Op het platteland wonen is niet zonder risico. Het gifgebruik op boerenland vergroot de kans op kanker en parkinson. De Europese Unie grijpt wel in, maar dat is van het niveau dat je een huis dat nu in brand staat straks gaat blussen. Intussen vraagt LTO boeren hun land snel om te ploegen als ze met gif gespoten hebben. En personeel van melkrobotverkoper Lely spreekt zelfs van ‘boeren moeten wel gif gebruiken’.
We kregen een opmerking over dat gifgebruik. Iemand wilde een huis aan de rand van een dorp hier in de regio kopen, maar vroeg zich af wat er op dat boerenland van de buren allemaal gebeurde. Het betrof een fruitgaard. Mooie tijd van het jaar is het daarvoor. De bomen staan volop in de bloesem. Dat lijkt fantastisch natuurlijk. Maar het ‘lijkt’ vooral zo. Want op onze appeltjes en peertjes moet heel veel landbouwgif om insecten te doden. Gek genoeg hebben diezelfde bloesems dan wel weer insecten nodig voor de bevruchting. Want een bloesem wordt alleen maar vrucht als stuifmeel op de stamper komt. Dat doen onder andere de bijen.
We zijn op onderzoek uitgegaan. CBS meldt dat er minder ‘gewasbescherming’ gebruikt wordt. Waarbij gewasbescherming een vreemd woord is, want je beschermt het ene en doodt het andere: daar is het gif immers voor bedoeld. En minder dan veel, kan nog steeds veel zijn. Vergelijk dit: iemand eet 4000 calorieën per dag. Hij mindert tot 3000. Maar bij 2000 val je pas af. Dan zal deze persoon nog steeds blijven groeien.
De overheid lijkt met haar beleid van die 4000 naar 3000 calorieën te gaan en heeft het plan ergens in 2050 pas echt met afvallen te beginnen. Grote plannen, noemt onze overheid dat: de green deal, baanbrekende voorstellen om de natuur in Europa te herstellen tegen 2050 en 2030 half te herstellen. Het huis staat in brand, we gaan eerst half blussen, later helemaal. Je hebt kanker, je krijgt eerst een beetje een chemokuur, tegen de tijd dat je dood bent doen we de rest…
Dit zegt de Europese Unie zelf: De voorgestelde wet inzake natuurherstel is een belangrijke stap om de instorting van ecosystemen te vermijden en de ergste gevolgen van de klimaatverandering en het biodiversiteitsverlies te voorkomen. Het herstel van de waterrijke gebieden, rivieren, bossen, graslanden, mariene ecosystemen en stedelijke milieus in de EU en de soorten die zij herbergen, is een cruciale en kosteneffectieve investering: het is een investering in onze voedselzekerheid, in klimaatbestendigheid, gezondheid en welzijn. In dezelfde geest zullen de nieuwe regels inzake chemische pesticiden de ecologische voetafdruk van het voedselsysteem van de EU verkleinen, de gezondheid en het welzijn van burgers en werknemers in de landbouw beschermen en de economische verliezen helpen beperken die we nu al lijden als gevolg van de achteruitgang van de bodemgezondheid en het door pesticiden veroorzaakte verlies van bestuivers.
In de tussentijd mogen we bij dikke mist bij twijfel gerust inhalen. Er vliegt er zo af en toe maar eentje op een tegenligger.
Maar gelukkig: Elke euro die in natuurherstel wordt geïnvesteerd, creëert een economische waarde van 8 tot 38 EUR dankzij ecosysteemdiensten die de voedselzekerheid, het ecosysteem, de klimaatbestendigheid en -mitigatie en de menselijke gezondheid ondersteunen. Door te investeren in natuurherstel komt er meer de natuur in onze landschappen en in ons dagelijks leven, en dit heeft aantoonbare voordelen voor de gezondheid en het welzijn en heeft culturele en recreatieve waarde.
