Mijn grootvader verbouwde kool in Noord-Holland: Witte kool, rode kool, groene kool en ook aardappelen, echte klei-aardappelen. Zoals veel mensen in die streek. Logeren bij mijn grootouders was altijd leuk.
Het land waar de kool werd verbouwd bestond uit allemaal eilandjes, een doolhof van eilandjes. Die konden alleen worden bereikt met een boot. Alles ging op de boot: de kool, keurig in piramides opgestapeld, de aardappels, koeien, geiten, paarden, alles. De dieren graasden op de eilandjes. Die moesten eerst leren om op de boot op te stappen.
De kool werd naar huis gevaren en opgeslagen in een grote opslagplaats, de boet. De hele winter door werden de kolen omgelegd en de rotte bladeren er af gesneden. Mijn grootvader en zijn broers waren daar al pratend mee bezig.
De grootste witte kolen werden naar de zuurkoolfabriek gebracht. De andere kolen gingen naar de veiling, ook met de boot. De boot met kolen voer door de veiling, een houten schuur waar de kopers aan beide zijden van het water op houten banken zaten, de boten met kool voeren ertussendoor.
Hier in Salland gaan en gingen mensen op zondag fietsen met de familie, daar gingen ze varen door de eilandjes. Dan kwam je veel bekenden tegen, allemaal met de boot, een middagje uit.
Mijn grootmoeder kreeg vier kinderen en ze begon in huis een manufacturenwinkeltje. Ze was geliefd in het dorp, ze had een goede smaak voor baby- en kinderkleertjes en gaf goede raad. Mensen kwamen graag in haar winkel. Ik mocht mee naar de stad waar mijn grootmoeder in grote magazijnen haar artikelen voor de winkel uitzocht. Iedere keer weer was het voor mij weer een verrassing als iemand die gekochte spullen in de bus kwam zetten waar mijn grootmoeder en ik ook inzaten, in de bus die ons naar huis bracht. De buschauffeur zette ons, met al die spullen, voor de deur van haar huis in het dorp af. Daar was geen bushalte.
Mijn grootmoeder kon goed schrijven. Ze schreef brieven aan de dominee in het dorp, met vragen over het geloof. En aan haar broer, die in hetzelfde dorp woonde. En aan mijn moeder in Rotterdam. Mooie brieven in een mooi handschrift. En ze deed mee aan wedstrijden in het schrijven van verhaaltjes en slagzinnen. Daar won ze vaak wat kleinigheden mee en die kregen wij.
Toen werd mijn grootmoeder ziek. Geen dokter, niet in het dorp en niet in het ziekenhuis wist wat ze had. Alles werd onderzocht. Ze moet een sterke vrouw zijn geweest, ze had al haar tanden nog. Had die ziekte toen al een naam? Een arts kwam op het idee, dat het weleens aan haar tanden kon liggen, ook al waren die nog allemaal goed. Toen werden die allemaal getrokken. Maar het hielp niet. Ze begon te beven en haar mooie handschrift werd steeds bibberiger tot ze helemaal niet meer kon schrijven. Nu heeft die ziekte een naam en begint de vormen van een epidemie aan te nemen. Maar een echte genezing is er nog steeds niet. Het heet nu: de ziekte van Parkinson. Het einde was beschamend ontluisterend. In een tehuis, zonder mijn grootvader, maar met een heleboel ongeduldige verzorg(-ster)s.
Is er nooit onderzoek gedaan naar de oorzaak van die ziekte? Het laat mij niet meer los. Hebben mijn grootvader en alle andere landbouwers uit die streek vlak na de oorlog geheel onwetend van de risico’s ook bestrijdingsmiddelen gebruikt in het kader van de vooruitgang in groot vertrouwen van onze bevrijders? DDT tegen de koolwitjes, die in grote aantallen boven de koolvelden vlogen. En Roundup of de voorgangers daarvan tegen het onkruid op de akker.
En meteen het straatje thuis maar meegenomen. “Kijk eens Marie, geen rupsen van koolwitjes meer vangen en geen onkruid meer schoffelen, hoe kunnen ze het zo uitvinden!” Mijn grootvader was dol op mijn grootmoeder.
Veel later werd duidelijk wat DDT was, wat het deed en hoe lang het in het milieu bleef. DDT werd verboden. Maar ook nu nog wordt DDT aangetoond op boomstammen, in de grond en in grutto-eieren.
Er kwamen processen over deze middelen, ook tegen Roundup. Die kwamen in de openbaarheid en dan is op TV te zien hoe aan de producenten wordt gevraagd of Roundup kankerverwekkend is. De producenten zitten op een rij en zeggen met keiharde koppen één voor één: nee, Roundup is niet kankerverwekkend. En producenten liegen niet, denkt de rechter, dus de aanklacht wordt afgewezen.
Misschien klopt het wel en krijg je inderdaad geen kanker van Roundup. Er zijn echter nog genoeg andere ziektes die je wél van Roundup krijgen kan, bijvoorbeeld Parkinson. Of MS. En er zijn genoeg andere bestrijdingsmiddelen die kanker kunnen veroorzaken. In zo’n discussie zie ja la snel door de domen het bos niet meer. Bewijzen dat de oorzaak van een ziekte Roundup is, zijn niet te vinden. Dan moet er worden vergeleken met groepen mensen die géén Roundup in hun bloed hebben. En die zijn er niet. Tenminste niet van een onpartijdige partij.
Maar dat hoeft ook niet, er zijn allang bewijzen genoeg dat Roundup niet schadelijk is. Bewezen door de meest betrouwbare partij die er bestaat: de producent zelf. Die zal het toch wel het beste weten? Er zijn genoeg mensen die dat graag willen geloven dat de producent het wel weet. Anders zou niemand het meer gebruiken. “Het is zo ongevaarlijk, je kunt het zelfs wel drinken.” Als iedereen die daarin gelooft, dat het eens uitprobeert, dan zullen we het zeker weten. Er is vast wel een TV-programma dat het graag als wedstrijd uitzendt. Zoals wie de meeste pilsjes op kan, maar dan met Roundup. Echt iets voor de allerstoersten onder ons. Dat trekt vast veel kijkers.
Nota bene
– Volgens neuroloog Bas Bloem is het bewijs duidelijk: er is een relatie tussen het gebruik van bestrijdingsmiddelen en hersenziekte Parkinson. Toch ziet hij maar weinig urgentie bij de overheid om het probleem aan te pakken, met grote gevolgen: “We zijn veel te passief. De politiek moet nú ingrijpen. Zie hier een uitzending daarover op EenVandaag: Neuroloog bang voor ‘Parkinson-pandemie’ door werken met bestrijdingsmiddelen.
– Klik hier voor de Atlas Bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater (bestrijdingsmiddelenatlas.nl). Er zit een lijst in van alle stoffen die in het oppervlaktewater te vinden zijn. Ik heb ze niet geteld. De stoffen worden op vaste meetpunten gemeten, die staan op de kaart.
