voor eigen energievoorziening of zelfs autarkie
  • Meer behoefte aan wonen in het groen en eigen voedsel produceren
  • De nadelen van wonen in de stad: vervuiling, toerisme, duur, criminaliteit
  • Ontdekking dat er veel nieuwbouw nodig is >> versoepeling contingentering
  • Voor Corona werkten al drie miljoen landgenoten geheel of gedeeltelijk thuis
  • Overheden die initiatieven van burgers willen faciliteren en regels versoepelen
  • Asbest- en mestwetgeving waardoor het vrijkomen van erven wordt bespoedigd
  • Dankzij internet en mobiele telefoons ook op het platteland in contact kunnen blijven

Bijlage 3 Serrestallen

Met overheidssubsidie zijn in de afgelopen jaren een paar duizend serrestallen gebouwd. Waarschijnlijk met het idee: beter voor mens en dier in de stal want zo waait de methaan mooi naar buiten. In het jargon van de stallenbouwer: een optimale daglicht toetreding en ventilatie.[6] En ook andere (grootschalige) bedrijven konden doorgaan met bouwen “want dat is goed voor de economie”.

 

 

Gelukkig wordt sociaal, duurzaam en kleinschalig wonen op het platteland (maar dan mooi passend in het landschap) steeds populairder. Want dat is goed voor het welzijn.

 

Bijlage 4 Resultaten enquête Erfdelen

  • 490 respondenten
  • 339 zijn 50 plus, de oudste is 81 en de jongste 23
  • 218 zijn alleenstaand/alleenwonend
  • 107 hebben kinderen thuis
  • Wat hoog scoort is: privacy, natuur, nabijheid voorzieningen, duurzaam leven en bouwen, lage kosten en mantelzorg.
  • Minder hoog maar nog altijd behoorlijk hoog scoren: dieren, spiritualiteit, dingen samen doen en de diversiteit van de groep.
  • 177 zien zich vooral met volwassenen op een erf wonen. De rest kiest voor alle leeftijden.
  • Het gemiddelde van de gewenste groepsgrootte zit rond de vijftien tot twintig.
  • Het gewenste aantal wooneenheden varieert van 3 tot 12.
  • 70 respondenten hebben een duidelijke voorkeur voor huren.
  • De meesten willen samen wonen op een erf binnen twee tot vier jaar realiseren.

Drs Pieter A. Parmentier

Initiatiefnemer Erfdelen

www.erfdelen.nl/thuis

parment@planet.nl

PS:

in een rapport uit 2014 van het Innovatie Netwerk, uitgevoerd door Alterra, Wageningen UR wordt het volgende gesignaleerd:

“Vrijkomende boerenerven bieden ruimte aan nieuwe activiteiten in het landelijk gebied. Terwijl deze nieuwe activiteiten decennialang door overheden op diverse niveaus zijn beperkt, is de afgelopen jaren een kentering gaande. Provincies en gemeenten zien vrijkomende locaties in toenemende mate als een kans voor revitalisering van het landelijk gebied. Gezien de omvang van de transformaties en de verwachte leegstand zullen deze kansen ook in de toekomst alleen maar groter en belangrijker worden. Hergebruik van vrijkomende agrarische gebouwen als middel om het landelijk gebied economisch en sociaal vitaal te houden, zal de komende decennia een belangrijk thema zijn. Beleidsmakers staan voor de vraag of ze op andere dan de gebruikelijke manieren, hergebruik van agrarische gebouwen willen toestaan of zelfs stimuleren. Immers, leegstand op grote schaal zal zowel verlies aan kapitaal als aan cultuurhistorische interessante gebouwen betekenen. Het vraagt ook om innovatieve nieuwe vormen van hergebruik.”

[1] We krijgen de laatste tijd merkwaardige berichten uit krimpgemeenten. Erfdelen wordt er actief tegengewerkt met het argument dat het de leegstand in de kernen zou bevorderen!?

[2] Onderdeel van het concept is ook een ruimte voor gezamenlijk gebruik, bijvoorbeeld voor gezamenlijk eten, muziek maken of een werkplaats.

[3] Een wethouder noemde het platteland “agrarisch bedrijventerrein” en een gedeputeerde maakte bezwaar tegen Erfdelen vanwege “de verstening van het platteland”! Zoals met de megastallen, vroeg ik hem? Maar nee dat was iets anders.

[4] Gemiddeld stoppen vijf boeren per dag en in Brabant is de verwachting dat in drie jaar tijd 1/3 van alle boeren stopt! De helft van alle 54.000 boerderijen in ons land staat in Brabant, Gelderland en Overijssel. Geschat wordt dat de helft van de stoppende boeren het erf verlaat. Daar wordt de leegstand dus enorm. Maar ook in andere delen van het land wordt de verpaupering steeds zichtbaarder.

[5] Diverse provincies, gemeenten en ook het rijk hebben subsidieregelingen (in de maak).

[6] En wat er dan kan gebeuren, is dat een boer in de buurt bezwaar maakt tegen de bestemmingsplan wijziging omdat de kans bestaat dat de nieuwe bewoners van het erf bezwaar gaan maken tegen stankoverlast ofzo. Dus er worden serrestallen gebouwd waar de stank uitwaait en daardoor kan er in de omgeving niet meer gewoond worden.

Word supporter van HierinSalland

HierinSalland is voor, maar ook van Salland. Word supporters en ondersteun ons. Door mee te doen of met een kleine bijdrage.

Interessant? Deel het artikel

Meer over

Blijf op de hoogte

Abonneer je op een of meerdere van onze nieuwsbrieven en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Om de twee weken verloten we onder de abonnees om en om een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch en de biologische Supermarkt in het Bos van Kleinlangevelsloo, beiden in Raalte. Bekijk de spelregels.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte

Abonneer je op onze nieuwsbrief en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Iedere maand verloten we onder de abonnees een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch in Raalte. Bekijk de spelregels.