Op dinsdag 15 april publiceerde RIVM eet geen eieren van hobby-kippen, kan door PFAS schadelijk zijn voor gezondheid. Het risico van een te hoog PFAS gehalte in eieren van hobbykippen is eerder al vanuit meerdere steekproeven naar voren gekomen.
Hoe zit het dan met biologische eieren?
Het RIVM benadrukt dat commerciële eieren uit de supermarkt en van de markt nog wel veilig gegeten kunnen worden gegeten. Dat geldt ook voor de biologische eieren.
AVINED, de branche organisatie voor de professionele pluimveehouderij, heeft een reactie geplaatst op het artikel van RIVM.
Hiernaast wordt het risico op te hoge PFAS gehaltes in de eieren mede bepaald door het aantal eieren dat een kip legt. Ook dat leggen we uit.
Tot slot schetsen we wat op deze vlakken de verschillen zijn met hobby kippen.
(Lees verder onder afbeelding)
Het voer
In 2023 is een onderzoek gepubliceerd waarin PFAS is gevonden in biologische eieren in Denemarken. Dit onderzoek laat zien dat de PFAS hoogstwaarschijnlijk afkomstig is van vismeel in het veevoer.
Vismeel in biologisch veevoer is (conform de verordening) alleen mogelijk als dit van biologische oorsprong is (lage beschikbaarheid) of aan bepaalde criteria voldoet t.a.v. duurzame visteelt. We weten dat in Denemarken vrij veel vismeel in het voer gebruikt wordt/werd. Van de biologische veevoerbedrijven in Nederland gebruiken slechts enkelen vismeel in hun biologisch pluimveevoer. Degenen die dat wel doen, passen al enige tijd een protocol toe waarmee ze voorkomen dat PFAS besmet vismeel wordt gebruikt. Ook biologische veevoerbedrijven die geen vismeel toepassen, laten hun voer zo nu en dan voor de zekerheid onderzoeken op PFAS en daar zijn geen positieve resultaten uit naar voren gekomen.
Naar aanleiding van het PFAS verhaal in Denemarken zijn in 2023 al steekproeven genomen van diverse pluimveehouders verspreid over Nederland met verschillende voerleveranciers (dus bedrijven met en zonder vismeel). Alle waarden lagen toen ook al onder de detectiegrens.
We kunnen dus solide stellen dat het voer als bron van insleep in gecertificeerde biologische eieren, goed afgegrendeld is.
De uitloop
In de onderzoeken van eieren in de supermarkt wordt benadrukt dat er geen verschillen zijn gevonden tussen eieren met en zonder vrije uitloop. Daarbij moet de kanttekening worden gemaakt dat in de bedrijfsmatige pluimveehouderij de afgelopen jaren vaak een ophokplicht gold vanwege vogelgriep.
Vanwege de ophokplicht is het op dit moment nog zo dat biologisch gecertificeerde eieren weinig risico hebben op PFAS a.g.v. besmetting van de grond in de uitloop. We hopen natuurlijk dat de besmettingsrisico op vogelgriep spoedig zodanig afneemt dat de kippen weer naar buiten mogen. De hiervoor genoemde monitoring zal eventuele besmettingen met PFAS dan aan het licht brengen. Waar nodig, kunnen dan maatregelen getroffen worden om een eventuele vervuiling via de grond weg te nemen.
Het aantal eieren dat een kip legt
Het Louis Bolk Instituut heeft vorig jaar een verkenning gedaan naar PFAS in eieren van hobbykippen en mogelijke oorzaken.
Uit dit onderzoek bleek dat er een relatie is tussen het PFAS gehalte in de eieren en de leeftijd van de kippen en het aantal eieren dat ze leggen. De logische verklaring is dat kippen met een PFAS besmetting die weinig eieren leggen, in die eieren een relatief hoog percentage PFAS afgeven. Kippen die veel eieren leggen, ‘verdelen’ hun PFAS afgifte over veel eieren, waardoor het PFAS gehalte per ei laag is en daardoor eerder onder de veiligheidsnorm zal vallen.
