Dat was een harde knip van 25 naar 15 graden. Maar ’t herfst hè? Die dag die je wist dat ging komen, die kwam! Herfst, de tijd van oogsten. Wij hebben Stöppelhaene al gehad, in Frankrijk zitten ze nu midden in de wijnfeesten, in Bayern komen daarna de oktoberfeesten. Hoe zuidelijker, hoe langer de natuur kan rijpen. Dat is precisiewerk, want je wil de oogst wel binnen hebben voor het weer omslaat. Maar ook weer niet te vroeg, want wat kan een vrucht nog rijpen in die laatste dagen.
Is het echt zo of was het maar een indruk dat de maïs dit jaar langer op het land stond. Met die mooie septemberzon kon de kolf nog net iets meer naar de hand van de boer gezet worden: nog net iets groter groeien.
In de appgroep van natuurliefhebbers van Salland Zoemt werden deze maand opvallend veel oogstproducten gedeeld. Appel en peren natuurlijk. Maar ook vijgen en scherpe pepers die je zo maar per ongeluk voor zoete paprika kunt aanzien. Wat dacht je walnoten en vijgen?
We hebben wat recepten gezocht, ook hoe je kunt bewaren. Want dat is ook zo iets met die oogst: het is wel ieder jaar allemaal tegelijk. Weet je vast nog wel van vroeger, toen we nog veel meer de groenten van het seizoen aten. Eerst sla, dan boontjes, vervolgens tuinboontjes en dan ineens ook spruitjes, bittere spruitjes van het nog niet gemanipuleerde zoete soort van vandaag de dag.
Ieder jaar moet je een spruitje meer eten, had een moeder tegen haar zoon gezegd. Maar die zoon is nu 66…
Inmaken, invriezen, wecken, onze moeders wisten de winter wel door te komen! Tot de sla er weer goed bij stond en als we dat net niet haalden, was er altijd nog een vastenmaand.
Sommige van de recepten hieronder (die van de appel bijvoorbeeld) voorzien in opslag. Sommige oogst leent zich van zichzelf al voor langer bewaren (de walnoot bijvoorbeeld). Andere recepten lijken zo lekker, dat we er bang voor zijn dat alles al op is voor dat de winter begint.
Appelchips
Appelchips zijn een heerlijk en gezond tussendoortje dat je eenvoudig zelf kunt maken. Hier is een stapsgewijze handleiding om knapperige appelchips te bereiden:
Ingrediënten:
- 2 tot 3 appels (bij voorkeur zoete soorten van je eigen boom)
- Kaneel (optioneel, voor extra smaak)
Stappen:
- Was de appels grondig (of beter: koop biologische appels).
- Snijd de appels met schil en al in dunne schijfjes (ongeveer 2-3 mm dik). Hoe dunner de plakjes, hoe krokanter de chips zullen worden. Of je het klokhuis laat zitten moet je lekker zelf weten.
- Bestrooi de plakjes licht met kaneel voor extra smaak, als je dat lekker vindt.
- Droog de appelplakjes tot ze ook echt droog aanvoelen.
- De natuurliefhebbers in de appgroep van Salland Zoemt drogen op verschillende manieren: in een gasoven (elektrisch kan niet omdat die de vocht niet afdrijft), op de radiator, gebruik maken van de stralingswarmte van een leemkachel, of aan een koord rijgen en dan op een warme plek hangen.
- En dan is de appelchips al klaar!
Tips:
- Extra zoetheid: Als je van zoet houdt, kun je voor het bakken de plakjes licht bestrijken met honing of strooien met wat suiker.
- Varieer de smaak: Experimenteer met kruiden zoals gemberpoeder, nootmuskaat of kardemom voor een andere twist.
- Koop ze bij De Landman 😉
(tekst gaat steeds verder onder de foto)
Peren op granaatappelsap (of appelsap of bessensap of …)
(dit gerecht kan ook met rode wijn, maar in stoptober drinken we niet. Toch?)
