Al een tijdje ben ik bezig om mijn dossierkast door te spitten. Verslagen en rapportages van jaren her gaan rücksichtslos door de versnipperaar. Vaak popt er een herinnering op aan deze of gene. Met een glimlach of een ontroering.
Maar bij veel mensen uit een ver verleden gaan er geen belletjes meer rinkelen. Dat vind ik ook best: als al die verhalen door mijn brein zouden rondzwerven, zou ik waarschijnlijk niet meer slapen. Want verhalen in mijn spreekkamer gaan altijd over leed: rouw om een overledene, jaloezie en boosheid om het vreemdgaan van een partner of juist onzekerheid en schuld als iemand zelf vreemdgaat.
Burnout, depressie, echtscheidingen en ernstige ziekten kwamen langs, verslavingen, angsten. En zingevingsvragen: wat doe ik nu en wat heb ik eìgenlijk te doen? Soms wordt een psycholoog als ikzelf ervaren als een laatste kans om nog een reden tot leven te vinden. Tegelijk gaan de meeste verhalen juist ook over moed, over volhouden, over levensdrift en willen groeien. En gelukkig wordt er vaak ook gelachen: om eigen blindheid, ‘toevallige’ versprekingen, de betrekkelijkheid van sommige problemen.
Als iemand bij mij aanklopt om hulp, hoopt diegene op antwoord op twee vragen: ‘help mij om te veranderen’ en ‘zeg mij dat ik goed ben zoals ik ben’. Dat lijkt tegenstrijdig maar dat is het niet. Want iemand kan gemotiveerd op zoek gaan naar een andere richting of het doorbreken van een ziekmakend patroon. En tegelijkertijd verlangen naar een volledige acceptatie van hem of haar als persoon. Dat laatste is eigenlijk het diepste verlangen: ‘zeg mij dat ik O.K. ben, dat ik recht van bestaan heb, dat ik hier mag zijn, dat ik waardevol ben’. Dat verlangen gaat terug tot het kind dat elk mens nog in zich heeft. Mama, papa: hou van mij en laat me dat vòelen.
Die primaire behoefte van kinderen wordt vaak onderschat. Wat niet wil zeggen dat je als ouder of verzorger continu bevestiging en aandacht moet geven. Maar ik vind het wel pijnlijk om te zien hoe moeders (en vaders) met hun telefoon bezig zijn, terwijl ze een kinderwagen duwen en een ander kind aan de hand voortsleuren. Er kan iets verlorens om zo’n kind heen hangen, er is zelfs soms al iets van een in zichzelf terugtrekkende beweging merkbaar. Ik wil dan zo’n moeder aanspreken: ‘weet je wel wat je kind en ook jijzelf mist als je zo onachtzaam omgaat met jullie contact?’ Die impuls onderdruk ik dan maar weer; het ‘waar bemoei je je mee’ galmt al in mijn oren.
Af en toe lees ik een stukje uit zo’n oud verslag. En hoewel omstandigheden de laatste 40 jaar natuurlijk zijn veranderd, de thema’s zijn nog steeds hetzelfde. Het gaat over balans tussen werk- en privé, over negeren van de eigen waarheid, over (niet) gezien worden, over zelfacceptatie, over omgaan met leegte. En bijna altijd gaat het over relàties. Een mens vindt zichzelf pas (uit), als hij of zij de eigen relaties voldoende ‘doorgewerkt’ heeft. Daarin zowel autonomie als verbinding ervaart, uitdaging en veiligheid, aanvulling en eigen ruimte. Andersom geldt natuurlijk ook: zelfkennis is cruciaal om relaties te laten slagen en te onderhouden.
Sommige cliënten hebben een ingewikkeld karakter en dito achtergrond of gewoon ernstige emotionele wonden. Dan zijn er heel wat sessies nodig om een goed evenwicht, rust in zichzelf en nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. En soms heeft iemand genoeg aan een paar gesprekken: omdat je eigenlijk wel weet wat er moet gebeuren en alleen een duwtje in de rug nodig hebt.
Maar altijd komt het eigen levensverhaal naar boven, het nest waar men geboren en opgegroeid is, levensgebeurtenissen die een positief of negatief stempel hebben gedrukt, de levensvisie die gaandeweg is ontwikkeld. Therapie of coaching is een pas op de plaats maken. Inzicht krijgen in de situatie. Inventariseren wat er ontbreekt en wat men in huis heeft om dat ontbrekende op te lossen of te compenseren.
Het was en is voor mij altijd uiterst bevredigend om op deze manier met mensen te mogen werken. Ik heb er mijn boterham mee verdiend en ik ben er zelf als persoon aan gegroeid. Soms ontmoet ik mensen, die ik ervaar als ‘beter’ of ‘verder’ dan ikzelf: spiritueler, intelligenter, maatschappelijk geslaagder, zekerder. Het voelt dan bijzonder te weten dat ik vanuit mijn eigen kennis en ontwikkeling toch inzichten, inspiratie en steun kan bieden.
Elke dag opnieuw ervaar ik zo dat wij mensen vooral relationele wezens zijn.
Website psychologiepraktijk Athare
Website Hebhethart
