Door Annemarit van Broekhoven – van der Made (lid van de community Samen voor Elkaar van de provincie Overijssel)
Staatssecretaris Chris Jansen wil de wet intrekken die het gebruik van bestrijdingsmiddelen beperkt. Reden? Een te zware belasting voor de landbouw. Dit klinkt als een oplossing gefocused op korte termijn, economische belangen. Maar hoe wil de regering dan inspelen op de langetermijn schade aan onze ecosystemen, volksgezondheid en aanverwante maatschappelijke kosten? Dit gaat over de toekomst van ons allemaal, niet alleen over die van landbouwers en andere gebruikers van de middelen.
Kunnen we niet beter kijken hoe we deze sectoren kunnen ondersteunen om deze noodzakelijke transitie te maken?
De illusie doorprikken
Bestrijdingsmiddelen kunnen op de korte termijn plagen en ziektes beëindigen. Maar het is een illusie om te denken dat het probleem daarmee is opgelost. Wil je de natuur “de baas” zijn – wat bestrijdingsmiddelen beogen – dan moet je weten hoe ze functioneert. En dat betekent ook inzicht krijgen in hoe plagen, ziekten, virussen en on(gewenst)kruid ontstaan.
Om te beginnen is alles in de natuur met elkaar verbonden, en kan niets verdwijnen. Stoffen kunnen een andere vorm aannemen, zoals water dat bij koken verandert in waterdamp, maar daarmee is het niet weg uit de atmosfeer. Bestrijdingsmiddelen die niet worden afgebroken, vormen hierop geen uitzondering. Na het aanbrengen op gewassen sijpelen de stoffen de grond in, waar ze schade toebrengen aan bodemorganismen. Van daaruit vinden ze hun weg naar het grondwater, worden door gras en gewassen opgenomen en komen uiteindelijk op ons bord terecht. Alles wat we de natuur geven, krijgen we vroeg of laat weer voorgeschoteld – letterlijk of figuurlijk.
Daarnaast hebben we te maken met het aanpassingsvermogen van de natuur. Organismen worden resistent, waardoor steeds zwaardere middelen nodig zijn. Dit maakt de vicieuze cirkel van bestrijdingsmiddelen alleen maar erger.
Samenwerken in plaats van bestrijden
De natuur heeft ons niet nodig om te overleven, maar andersom wel. Om oplossingen voor plagen te vinden, moeten we met haar samenwerken. Niet bevechten. Dat betekent afscheid nemen van schadelijke bestrijdingsmiddelen en werken aan duurzame alternatieven.
Inspiratie uit de natuur
Het ontwikkelen van een gezond ecosysteem is een succesvolle, natuurlijke strategie om weerstand te bieden tegen plagen, en daarmee een krachtig alternatief voor bestrijdingsmiddelen. Hierbij spelen biodiversiteit en complexe interacties tussen soorten een sleutelrol. Zie hier een aantal manieren waarop de natuur daar invulling aan geeft:
– Biodiversiteit & polyculturen
Een grote variatie aan planten, dieren en micro-organismen maakt ecosystemen stabieler: elke soort vervult een rol, van plaagbestrijding tot bodemverbetering. Gewascombinaties bemoeilijken plaagverspreiding en verminderen de risico’s.
– Natuurlijke vijanden & barrières
Roofinsecten, -vogels en micro-organismen helpen plagen in toom houden, natuurlijke barrières verhogen de biodiversiteit en verminderen de kans op ziekteverspreiding
– Symbiose & genetische diversiteit
Bodemschimmels en -bacteriën versterken planten: ze onderdrukken ziektemakers en ondersteunen opname van voedingsstoffen. Daarnaast ontwikkelt de natuur continu resistente gewasvarianten, oa door genetische diversiteit.
Deze natuurlijke processen, voortgekomen uit 3.8 miljard jaar R&D, laten zien dat we geen gif nodig hebben om plagen te beheersen. Duurzame landbouwmethoden zoals agroforestry, permacultuur en biologische landbouw passen deze natuurlijke processen al toe. Ze bevorderen de gezondheid van de bodem, verhogen de biodiversiteit en creëren een veerkrachtig landbouwsysteem dat beter bestand is tegen ziekten en plagen.
De weg vooruit
Volgens het NOS stelde de WUR dat het halveren van bestrijdingsmiddelen tegen 2025 haalbaar is voor veel teelten – mits we investeren in ondersteuning en innovatie. Dit vraagt om moed, visie en samenwerking. De beloning? Een toekomstbestendig landbouwsysteem dat zowel mens als natuur ten goede komt én toekomstige zorgkosten vermindert, aangezien ons welzijn direct verbonden is met het welzijn van de natuur.
Laten we pioniers ondersteunen die al succesvol zijn met natuurlijke oplossingen, zoals boeren die regeneratief verbouwen en/ of biologische gewasbescherming toepassen en consumenten die kiezen voor duurzaam geproduceerde producten.
Wil je als producent van bestrijdingsmiddelen toekomstbestendig zijn? Verander dan je business case van ‘bestrijden van plagen’ naar het ‘ondersteunen van gewassen’.
Kortom, het vinden van een juiste oplossing gaat niet alleen over kortetermijn economische cijfers binnen de landbouw, tuinbouw, bloementeelt en andere sectoren, maar over de gezondheid van onze planeet en de erfenis die we achterlaten voor toekomstige generaties.
Wat denk jij?
Wat denk jij? Hoe kunnen we boeren, beleidsmakers en producenten van bestrijdingsmiddelen inspireren om samen deze transitie aan te gaan?
Beste Annemarit,
Prima artikel, prima valide argumenten en ja, zo zou het moeten gaan. Toch is het antwoord op jouw vraag:
“Hoe kunnen we boeren, beleidsmakers en producenten van bestrijdingsmiddelen inspireren om samen deze transitie aan te gaan?”………….. Helaas, ………NIET!
De “boeren” (?) die nu nog, in deze tijd, via een loonwerker of andere grondbezitter een stuk grond pachten van een stoppende (vee)boer (die dus meewerkt aan oplossing van de huidige milieuproblemen) en dat vervolgens vol zetten met producten die met absurde hoeveelheden gif worden behandeld (zoals lelies met 60 x de hoeveelheid die op een maisland wordt toegepast) zijn niet vatbaar voor dit soort argumenten. En uiteraard de producenten van bestrijdingsmiddelen (één van de beschermelingen/sponsoren van de BBB) al helemaal niet. Voor hen geldt maar een wet en dat is de wet van zoveel mogelijk omzet, hoe die wordt verkregen, doet voor hen niet ter zake. De 70ér jaren poster met de tekst: “Als we voor onze economie ons vruchtwater moesten bevuilen, dan bevuilden we dat ook”, is actueler dan ooit.
Daarom is hier maar één oplossing voor: Verbieden, strenge wetgeving , met zeer hoge geldboetes bij overtreding en dat kan alleen de overheid doen.
Sorry, sorry, inderdaad een zeer sombere visie, maar mooier kunnen we het in dit geval niet maken.
Zeker zolang de BBB ( vooral gesteund door de PVV) nog de ministers levert die hier iets aan zouden kunnen doen zal deze desastreuze zelfvernietiging nog wel even duren.