De laatste tijd kloppen er in mijn praktijk meer ouderen aan. Ook in de groepsretraites die ik begeleid zijn de zestigers en zeventigers vaak òververtegenwoordigd. Soms worstelen ze met de gapende leegte na het afscheid van werk. Of met familie- of partnerrelaties die door de jaren heen zijn vastgelopen.
In onze gesprekken kijken we dan terug op de levensloop: waar ben je tevreden over, waar ben je niet aan toe gekomen, hoe kijk je terug op je beslissingen? Soms komt er onverwerkte rouw naar boven en soms schuldgevoel over gemiste kansen of foute bejegeningen van anderen. ‘Ik was altijd hard aan het werk en zag niet dat mijn vrouw het zwaar had met de kinderen’. ‘Wij mochten vroeger nooit onze emoties tonen en nu loop ik daarin vast’.
Als iemand dan de balans opmaakt en de deuken die hij/zij heeft opgelopen probeert te repareren, komen altijd twee aspecten ter sprake. Het ene is: acceptatie dat het leven is gelopen zoals het gelopen is. Aanvaarding van de eigen sterke en zwakke kanten, vrede sluiten met de dingen die zijn gebeurd en de afslagen die je op de levensweg hebt genomen. Dat betekent niet altijd dat de pijn definitief verdwijnt. Maar een wond kan een litteken worden, dat soms nog wel wat jeukt maar wat je niet meer uit balans brengt.
Het andere aspect gaat over zingeving. Ben ik van betekenis geweest, heb ik bijgedragen aan het geluk van anderen en aan het geheel? De psycholoog Erik Erikson noemt dit de fase van ego-integriteit. “Slechts hij die de zorg heeft gehad voor dingen en mensen en zich heeft aangepast aan de triomfen en teleurstellingen waarmee het uit innerlijke noodzaak op zich genomen vaderschap over mensen, dingen en denkbeelden gepaard gaat – slechts hij kan geleidelijk de vrucht van zijn leven doen rijpen.”
Wat mij kan ontroeren èn inspireren (ik ben zelf zeventiger) is, dat die oudere mens die bij mij aanklopt nog steeds zijn of haar leven serieus neemt. Met het besef dat, ook al zit hij of zij in de knel, dat het leven leren is en dat dat nooit ophoudt. En dat een diepe intuïtie zegt dat je betekenisvol wilt zijn en blijven.
Daarom is het zo belangrijk voor zowel de samenleving als voor de eigen geestelijke vitaliteit, dat ouderen in beeld blijven en zich niet terugtrekken in hun eigen bubbel. Ik voel me als babyboomer niet schuldig voor wat er allemaal aan chaos is ontstaan in de huidige tijd. Maar ik blijf wèl verantwoordelijk voor de invulling van mijn leven en de invloed die ik (kan) heb(ben) op mijn omgeving.
Vanzelfsprekend komt er na pensioen en uitvliegen van kinderen ruimte voor uitrusten, minder moeten, meer zorg voor eigen gezondheid en hobby’s.
Maar het leven blijft meer dan dat. Juist in deze jachtige en onzekere tijden waarin veel mensen op eilanden leven, is er zoveel behoefte aan ervaring, levenswijsheid, rust, contact. Zeker, je kunt je als oudere eenzaam voelen en snakken naar uitreikende armen van anderen. En gezondheidsklachten kunnen een akelig stempel drukken op je dagen. Maar al loop je op krukken, dan nog hou je mogelijkheden om uit te reiken, contact te maken, een bijdrage te leveren. Dat kan hulp in de kringloopwinkel zijn of als grensrechter bij een voetbalclub. Maar ook gewoon een praatje maken op straat of met de kassière in de supermarkt kan wederzijds vreugde geven. Want voor een oudere is ‘zijn’ belangrijker geworden dan ‘doen’. Je hoeft jezelf niet meer te bewijzen, dàt is je werkelijke vrijheid. Daarin kan een oudere voorbeeld zijn voor jongeren, die nog opgeslokt worden door alle ballen die ze menen in de lucht te moeten houden. En zelf blijf je geestelijk en sociaal in conditie.
Want groeien doe je tot je dood.
Marcus Belle
psycholoog
Website psychologiepraktijk Athare
Website Hebhethart
Op zichzelf een goed artikel echter wat ik mis dat heeft te maken dat zeker de ouderen boven de 60 veel te lang door blijven lopen met psychische klachten en dat als ze eigenlijk 10 – 20 jaar eerder hulp hadden gezocht de hele rambam die er toch uit moet op latere leeftijd moeten verwerken. Ben blij dat ik hulp heb gezocht en mijn problemen onder ogen ben gekomen. Dit maakt het leven beter, socialer en interactiever. Hier zou meer aandacht aangegeven moeten worden dat het geen schande is om hulp te vragen en wat blijkt als je hier open over bent blijkt het dat heel veel mensen er ook mee worstelen en het delen is ook een van de manieren om je problemen te verwerken. Ook moet het eens een keer over zijn dat mensen naar je kijken of je zwak bent maar het kan iedereen overkomen.
Beste John. Je hebt groot gelijk! Mooi dat je de kwaliteit van je leven serieus hebt genomen en hulp hebt gezocht. Dat is zeker niet ‘zwak’, maar juist sterk. Gelukkig is het tegenwoordig normaler geworden om hulp te vragen.