Ingrediënten:
- 4 rijpe, stevige peren (van je eigen boom natuurlijk)
- 750 ml droge granaatappelsap
- 150 g suiker
- 1 kaneelstokje
- 2 steranijs
- 4 kruidnagels
- 1 vanillestokje (of 1 theelepel vanille-extract)
- Schil van 1 sinaasappel (in grote stukken gesneden)
- 1 eetlepel citroensap
Optioneel voor serveren:
- Slagroom, mascarpone, of vanille-ijs
Stappen:
- Schil de peren, maar laat het steeltje eraan voor een mooie presentatie en maak de onderkant plat zodat de peer rechtop blijft staan
- Giet alle andere ingrediënten in een grote pan of braadpan en breng het kook dat net zo lang door tot de suiker is opgelost.
- Zet het vuur laag en voeg de peren voorzichtig toe aan de granaatappelsiroop. Zorg ervoor dat de peren volledig ondergedompeld zijn. Laat de peren 30-40 minuten zachtjes pocheren op laag vuur, afhankelijk van de rijpheid en grootte van de peren. Draai de peren halverwege de tijd om voor een gelijkmatige kleur. Ze moeten zacht zijn maar nog wel stevig genoeg om hun vorm te behouden.
- Haal de peren uit de pan en zet ze apart.
- Kook de granaatappelsap een kwartiertje door tot een siroop.
Serveren
- Serveer de peren warm of op kamertemperatuur. Giet wat van de ingekookte granaatappelsiroop over de peren.
- Voor een luxe touch kun je de peren serveren met een bolletje vanille-ijs, een toefje slagroom, of een lepel mascarpone.
- Je kunt gehakte walnoten over de peren strooien. Maar bewaar wel een paar walnoten, want daar kun je nog veel lekkerder dingen mee doen.
Een scherp gerecht met scherpe pepers
Een bijzonder gerecht met scherpe pepers is “Pikante Mexicaanse Chiles Rellenos”. Dit traditionele gerecht uit de Mexicaanse keuken bestaat uit grote, pittige poblano pepers die worden gevuld met kaas, vervolgens worden gedompeld in een eiwitbeslag en gefrituurd. De combinatie van de hitte van de pepers en de romige vulling maakt dit een spannend en smaakvol gerecht.
Na ja, als je een beetje kunt koken, weet je wat je met de ingrediënten van pepers, kaas, ei, bloem, zout en olie moet doen:
- Rooster de pepers, snij de kop er af en vul die met jouw lekkerste kaas.
- Maak van ei, bloem en zout een beslag waar je de pepers vervolgens in frituurt.
Serveren met rijst en bonen en je hebt een volwaardige schijf van vijf maaltijd.
Walnoten, Georgische specialiteit
Twee gerechten terug had je nog wat walnoten overgehouden. Hieronder een paar gerechten daarmee, geleend uit Georgische keuken. Je kunt er dus zelf mee aan de slag. Maar beter: bezoek Georgië een keer. Op iedere straathoek van Tbilisi vind je wel een traditionele keuken met walnoot op het menu. Want in Georgië spelen walnoten een prominente rol in de traditionele keuken. Ze zijn een integraal onderdeel van zowel zoete als hartige gerechten.
- Satsivi (kip in walnotensaus)
- Satsivi is een van de bekendste Georgische gerechten waarin walnoten centraal staan. Het is een romige saus gemaakt van gemalen walnoten, knoflook, kruiden, en specerijen zoals koriander, fenegriek en saffraan. Deze saus wordt vaak geserveerd met koud gekookte of gebakken kip, maar kan ook met vis of groenten worden bereid.
- Het gerecht is bijzonder vanwege de rijke, aardse smaken van de walnoten gecombineerd met de kruiden, wat het een kenmerkend gerecht maakt voor feestelijke gelegenheden in Georgië, vooral tijdens de kerstperiode.
- Pkhali (groentepasta met walnoten)
- Pkhali is een typisch Georgisch gerecht waarbij groenten zoals spinazie, bieten, kool of bonen worden gemengd met een pasta van gemalen walnoten, knoflook, azijn en kruiden. De walnoten geven het gerecht een rijke, nootachtige smaak en zorgen voor een stevige textuur.
