Als kind heb je een vaag idee hoe ‘het leven’ verder zal verlopen. Afhankelijk van vreselijkheden of verstandigheden in de opvoeding, zal dat een beeld zijn van een stijgende lijn. Steeds wijzer, rijker, gelukkiger. En zo hoort het ook, want het past bij het optimisme, het blije en de ontvankelijkheid van de kindergeest.
Wel moet er al vanaf het nulde jaar ‘werk’ worden verzet. De psychoanalyticus Eric Ericsson stelt dat elke levensfase wordt gekenmerkt door een thema en een specifieke crisis die daarbij moet worden overwonnen. Bv. autonomie vs. schaamte, vaardigheid vs. inferioriteit, intimiteit vs. isolement etc. Als je daar goed doorheen komt, ben je weer een stapje verder in je ontwikkeling. Zo niet, krijg je hetzelfde thema –in een andere vorm- in een volgende fase opnieuw voor de kiezen.
Een crisis bestaat uit een overgang, waarbij iets moet worden losgelaten en iets anders moet worden aangegaan. Na 12 jaar ben je eigenlijk wel toe aan een andere baan. En na 25 jaar huwelijk gaat de sjeu er ook wel uit; je zou wel weer eens echte ‘spirit’ willen voelen. Maar ja, je bent ook aan situaties, manieren, mensen gehecht geraakt. Veranderen van een levenssituatie is vaak een hele klus, die gepaard kan gaan met weerstand, conflicten, machteloosheid, zelfs depressie.
Want het eigene van mensen is, dat we ons verbinden. We gaan samenleven met iemand of juist niet, maken vrienden, sluiten een contract met een werkgever, creëren hobby’s. We ontwikkelen dagelijkse routines, wennen aan een zekere levensstandaard en aan dingen of activiteiten die we prettig of nuttig vinden, etc. De lijst van verbindingen is eindeloos. Al die relaties maken dat het leven structuur krijgt en voorspelbaarheid. En dat is prettig, je weet waar je aan toe bent. Je moet er toch niet aan denken dat je als een straatschoffie in Angola of India elke dag opnieuw je kostje en je onderdak bij elkaar moet scharrelen. En een serie van one-night-stands heb je na een tijdje ook wel gezien.
Dan komt er altijd een moment dat een baan, relatie of een levensstijl niet meer in je leven lijkt te passen. En tegelijk lijkt er geen ruimte te zijn voor iets anders. Soms weet je niet eens wat je dan wel zou willen. Vaak is er alleen een gevoel van vaag onbevredigd of ongelukkig voelen, een gebrek aan sprankeling.
“Ik ervaar al een hele lange tijd onrust. De onrust komt voort uit ontevredenheid.”**
Je wordt je bewust van een gevangen zitten in een patroon.
“Er is een beweging naar voren die vervolgens stokt. Er is een intuïtie die wordt gesmoord, ik begin maar maak niet af. Ik leef met de handrem erop”.
Omdat zowel loslaten als iets nieuws aangaan vaak spanning en angst oproepen, kan er een ‘freeze’ toestand ontstaat. De innerlijke beweging stopt, er is een vastklampen aan de veiligheid van het bestaande. Leven wordt vegeteren.
“Ik zit in een soort van overlevingsmodus waar al het beetje energie dat ik heb, aan op gaat, zodat er geen energie meer overblijft om in verandering te stoppen.”
En langzaam wordt er een verlangen wakker dat misschien al die tijd is gesmoord.
“Maar ik verlang zo naar een meer ontspannen manier van leven.”
“Minder controle willen uitoefenen en meer go with the flow. Minder de lat altijd maar hoog leggen.”
Die staat van onbevredigdheid/machteloosheid en tegelijk dat verlangen naar ‘anders’ kan lang duren. Zeker als er allerlei angsten en onzekerheden uit eerdere levensfasen zich mengen met de (wellicht reële) angsten in het heden.
