Als taalkundige ben ik altijd nieuwsgierig naar de betekenis van woorden. Niet alleen vanwege de taal zelf, maar ook vanwege wat woorden ons vertellen over de cultuur en de waarden van een samenleving.
Onlangs had ik het geluk om Harrie te ontmoeten — een journalist met een scherp oog voor taal. Voor mij voelde dat als een cadeautje uit de lucht. We delen een passie: hij schrijft verhalen, ik stel eindeloze vragen over taal.
Vandaag kwam mijn vraag voort uit een artikel van de NOS over het woord “vleugje”. Een prachtig, haast poëtisch woord. Maar toen ik het in Google Translate stopte, kreeg ik een vreemde vertaling terug. Dat triggerde mijn nieuwsgierigheid.
Dus deed ik wat ik vaak doe: ik vroeg het aan mijn journalist-taalcoach. Zijn antwoord verraste me — niet alleen door de inhoud, maar ook omdat het me weer iets nieuws liet zien over hoe taal werkt.
Wat een plezier om steeds weer te mogen leren. Ook al is het soms maar een vleugje 🙂
Het begon met een woord: vleugje. John Heitinga wilde een vleugje Ajax terugbrengen. Ik vroeg me af wat dat was, een vleugje Ajax. “Net als bijvoorbeeld een vleugje zelfvertrouwen, zei Harrie. “Dat je ietsje zelfvertrouwen hebt. Ietsje, wat een gek woord. Maar hoe leg je dat uit aan iemand die Arabisch spreekt. Zijn daar de woorden en waarden gelijk? En al helemaal als het over Ajax gaat. Die hebben wel wat meer nodig dan een vleugje…
Een klein beetje. Iets, ietsje. Zoals je een vleugje van de zoete geur van kamperfoelie opvangt als je erlangs loopt. Een wolkje melk in je koffie. Een scheutje suiker. Een vleugje geluk. Hebben jullie ook zoveel woorden voor ietsje?”
Ah ja, dat hebben we in het Syrisch-Arabisch ook.
1. شوي / شويّة (shway / shwayyeh)
De meest gebruikte. Betekent: een beetje, een klein beetje.
“Een vleugje geluk” wordt: شويّة سعادة (shwayyet sa‘aadeh).
Een wolkje melk: شويّة حليب (shwayyet ḥaliib).
Een scheutje suiker: شويّة سكر (shwayyet sukkar).”
2. نقطة (nu’ṭa)
Letterlijk: een druppel of een puntje.
Gebruikt voor vloeistoffen of minieme hoeveelheden.
“Een druppeltje parfum” is: نقطة عطر (nu’ṭet ‘iṭr).
3. رشة (rashsheh)
Een snufje. Iets wat je strooit. Gebruikt bij kruiden of poeder.
“Een snufje zout” heet: رشة ملح (rashshit milḥ).
Zoveel woorden, zoveel nuance. Harrie vroeg zich af: “Een beetje. Stamt dat eigenlijk af van beter? Dat een ‘beetje’ dus beter is dan ‘veel’?.” Dat bracht mij tot het volgende verhaal.
Een beetje dat blijft, is beter dan veel dat verdwijnt
Er was eens een oude man met een klein veldje. Elke ochtend stond hij op, gaf zijn planten water, sprak zachtjes tegen zijn grond. Niet veel, maar trouw.
Zijn buurman had een groot veld, vol graan en olijfbomen, maar hij kwam er zelden.
Op een dag zei de buurman spottend: “Waarom doe je zoveel moeite voor zo’n klein stukje land? Kijk naar mijn velden: veel groter.”
De oude man glimlachte: “Maar jouw velden zien jou niet. Mijn aarde kent mijn handen, mijn stem, mijn zorg. Wat klein is maar blijft duren, is meer waard dan iets groots dat plots verdwijnt.”
Toen kwam de zomer. De regen bleef uit. Het grote veld verdorde.
Maar het kleine veld?
Groen. Levend. Dankbaar.
En zo leerde de buurman — misschien wat laat — dat een beetje zorg, elke dag opnieuw, soms meer oplevert dan overvloed zonder aandacht.
Woorden zijn niet zo maar woorden. Daar kom je achter als je er met anderstaligen over in gesprek komt.
Een vleugje taal,
een wolkje wederzijds begrip,
een snufje wijsheid.
Het gebruik van verkleinwoorden lijkt typisch iets voor de Nederlandse taal. Allard Pierson zei daarover eens:
“Een volk dat van verkleinwoorden houdt en in het gebruik daarvan zijne bescheidenheid en natuurlijke bedeesdheid bevestigt, blijft aan hartstochtelijkheid vreemd, en bij uitnemendheid huiselijk.”