Waar ik ook wandel, fiets, of rondrijd in ons mooie Salland, altijd vallen me die karakteristieke knotwilgen op in het landschap. Zo oer Hollands, zo kenmerkend in ons buitengebied. Langs sloten, weteringen, graslanden en langs de IJssel kun je ze vinden: kromme gegroefde boomstammen met een verdikt uiteinde, een knot geheten. Sommige bomen hebben een kale of kleine knot terwijl anderen een beste weelderige pruik op hun stam hebben staan.
Nu las ik laatst in een blad van Natuurmonumenten dat die fraaie knotwilgen steeds meer aan het verdwijnen zijn. En dat zou komen omdat ze verkeerd geknot worden…
Tegenwoordig is het namelijk de gewoonte dat ze eens in de drie jaar totaal gekortwiekt worden: dus alle takken er tegelijk in een keer af. Of een rij wilgen die om en om helemaal kaal zijn gemaakt. Dat is dus echt niet goed schijnbaar want dan kan het in een nat voorjaar helemaal verkeerd gaan. De knotwilg kan dan dood gaan aan alcoholvergiftiging lees ik… Hè, alcoholvergiftiging?? Hoe zit dat?
Een knotwilg transporteert water naar boven. Maar in een nat voorjaar staat hij met zijn wortels in het water en dus gaat hij over op noodademhaling en dat veroorzaakt alcoholvorming. Omdat er bij zo’n totaal kaal geknotte boom geen (werkende) takken meer boven op zijn kruin staan kan de wilg die alcohol niet afbreken en gaat hij helaas dood aan alcoholvergiftiging.
Vroeger ging men elk jaar langs de wilgen met drie man. Twee om te snoeien en eentje om de takken te sorteren. Alle takken hadden zo hun eigen bestemming en werden voor van alles gebruikt. Maar het belangrijkste was dat men op elke boom een aantal takken liet staan om alcoholvergiftiging van de bomen te voorkomen!
Tegenwoordig worden de takken nergens meer voor gebruikt en dan is het makkelijker om alle takken eens in de drie jaar tegelijk te snoeien met alle gevolgen van dien. Maar het kan zo wel gebeuren dat na een tijd niemand meer weet hoe het eigenlijk hoort: het knotten van wilgen.
Dat gegeven blijft dan ergens in mijn hoofd hangen en toen ik onlangs in de Hoenwaard aan de overkant van de IJssel kwam viel het me op dat daar een rijtje knotwilgen stond dat op de juiste manier was geknot: elke boom had nog een paar takken! Hier was iemand aan het werk geweest die er nog verstand van had!
