In het rustige Nederlandse dorp Olst, waar de oevers van de IJssel zich vermengen met de zielen van haar inwoners, kwam de avond van 4 mei om precies acht uur.
Ik zal samen met mijn Nederlandse broeders twee minuten stilte houden, ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en allen die daarna in oorlogen zijn gevallen. Maar dit jaar had de stilte een andere klank in mijn hart, want het viel samen met de herdenking van de bevrijding van Syrië van de dictatuur, op 8 november 2025. Een historisch moment van overwinning na 14 jaar van revolutie en standvastigheid.
Ik leefde als Syrische vluchteling, gevlucht voor de oorlog die de dictator tegen mijn volk voerde, een oorlog die onze harten en huizen verbrandde, en volgens de statistieken een half miljoen, misschien wel een miljoen mensen doodde, mannen, vrouwen en kinderen, op manieren die het menselijk verstand te boven gaan.
Sinds mijn aankomst draag ik het verdriet in mijn hart, de dagelijkse herinnering en het dagelijkse geweld dat ik volg op televisie en sociale media. Bijna elke dag verliezen we iemand, een vriend of familielid. Tegelijkertijd zie ik met mijn andere oog het leven hier in mijn land Nederland, en denk ik eraan dat alle welvaart hier te danken is aan mensen die hun leven hebben opgeofferd om dit land te behouden. Die oude boom aan de rand van het bos vertelde me dat de vogels die ’s nachts bij haar schuilen, met haar praten, en zij vertelt hen dat haar wortels diep in deze aarde reiken en het bloed raken van de martelaren die voor dit land zijn gestorven.
De tranen wellen weer op in mijn ogen; ik huil altijd zonder tranen, maar ik voel dat ze mijn wimpers bevochtigen. Op 8 november 2025 kwam de dageraad anders… de dageraad van vrijheid. Het is de langverwachte dag van overwinning, de dag waarop de vastberadenheid van de Syrische revolutie zegevierde na veertien jaar van standvastigheid onder bombardementen, dood en diaspora. Ik was in Nederland en volgde moment voor moment de beelden van de bevrijding. Ik sliep twee dagen niet en huilde zoals nooit tevoren. Ik huilde op de bank in mijn huis zoals kinderen huilen, huilde van vreugde en huilde om degenen die zijn heengegaan, mijn familie en volk, en degenen die droomden deze grote dag mee te maken.
Ik huilde om mijn vader die anderhalf jaar geleden overleed, en wiens droom het was om de overwinning te zien voordat hij voor altijd zijn ogen sloot, maar het lot gunde hem dat niet.
Na deze keerpunt besloot ik Syrië voor het eerst in 14 jaar te bezoeken. Ik ging voor twee weken, ontmoette mijn moeder en zussen, en beleefde momenten die ik al twaalf jaar niet had geproefd. Ik zag mijn verwoeste huis en mijn geliefde dorp Saraqib, dwaalde tussen de ruïnes en herinneringen, en keerde terug naar mijn tweede thuis, Nederland, en naar mijn dorp dat me als een moeder omarmt: Olst.
Enkele dagen na mijn terugkeer vond in Nederland de Dodenherdenking en Bevrijdingsdag plaats. Hoe vreemd is deze gelijkenis tussen plaatsen en tijden… tussen twee vaderlanden, en twee parallelle verhalen van pijn en overwinning.
Ik ging naar de bevrijding en keerde terug naar de bevrijding. Ik schreef daarover, en mijn pen daagt me uit om te schrijven, want mijn hart is de indicator voor mijn pen.
Ik ben nu een Syrisch-Nederlander, woon al meer dan tien jaar in Olst, en voel dat mijn hart nu klopt met liefde voor zowel Syrië als Nederland. Alles wat ik in dit land heb meegemaakt sinds 2015 tot nu heeft mijn karakter gevormd, mijn ziel gevormd, en me de betekenis van dubbele verbondenheid geleerd: dat je diepe wortels in het oosten hebt, en weelderige takken in het westen.
Geloof je dat ik nu trotser ben op deze bijzondere combinatie die ik voel, en tegelijkertijd dankbaar ben voor degenen die dit land hebben opgebouwd zodat onze kinderen een stralende toekomst kunnen hebben?
Ik kijk naar mijn drie kinderen, van wie de oudste nog geen vijf is, en denk dat ze het recht hebben te weten dat het leven bestaat uit dagen van vreugde en andere van herinnering. Ze hebben het recht om blij te zijn met de bevrijding van Nederland, net zoals ze blij zijn met de bevrijding van Syrië. Het is een zegen uit de hemel dat mijn kinderen twee vrijheidsfeesten hebben.
Vandaag, om acht uur ’s avonds, zullen we allemaal twee minuten stilte houden. Ik zal met hen zwijgen en denken aan allen die zijn gevallen in de oorlogen die door wrede tirannen zijn gevoerd, zowel in Syrië als in Nederland. Zij die stierven om ons het leven te geven… hoe groots is hun daad!
En op dit specifieke moment denk ik aan mijn neef Amjad, die geliefd was in onze regio vanwege zijn vergevingsgezindheid en eerlijkheid. Toen ik afscheid van hem nam op zijn post voordat hij naar het front vertrok, omhelsde en kuste hij me alsof hij voor altijd afscheid nam. Ik zei tegen hem: “Je komt terug, ik weet het zeker.” Hij glimlachte en stapte in zijn militaire voertuig. De volgende ochtend klonk het geschreeuw van mensen in de straten: “Amjad is gesneuveld”… wat een tranendag die nooit vergeten zal worden.
Ik herinner me Amjad, en daarmee alle helden, in Syrië en Nederland, die afscheid namen van hun geliefden en het onbekende tegemoet gingen. Zien hun zielen ons nu? Zien ze wat ze voor ons hebben gedaan? Als ze het niet zien, dan zien wij met hun ogen, en zijn wij hun levende herinnering.
Ik ben de dichter, journalist, schrijver… ik leg dit allemaal vast zodat het niet vergeten wordt, en schrijf met inkt van het hart wat de winden niet kunnen uitwissen.
Gedicht
Leen ons jullie gelaat
Al is het maar even, om erin te wonen
en het in ons te laten wonen
Om onze gezichten ermee te kleuren
Onze ogen te tekenen met die van jullie
Leen ons jullie gelaat
Doordrenkt met de geur van bloed en rozen
Met elke zucht uit jullie keel
Vóór de houbara haar thuis verlaat
en nooit meer keert
Terwijl jullie karavanen rijzen in de lucht
Leen ons jullie gelaat
Wat rest van jullie lichamen
Van jullie vingers
Van jullie schouders
Van jullie voeten
Van ogen die nog naar de hemel staren
En een laatste glimlach, duizendvoudig betekenisvol
Gestolen door de eeuwigheid
Verborgen in lippen die zachtjes zwegen
Leen ons jullie gelaat
Zodat wij Gods aangezicht kunnen ontmoeten
Jullie leren ons hoe wind rechtvaardig waait
En wij zachtjes onder de troon wandelen
Om Gods aangezicht te zien
Want jullie zijn ons geweten
Onze voorspraak
Ons verlies
Onze woede, ons verlangen
Onze wraak op wie jullie verkochten
Voor wat stof en wat aardse liefde
Jullie verlieten ons, maar wij verlieten jullie niet
Leen ons jullie gelaat
Onze hunkering klaagt bij jullie
Jullie wonden maakten onze ogen bloedrood
Jullie zuchten kleurden onze nachten
Leen ons jullie gelaat
Onze trekken vervaagden in het duister
En huilen nog steeds om jullie
