Het conflict tussen Israël en de Palestijnen gaat niet alleen om een willekeurig stuk grond. Het gaat zelfs niet om autonomie. Het gaat over geboortegrond: van voorouders, cultuur, religie. Palestina is een gebied met een bewogen geschiedenis van eeuwen. Waar geleefd, gevierd, geleden en gevochten is. Toen ik jaren geleden Jeruzalem bezocht was de neerslag van die eeuwen bijna fysiek tastbaar; het maakte diepe indruk op me. Die oude muren ademden een onbenoembare energie uit. Bijna alsof ik in de Via Dolorosa het rumoer van het publiek kon horen, toen ze getuige waren van Christus’ feestelijke intocht de week voor zijn dood en later zijn gang naar de Calvarie berg.
Waarom voelde ik daar meer dan die verweerde stenen, verwarmd door de zon in het hier en nu?
Vroeger leefden de mensen vanuit een animistisch perspectief: alles was bezield. Niet alleen mensen, maar ook dieren en planten, zelfs rotsen. Ook het middeleeuwse christendom was in wezen animistisch. Thomas van Aquino dacht dat dieren en planten een ziel hadden.
In de huidige tijd komen wetenschappers als Rupert Sheldrake* opnieuw tot de conclusie dat alles leeft. Hij pleit voor een postmodern animisme, dat ‘de ziel’ in alles herkent. Natuurkundigen doen experimenten met voorwerpen maar ook plekken, die een eigen ‘veld’ om zich heen hebben met een geheugen en een doel. Verschijnselen die veranderen en zich ontwikkelen met de tijd. En die invloed hebben op de omgeving.
Heel concreet: als een echtpaar bij mij op gesprek komt, komt er mèèr binnen dan twee individuen. Het ‘veld’ van hun relatie voelt voor mij zelfs als een derde persoon, met een eigen dynamiek en invloed.
Daarom moeten vlgs. Sheldrake ook de heilige plaatsen van de traditionele religies in ere worden gehouden. Want op zo’n plek zijn goede dingen gebeurd, ze staat in verbinding met hogere velden. De gangen en cellen in een oud verlaten klooster zijn niet ‘leeg’: ze zijn nog steeds bezield met al het contemplatieve werk dat monniken daar in de afgelopen eeuwen hebben verricht. Veel mensen kunnen iets dergelijks ervaren als ze een ogenblik stil in een kerk zitten, ook al vindt er geen dienst of viering plaats.
De mens neemt deel in vele velden, die hiërarchisch geordend zijn – het hogere neemt deel aan het lagere, het geestelijke verbindt zich met het materiële. Sheldrake zegt geen nieuwe religie te willen prediken: “Ik ben een christen. Ook de Bijbel kent een animistisch wereldbeeld en leert dat God evolueert. God en mens zijn op een cruciaal punt in de geschiedenis aangekomen.”
Ook in de wetenschap zijn er inmiddels sterke aanwijzingen dat alles met alles is verbonden. Als werkmodel wordt dat wel een ‘morfogenetisch veld’ genoemd. Dat houdt eveneens in dat alle menselijke ervaringen van alle tijden nog steeds ‘ergens zijn’. Dat alle goede en slechte daden van mensen, zelfs die in het grootste geheim hebben plaatsgevonden, hun werking hebben. In mijn werk met familie opstellingen is dat zelfs een leidend principe.
Ik ben er altijd een voorstander van geweest dat we wetenschap en geloof niet wezenlijk moeten scheiden. Want wetenschap begint altijd met een geloof, een aanname. En geloof mag niet klakkeloos of naïef zijn, maar moet worden onderbouwd. Voor zover mogelijk moet het onverklaarbare worden verklaard. Om ons vervolgens over te geven aan het laatste mysterie. Een gevleugelde uitspraak is dan ook “onderzoekt en behoud het goede”. In de bijbel worden de bouwers van de Toren van Babel (die tot in de hemel reikte en daarna instortte) als hovaardigen gezien die God naar de kroon staken. Ik zie hen eerder als mensen die hun grenzen probeerden te verleggen, om te zien hoever ze konden komen. Net als de exploratie van het heelal in de moderne tijd.
Is zo’n idee van een allesomvattend veld niet een geweldige gedachte? Want als alles wat iemand denkt en doet ertoe doet, betekent het dat wij als individu ertoe doen. In goede en kwade dagen, in daden en intenties, in je alleen-heid en in je relaties, in depressie en in de flow.
Het zou zo geweldig zijn als Jeruzalem door de wereld gemeenschap tot ‘open stad’ wordt benoemd. Die –net als het Vaticaan- op zichzelf staat en geen eigendom of hoofdstad van een staat is. Het zou een unieke mogelijkheid zijn om zowel de verschillen als het gemeenschappelijke van jodendom, christendom en islam te eren.
*O.a.: ‘Honden weten wanneer hun baas thuiskomt’, Rupert Sheldrake, 2006
Ongetwijfeld zou daar ook een belangrijke positieve werking op het politieke strijdtoneel van uitgaan.
Website psychologiepraktijk Athare
Website Hebhethart
