Wie had gedacht dat er nooit meer een grote oorlog in Europa plaats zou vinden, kwam op 24 februari bedrogen uit. Putin viel Oekraïne binnen om het land naar eigen zeggen te “denazificeren” en te “demilitariseren”. Dagelijks worden we op het nieuws en de social media geconfronteerd met de verschrikkelijke gevolgen van Putins maniakale handelen.
Onzekere tijden
Hoewel de oorlog zich aan de oostkant van ons werelddeel afspeelt gaan we ook in Nederland onzekere tijden tegemoet. Niemand weet hoe deze situatie zich verder zal ontwikkelen en wat de gevolgen zijn voor de langere termijn. Een direct gevolg is de grote stroom vluchtelingen die op gang is gekomen. Gelukkig is ook in Nederland de bereidheid groot om de vluchtelingen met open armen te ontvangen.
Prijsstijgingen
Een ander direct gevolg zijn de enorme prijsstijgingen op de energiemarkt. De benzineprijzen breken record na record en tegen de tijd dat dit stuk geplaatst is kost een liter Euro 95 waarschijnlijk € 2,50. Nog dramatischer is de stijging van de gasprijs. Vanwege de onstabiele situatie en de angst voor verstoringen van levering van Russisch gas is de prijs enorm gestegen. Kostte een megawattuur vorig jaar nog circa € 20,- en begin december nog zo’n € 50,-. Inmiddels heeft de gasprijs een piek aangetikt van maar liefst € 335,- per megawattuur!
Alternatieven
Een belangrijke reden waarom de markt zo heftig reageert is onze afhankelijkheid van Russisch gas. Dit voorziet in ongeveer 40 procent van de Europese aardgasbehoefte, een groot aandeel dus. Zo groot dat hier niet zomaar even een eenvoudig alternatief voor gevonden kan worden. Ze zijn er wel, maar deze zijn vooralsnog onwenselijk. Er kan bijvoorbeeld worden overgeschakeld op bruin- en steenkool. Dit is de fossiele brandstof met wereldwijd de grootste reserves en kan worden geïmporteerd uit stabiele regio’s, zoals Australië en de VS. Ook dichter bij huis zijn er in Duitsland nog aanzienlijke bruinkoolreserves. Het verbranden van kolen in bijvoorbeeld onze elektriciteitscentrales is echter een stuk vervuilender dan het verbranden van gas, dus geen wenselijk alternatief.
Een ander alternatief is het opendraaien van de gaskraan in Groningen. Het aardgasveld onder Groningen is namelijk nog lang niet leeg, maar de winning is afgebouwd vanwege de vele aardbevingen en de bijbehorende schade als gevolg van de gaswinning. De afbouw van de gaswinning is één van de grootste politieke hoofdpijndossiers geweest van het laatste decennium. Het weer opendraaien van de gaskraan in Groningen met een weer toenemende kans op aardbevingen is daarom ook geen wenselijk alternatief.
Wat kunnen we dan wel doen om minder afhankelijk te worden van het Russische gas? Uiteraard moeten we als de sodemieter verder gaan verduurzamen! Maar dit is echter op de korte termijn niet voldoende. Het tempo waarop we verduurzamen is simpelweg te traag.
Omslag maken
Is er dan echt geen alternatief dat op de korte termijn al kan worden ingezet? Dat is er gelukkig wel, alleen vraagt dit om een verandering in de samenleving. Wat wel kan is namelijk minder energie gebruiken. Hiervoor zullen we moeten inleveren op comfort. Velen zullen nog wel bereid zijn om de thermostaat lager te zetten, maar om echt zoden aan de dijk te zetten is er meer nodig. En ik vraag me oprecht af of we hiertoe bereid zijn als samenleving. We zijn in het westen namelijk verslaafd aan economische groei en het bijbehorende comfort. En economische groei en een groeiend energieverbruik gaan hand in hand.
We zijn gewend geraakt aan onze riante twee-onder-een-kapwoning, drie auto’s voor de deur, een zomervakantie naar Thailand, op wintersport naar Tirol, een 65-inch tv in de woonkamer, een 43-inch tv in de slaapkamer en niet te vergeten, aardbeien in de winter!
Leven met minder comfort betekent leven met minder luxe, minder spullen, minder apparaten. Ook betekent het bijvoorbeeld dat je eet wat de seizoenen te bieden hebben. Om op korte termijn minder afhankelijk te worden van Russisch gas zullen we moeten afkicken van onze verslaving aan economische groei en zullen we moeten inleveren op comfort. Net als bij elke verslaving is dit een moeilijk traject en dit zal gepaard gaan met heftige afkickverschijnselen. En zijn we hiertoe bereid?
Of wint onze verslaving en blijven we onbedoeld de oorlogskas van Putin spekken…
