Unieke collectie grammofoons krijgt tweede leven in nieuw museum Nieuwleusen

Je laat de naald zakken in een platte ronde schijf die op een vast toerental ronddraait. En als je alle bijbehorende apparatuur op de juiste wijze hebt aangesloten, klinkt er muziek. Steeds meer mensen – niet alleen ouderen die opgroeiden met 78-toerenplaten, LP’s en singles, maar zeker ook jongeren – worden geboeid door dit wonder der techniek, dat inmiddels ruim een eeuw oud is.

Ontwikkeling geluidsdragers zichtbaar

De ontwikkeling van het vastgelegde en gereproduceerde geluid komt tot leven in het Grammofoonmuseum in Nieuwleusen, dat binnenkort verhuist naar een nieuwe huisvesting. De omvangrijke en unieke verzameling fonografen, grammofoons, platenspelers en aanverwante afspeelapparatuur krijgt een plek in ’t Olde Gemientehuus, het voormalige gemeentehuis van Nieuwleusen. De afgelopen zeventien jaar was het ondergebracht in het souterrain van de woning van Jelle Bos, de grondlegger van het museum. Daar kon het op kleine schaal alleen door groepen op afspraak worden bezichtigd. Met de verhuizing naar ’t Olde Gemientehuus verandert dat. Het museum wordt vrij toegankelijk op vaste openingstijden.

De honderden items in het museum vertellen de ontwikkeling van de fonograaf en de grammofoon: van de eerste fonograaf van Edison uit 1877 – toen de groeven nog werden aangebracht op wasrollen van aluminiumfolie – tot de koffergrammofoons van na de oorlog en de pick-upjes van de tienerkamers uit de jaren zestig en zeventig. Blikvangers zijn pronkstukken als een met wasrollen werkende Multiphone (een ‘jukebox avant la lettre’) uit 1908 en fonografen die ‘vermomd’ zijn als meubelstuk. De collectie omvat vrijwel uitsluitend originele stukken, die ook nog allemaal in werkende conditie zijn. Al moeten enkele aan het museum verbonden technische vrijwilligers er wel regelmatig aan sleutelen.

Het museum heeft zelfs een complete radiostudio die in de jaren tachtig in Hilversum in gebruik was. In het nieuwe museum komt bovendien een platenbar uit een vroegere winkel, die bij oudere liefhebbers ongetwijfeld nostalgische gevoelens zal oproepen.

Unieke collectie

De unieke collectie is het resultaat van de verzamelwoede van Nieuwleusenaar Jelle Bos, die in de loop van bijna vijftig jaar apparatuur over de gehele wereld, en met name de Verenigde Staten, bijeenbracht. De verzameling kreeg in eerste instantie een plek in zijn woning, maar later, vanaf 2004, besloot hij er een museum van te maken, dat werd ondergebracht in een stichting. Met succes, want hoewel hij er nooit reclame voor maakte, stegen de bezoekersaantallen zienderogen. Met de verhuizing – inclusief een flinke collectie 78-toerenplaten, LP’s en singles – wordt het museum breder toegankelijk.

De gemeenteraad van Dalfsen zette het licht op groen voor de overdracht van het voormalige gemeentehuis van Nieuwleusen, dat hiervoor ‘om niet’ beschikbaar is gesteld. Toch moet er heel wat geld bijeen worden gebracht om de verhuizing en de verbouwing – en straks ook de vaste lasten en de exploitatie – te kunnen bekostigen. Het stichtingsbestuur van het museum, dat een steeds grotere groep vrijwilligers om zich heen verzamelt, is daar de afgelopen maandag intensief mee bezig geweest. Ook wordt de verbouwing planmatig tot in detail voorbereid. De formele overdracht staat gepland voor 1 november en de verwachting is dat er nog dit jaar een begin kan worden gemaakt met de verbouwing. Als alles volgens plan verloopt, kan het nieuwe museum in april of mei 2022 open gaan.

Website klik hier