Natuur & Milieu, Parkinson Vereniging en de FNV vinden dat allemaal veel te langzaam gaan. “De overheid doet niet genoeg om mens, dier en milieu te beschermen. Daarom lanceren wij vandaag (23 april 2023) met een brede coalitie van organisaties het maatschappelijke manifest bestrijdingsmiddelen. ‘Iedereen in Nederland moet veilig kunnen wonen, werken en leven.’
De organisaties willen dat het voorzorgsprincipe gaat gelden. Dat betekent dat bij twijfel of onduidelijkheid over de schadelijke gevolgen van een bestrijdingsmiddel het middel de markt niet op mag. ‘Bestrijdingsmiddelen vervuilen het water, de lucht en de bodem, en schaden de biodiversiteit. Giftige stoffen worden aangetroffen in het lichaam van agrariërs, maar ook in de luiers van baby’s. Daarom roepen wij de overheid op om verantwoordelijkheid te nemen en ervoor te zorgen dat de natuur herstelt en iedereen in Nederland gezond kan werken, wonen en leven’, aldus de organisaties.
Aanscherping toelatingsbeleid
De afgelopen jaren blijkt voortdurend dat het intensieve gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen onvoorziene negatieve effecten oplevert. Grootschalig verlies aan insecten, achteruitgang van het aantal vogels, maar ook een verhoogd risico op de hersenziekte parkinson. De gevolgen van de zogenoemde bestrijdingsmiddelencocktails zijn al helemaal niet te overzien, benadrukken de partijen. Zij willen daarom dat de overheid, zowel in Nederland als in Europa, zorgt voor de aanscherping van het toelatingsbeleid en bijvoorbeeld ook de effecten van de cocktails op de gezondheid gaat meten. Nickie van der Wulp, directeur Parkinson Vereniging: ‘We willen voorkomen dat ooit nog iemand parkinson krijgt door pesticiden.’
Werkenden
Ook werkenden die met bestrijdingsmiddelen werken, lopen risico op schade aan hun gezondheid. Kitty Jong, vicevoorzitter FNV: ‘Veel werkgevers in de land- en tuinbouw doen onvoldoende om werkenden te beschermen tegen blootstelling aan bestrijdingsmiddelen. De blootstelling moet verminderen en bescherming moet beter. De Arbeidsinspectie moet daarbij scherper toezien op de naleving van wet- en regelgeving.’
Omslag landbouw
‘Nederland heeft een snellere omslag nodig naar natuurinclusieve landbouw, zodat de natuur kan herstellen. Met een gezonde bodem, mechanische onkruidbestrijding en een grotere diversiteit van gewassen, krijgen ziektes en plagen minder kans’, aldus Rob van Tilburg, directeur programma’s van Natuur & Milieu. De opstellers van het manifest roepen de overheid op om financiële ondersteuning te bieden aan boeren zodat zij de transitie kunnen maken naar bijvoorbeeld biologische landbouw. Ook moet er beleid komen waarmee de hele voedselketen bijdraagt aan een natuurvriendelijke land- en tuinbouwsector.
Stem tegen glyfosaat
Tenslotte moedigen de organisaties de overheid aan om te stemmen tegen een Europese verlenging van de toelating van glyfosaat. ‘Glyfosaat is zeer schadelijk voor bijen, waterleven en bodemflora en er zijn grote zorgen dat het middel het risico op parkinson vergroot. Als Nederland de gezondheid van mensen en natuur serieus neemt, stemt zij straks in Brussel net als Duitsland tegen een verlenging’, aldus de organisaties.
Maatschappelijke beweging
Natuur & Milieu, Parkinson Vereniging (onderdeel van Parkinsonalliantie Nederland) en FNV bundelen ook de komende tijd hun krachten om bestrijdingsmiddelen op de politieke en maatschappelijke agenda te houden. Daarbij roepen ze andere organisaties op om zich aan te sluiten bij hun beweging.