Bedrijfsmatig gehouden biologische kippen leggen vrijwel dagelijks een ei. Mocht het zo zijn dat een biologische of anderszins bedrijfsmatig gehouden kip een besmetting met PFAS heeft opgelopen, dan zal de PFAS besmetting in het ei niet zo gauw boven de veiligheidsmarge liggen.
En hoe zit het dan met de hobbykippen?
Hobbypluimveehouders kopen vaak voer van dezelfde voerleveranciers als de commerciële pluimveehouders. Ze kunnen daarin zelf ook een keuze maken of ze biologisch gecertificeerd voer kopen of niet. Hiernaast kunnen hobbypluimveehouders nog van alles bijvoeren. Behalve de hobby pluimveehouder zelf houdt niemand zicht op de kwaliteit daarvan en eventuele verontreiniging met ongewenste stoffen.
Wat betreft een mogelijke vervuiling van de uitloopgronden waar hobbykippen lopen. Ook hier is over het algemeen geen zicht op in hoeverre daar bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen op worden toegepast of anderszins sprake is van een vervuiling.
En omdat eieren van hobbykippen doorgaans niet worden gemonitord op ongewenste stoffen, komt dit normaal gesproken ook niet aan het licht.
Tot slot legt een gemiddelde hobbykip veel minder eieren dan een bedrijfsmatig gehouden kip. Als een hobbykip besmet is met PFAS en weinig eieren legt, is de kans groter dat het PFAS gehalte in die eieren boven de veiligheidsnorm liggen. Bij hobbykippen die veel eieren leggen, mag verwacht worden dat het risico hierop kleiner is. Dat is natuurlijk mede afhankelijk van de mate waarin de Kip eventueel besmet is met PFAS.
Er zijn diverse testen in omloop waarmee hobby pluimveehouders hun eieren op PFAS kunnen laten onderzoeken.
*Gecertificeerde biologische eieren zijn te herkennen aan het biologische keurmerk (https://biologisch-keurmerk.nl/) op de verpakking en de stempelcode op het ei (Voedingscentrum, eicode) die met een 0 begint. De NOS publiceerde vorig jaar al een artikel met Zes vragen (en antwoorden) over PFAS in eieren van hobbykippen.
Bron: Bionext
Wat vermoedelijk ook meespeelt is dat commercieel gehouden kippen, dus ook wel de kippen met vrije uitloop, binnen al veel meer hoogwaardig voer krijgen aangeboden dan hobbymatig gehouden kippetjes. En als je binnen al een driesterrenmaaltijd naar binnen hebt gewerkt, is de behoefte om buiten nog eens uitbundig veel wormen uit de grond te pulken vele malen kleiner dan wanneer je – zoals kennelijk bij hobbykipjes het geval is – een wat kariger maaltijd krijgt aangeboden en dat als kip zelf nog moet aanvullen met de PFAS-houdende pieren uit de grond.
Heb ik gelezen. Als ik lieg, dan lieg ik in commissie.
Wat hier vergeten wordt, is dat in het veelbesproken RIVM-onderzoek er zo’n 12 hobbykip-houders waren die gezonde waarden hadden. Deze hobbykip-houders woonden zeer verspreid over het land! Je kunt dat zien op een kaart in het RIVM-rapport.
Het blijft raar dat het RIVM geen verder onderzoek deed bij juist deze hobbykip-houders.
Daar ben ik wel heel benieuwd naar: wat voor voer gebruiken zij? Hebben hun kippen vrije uitloop? Hoe is het gesteld daar met de bodem?
Sowieso is het bedenkelijk dat het RIVM haar advies baseert op een eenmalige meting op 60 plekken. En het daarbij laat.
Ik ben benieuwd ook naar HERHAALD onderzoek……