In de natuur zijn, bewegen en spelen, is gezond. Niet alleen voor de motorische ontwikkeling van kinderen, maar in de volledigste zin van het woord. Buiten zijn en spelen in de natuur zorgt ervoor dat kinderen gezonder opgroeien. Alle kinderen moeten zich ontspannen en onbevangen voelen in de speelomgeving.
Door Hester Walda, van de Donker Groep
In de natuur zijn en bewegen is essentieel voor kinderen. Niet alleen voor hun ontwikkeling maar ook voor hun welzijn, welbevinden en zelfvertrouwen. Wie herinnert zich niet het urenlang bouwen aan een zandkasteel op het strand of het eindeloos verzamelen van losse materialen in het bos. Nog heb ik ieder jaar dat blije gevoel bij het vinden van de eerste paardenkastanje die uit de boom is gevallen. De verwondering en bewondering voor die mooie glimmende, gladde kastanje. Weken later vind ik ‘m vaak nog in mijn jaszak, de glans verloren en uitgedroogd.
Dat blije, ontspannen en onbevangen gevoel over de natuur gun ik de kinderen van nu en later ook. Niet voor niks is in de huidige situatie, met alle beperkende maatregelen, de natuur voor velen een ontsnapping geworden. Daarom vind ik het belangrijk dat er in de buitenruimte voldoende ruimte is waar kinderen de natuur kunnen ontdekken en ervaren. Al ruim 20 jaar werk ik bij Donker aan natuurlijke, groene speellandschappen. Ze zijn eigenlijk net zoals de natuur zelf; organisch, grillig, verrassend en passend binnen elke situatie.
Er moet in de buitenruimte voldoende plek zijn waar kinderen de natuur kunnen ervaren
Rauwers, douwers, bouwers en schouwers
Marianne de Valck, expert op het gebied van spelen, vertelde mij ooit over de vier speltypes: rauwers, douwers, bouwers en schouwers. Deze vier types vormen nog steeds de basis voor de ontwikkeling van de natuurlijke speellandschappen die we met Donker ontwikkelen. Alle kinderen moeten zich namelijk ontspannen en onbevangen voelen in de speelomgeving. Van druk tot verlegen, van dromer tot doener en van enthousiasteling tot observator. De speltypes gelden overigens niet alleen voor kinderen, ook bij volwassenen kun je het speltype aan het gedrag herkennen.
Rauwers krijgen de ruimte om te ontdekken. Een open ruimte in de natuur waar niets hoeft en alles mag. De douwers hebben een natuurlijke plek waar ze op avontuur kunnen. Voor de bouwers liggen er losse elementen waarmee ze hun eigen spel kunnen maken. Tot slot is er voor de schouwers een rustige plek van waaruit ze kunnen observeren.
In de natuur krijgt elk kind de mogelijkheid en de ruimte zichzelf te zijn
Dat is natuur
Hoe mooi is het dat de natuur elk kind de mogelijkheid en de ruimte geeft zichzelf te zijn. Mijn eigen dochters hebben het geluk gehad om naar een dorpsschool te gaan die vlakbij het bos ligt. Nu weet ik wel dat niet ieder kind dat kan, maar de natuur bij de school brengen, kan ook op een eenvoudige manier. Zo stond er naast het kleuterlokaal van mijn jongste een nestpaal voor ooievaars. Deze was er nog maar drie weken toen – tot grote vreugde van de school – de eerste ooievaar arriveerde. Hoe mooi dat de natuur weet dat die nestplek er is. Al snel arriveerde de tweede ooievaar en begon het paarritueel. Ook dat is natuur, en de kleuters konden vanuit de klaslokalen aanschouwen hoe zo’n ritueel gaat. Dagelijks hoorden ze het luide geklepper van de ooievaars. Nadat de eieren waren gelegd, was het wachten. Maar na drie weken waren ze er: drie jongen.
Dat de natuur ook wreed kan zijn, leerden de kinderen toen ook. Na een zware storm op zondag lagen er drie jonge ooievaars dood onder het nest. Ook dat is natuur. Ik was benieuwd hoe de kinderen op dit kleine drama zouden reageren. Maar hoewel alle kinderen het zielig vonden, zagen ze ook dat het ooievaarspaar al weer druk bezig was met een nieuw nest. Hoe mooi is dat de kinderen op zo’n simpele manier leren dat de natuur altijd doorgaat. Een belangrijke levensles waar ze hun hele leven iets aan hebben.
Bewegingsvrijheid
Zo bevat het omgaan en leren van en in de natuur nog veel meer (wijze) lessen die kinderen niet leren in de gangbare vakken op school. Daarom is het ook zo belangrijk dat zij al vanaf jonge leeftijd met de natuur in aanraking komen. Doordat ze buiten in de natuur spelen, leren ze dat de natuur nooit oordeelt als er iets niet helemaal goed gaat. Als het zandkasteel in elkaar stort omdat er een heftige stortbui is, is het niet goed of fout. Het betekent alleen dat er weer een nieuwe kans ontstaat om iets nieuws, beters, sterkers of iets anders te bouwen. Het zorgt voor weerbaarheid bij de kinderen.
Waar de een over een omgevallen boomstam balanceert, zit de ander op dezelfde boomstam heerlijk weg te dromen
Buiten zijn zorgt verder ook zowel letterlijk als figuurlijk voor meer bewegingsvrijheid. Buiten is er immers voldoende ruimte om te bewegen. Door verschillende elementen, hoogteverschillen en open ruimtes kun je meer bewegen. Hoe meer je beweegt, hoe beter je wordt in het bewegen. Als kleuter is het eerst lastig om over de grote boomstam te lopen, maar de middenbouwers balanceren moeiteloos over deze stam. Dit doet iets met het zelfvertrouwen van kinderen. Daarnaast geeft buiten in de natuur zijn vrijheid en ruimte in je hoofd. Je kunt buiten zittend op diezelfde boomstam heerlijk dromen en fantaseren. Ook deze ervaringen dragen bij aan de ontwikkeling van de eigen identiteit van kinderen.
Kortom het buiten zijn en spelen in de natuur zorgt ervoor dat kinderen gezonder opgroeien. Ze kennen beter hun eigen grenzen, zitten lekkerder in hun vel, slapen beter en zijn minder ziek. En wie wil dat nou niet.