- Het wordt vaak als voorgerecht of bijgerecht geserveerd en gegarneerd met granaatappelpitjes voor een frisse, zure toets. Pkhali is veelzijdig en wordt op verschillende manieren gemaakt, afhankelijk van de gebruikte groenten.
- Churchkhela (walnoten in druivensap) is een populair zoet tussendoortje in Georgië, gemaakt door walnoten aan een draad te rijgen en ze vervolgens te dopen in een dik druivensapmengsel genaamd tatara, dat is ingedikt met bloem. Zodra dit mengsel opdroogt, wordt het een soort stevige, zoete worst gevuld met walnoten. Dit gerecht vult dusdanig, dat het traditioneel werd gebruikt door reizigers en soldaten als bron van energie.
- Bazhe (walnotensaus) is een beroemde Georgische walnotensaus die vaak gebruikt wordt als dipsaus of saus groenten. De saus wordt gemaakt van gemalen walnoten, knoflook, azijn, en soms kruiden zoals koriander en fenegriek. Het kan zowel koud als warm worden geserveerd en is geliefd vanwege de volle, rijke smaak van de walnoten gecombineerd met de scherpte van azijn en kruiden.
Badrijani Nigvzit is auberginerolletjes gevuld met walnotenpasta. Dat is in dit seizoen helemaal feest. Want ook de aubergine is rijp. Snij door midden, hol hem uit en meng dat binnenste met de pasta. Op de grill leggen en klaar is Kees.
- Gozinaki is een traditionele zoetigheid die vooral tijdens de jaarwisseling wordt gegeten. Het is een soort walnotennoga gemaakt van walnoten en honing, die wordt gekookt en dan uitgehard tot een krokante zoetigheid. Het is vergelijkbaar met een notenkoekje of brittle.
- Tklapi, een gedroogde fruitleer gemaakt van peren, pruimen of kersen, wordt soms gecombineerd met walnoten voor extra smaak en textuur.
- Walnoten worden vaak als garnituur gebruikt, zowel bij salades als bij vleesgerechten. Ze worden vaak geroosterd en grof gehakt voor een knapperige toevoeging aan verschillende gerechten.
Pompoen
Pompoen is misschien wel de meest dankbare herfstvrucht. Er zijn heel veel en heel makkelijke, maar desondanks heel gezonde gerechten mee te maken. Je kunt hem heel goed de hele winter door bewaren. En je maakt er van die spannende mombakkes mee.
Een heel bijzonder gerecht met pompoen is Pumpkin Kibbeh (Pompoenkibbeh), een unieke en verfijnde variatie op het traditionele gerecht uit de Levant. Het combineert de zoete en aardse smaak van pompoen met bulgur en een heerlijke vulling van uien, kruiden, en walnoten. Deze versie is een vegetarische traktatie die zowel qua smaak als presentatie indruk maakt.
Ingrediënten voor de korst:
- 500 g pompoen (geschild en in blokjes)
- 200 g fijne bulgur
- 1 kleine ui (fijngehakt)
- 1 theelepel komijnpoeder
- 1 theelepel kaneelpoeder
- 1 theelepel paprikapoeder
- Zout en peper naar smaak
Ingrediënten voor de vulling:
- 150 g walnoten (grof gehakt)
- 1 grote ui (in halve ringen gesneden)
- 2 eetlepels olijfolie
- 1 theelepel gemalen koriander
- 1 theelepel gemalen komijn
- 1/2 theelepel kaneel
- Zout en peper naar smaak
- Verse peterselie of koriander (fijngehakt)
Daar kom je er toch wel mee over?
Hoe je eet je vijgen het best?
- Vers, zoals ze zijn
- In een salade
- Geroosterd of gegrild
- Gevuld
Vul verse vijgen met zachte kaas zoals ricotta, mascarpone, of geitenkaas, en druppel er honing of balsamico overheen. Je kunt de gevulde vijgen ook kort in de oven plaatsen om de kaas licht te smelten. - Op een kaasplank
- In een dessert
- Gedroogd
- In een chutney of jam
- Op een pizza of flatbread