“Mijn gedachten zijn dat het heden permanent voorlopig is: ‘Pas op er kan zo wat gebeuren.’ ”
En dan wordt het verlangen naar verandering sterker dan de angst om het oude los te laten. Het inzicht breekt door dat aan elke winst ook onlosmakelijk een verlies vast zit.
“De quote uit Shawshank Redemption vat het heel mooi samen: ‘It comes down to a simple choice: get busy living or get busy dying.’ ”
“Ik wil iets totaal anders gaan doen dan mijn huidige baan en dichter bij mijzelf en mijn talenten komen. Daarbij worstel ik met de vraag: wat dan wel? Mijn gevoel zegt echter: het is nu of nooit.”
De contouren van het nieuwe gaan zich aftekenen, de kracht en de wil om een stap in het onbekende te doen nemen toe. Zonder te werk te gaan als een kip zonder kop. Want wie het gevaar opzoekt, moet dat doen met de grootst mogelijke voorbereiding.
“Ik ben nu 54 en wil het de komende tien jaar anders gaan doen. Afscheid nemen van het bedrijf, nieuwe uitdaging zoeken, keuzes maken voor mezelf. Mijn hart volgen maar niet mijn hoofd verliezen.”
Nu is het moment aangebroken dat er een duidelijke beslissing wordt gevraagd. Cruijff had het goed gezien. Er dient een helder ‘nee’ tegen iets gezegd te worden en een helder ‘ja’ voor iets anders.
“Ik heb mijn directeur verteld dat ik minder wil gaan werken.”
En vervolgens de moed en de discipline om dat besluit vol te houden, in het besef dat er nog talrijke hindernissen voor je liggen. Een beslissing kan trouwens ook zijn dat het bestaande opnieuw wordt omarmd.
“Tevreden kunnen en mogen zijn met het leven waar ik mij nu in bevind.”
Een helder en concreet besluit kan een enorme opluchting en een grandioos gevoel van vrijheid opleveren. Er komt nieuwe energie en levensmoed vrij, de ‘freeze’ toestand wordt losgelaten, je kunt weer voorwaarts gaan.
“Heel helend. Ik voel me sterker en kan nu beter mijn grenzen aangeven.”
“Wie kan er meer geluk hebben?”
Er komen nieuwe vragen die om antwoorden vragen.
“Als ik voor mijzelf ga beginnen, wat wil ik de mensheid dan bieden?”
“Wil ik nog studeren en zo ja wat? Supervisie, filosofie, iets rondom zingeving?”
“Hoe ga ik mijn leven, samen met M, inrichten als ik niet meer werk en wat wordt een goede plek om samen te wonen.”
Er ontstaan nieuwe gewoontes. En misschien wel een nieuw gebed.
“Iedere dag start ik mijn meditatie met: Ik doe een stap opzij Ik richt me wat goed is voor mij Ik richt me op wat IK heb te doen Ik zal gehoorzaam en standvastig zijn Ik heb niets te vrezen van mij Ik ben vrij.”
**De quotes zijn van deelnemers aan de retraite ‘Neem de Afslag’, die Marcus samen met Maria van Mierlo begeleidt. (Zie website Hebhethart hieronder)
Website psychologiepraktijk Athare
Website Hebhethart
Mag ik zo vrij zijn om Cruyff te vervangen door Happel? “Nicht loel’n, Fussball spielen”.
Scheelt toch maar mooi weer een hoop zingeving en energie gewauwel.
Beste Bert. Ik moet raden wat je bedoeling is met deze reactie. Want voor mij is ie mistig…….
Ach ja,
Zonder hier nou een hele discussie op te tuigen over deze advertorial , ik heb er tenslotte niet voor gestudeerd en ik hoef er mijn brood niet mee te verdienen, wil ik met mijn reactie alleen maar aangeven dat termen als ” weg vloeiende energie, je hart volgen en zoeken naar zingeving” me met een zekere weemoed meer doen verlangen naar de nuchtere analyses van Ernst Happel dan naar de vaak raadselachtige oneliners van Johan Cruyff.