Hennie Vrielink: V2 ramp op de Luttenberger Enk in 1944

Een beschrijving van de vreselijke ramp die in Luttenberg plaatsvond toen een niet- geëxplodeerde V2 (soort raket) neerkwam en daarna alsnog ontplofte.

Interessant? Deel het artikel

Monument Luttenberg Gerard Lammers

De dertienjarige slagersdochter Dinie Kouwert speelde samen met de buurkinderen buiten bij de kruidenierswinkel en bakkerij van Booijinks Hein. Het was maandagmiddag 4 december 1944. De kinderen hadden ’s middags vrij van school omdat er door de oorlog te weinig onderwijzers waren. Zoals wel vaker hoorden ze een V2 opstijgen vanuit Hellendoorn: “We zagen de V2 uit het bos en de bomen tevoorschijn komen, dan ging de V2 steil de lucht in door de wolken en daarna hoorde je alleen maar een brommend geluid. Maar deze keer hield het brommend geluid op en zagen wij de V2 uit de wolken naar beneden komen.” De kinderen besteedden er daarna geen aandacht meer aan en gingen verder spelen. Het viel hen wel op dat er veel fietsers op de weg waren en allemaal de berg op gingen “net of er ergens wat te doen was.” Niet veel later kwam er een vrouw van de berg af fietsen en zei tegen ons: “Wichter ga toch gauw naar huis. Allemaal doden. Allemaal doden.” De vrouw had geen jas of mantel aan midden in de winter. Zij ging naar de pastorie aan de overkant van de weg. Bakkersknecht Jan van de Berkte (Venneman) kwam ook op de fiets van de berg af. “Zijn gezicht was helemaal grijs en zwart van het zand. Een broekspijp was helemaal gerafeld en er zaten gaten in zijn jas.”

Ook de dertienjarige Roerinks Jo (Lammers) in de Boerschop zag de V2 opstijgen vanaf het sanatorium in Hellendoorn: We stonden buiten toen er weer een V2 werd afgeschoten en direct zei m’n vader ‘dat is niet goed’. We moesten ons verschuilen achter de hooiberg. De V2 plofte naar beneden en kwam terecht op de grens van het land van Kroems (Mol) en Roerink (Lammers) onderaan de Enk. De neergestorte raket sloeg een diepe trechter in het weiland en trok gelijk veel bekijks. “Vente uut de buurte liepen er op af en veel fietsers uit het dorp. Er stond veel volk omheen.” Ook Jo met zijn vader en twee broers gingen ernaar toe, maar vader Roerinks Gait zag dat het projectiel begon te roken en vertrouwde het niet. Hij stuurde zijn drie zonen naar huis. Onderweg naar huis hoorden ze opeens een oorverdovende knal en werden ze door de luchtdruk “tegen de grond gekwakt. Het zand kletterde over ons heen.” De raket ontplofte. Gloeiende stukken ijzer werden door de explosie rondgeslingerd. Even was het doodstil.

Angstgeschreeuw. Vele gewonden beginnen om hulp te roepen. Sommigen missen een arm of been of is de buik helemaal opengebarsten. Bij anderen is de kleding afgerukt. Duitse artsen, wijkzuster Ans Vlaanderen-Vierdag en dorpsgenoten zijn snel ter plaatse en verlenen eerste hulp. Pastoor Van Odijk dient aan de stervenden en ernstig gewonden de laatste sacramenten toe. Velen lopen wezenloos en verdoofd rond. Anderen vluchten weg. Sommigen met gescheurde oorvliezen. Vaders en moeders knielen bij hun zwaargewonde of omgekomen zoon of ander familielid. Er liggen zwaar gehavende en uiteengereten lichamen van zeventien doden in het veld. De meesten nog jong en zelfs twee kinderen van tien jaar. De ramen van de boerderijen Blikwever en Bannink zijn gesprongen. Aannemer Bloemerts Piet (Otten) laat zijn vrouw Toos met zeven kinderen achter; zij is in verwachting van de achtste. Spieken Dieke (Heuven) midden in het weiland biddend op de knieën bij haar zoon Antoon, die door een scherf is geraakt. Hij wordt vervoerd naar het ziekenhuis in Almelo, maar overlijdt enkele weken later aan zijn verwondingen. Bij Kroems is de enige zoon en erfopvolger Jan Mol niet meer. Vader en zoon Sigmeijer laten het leven. Onderduiker Albert Tijhuis overlijdt op 7 december. In totaal zijn er negentien dodelijke slachtoffers te betreuren.

Op 7 december 1944 werden twaalf katholieke slachtoffers op het kerkhof in Luttenberg begraven. De protestantse omgekomen dorpsgenoten kregen elders hun laatste rustplaats. Dinie Wispels-Kouwert kan zich de begrafenis in Luttenberg nog herinneren: “Op de dag van de begrafenis was er drie maal een kerkdienst met elke keer vier overledenen. Na de eerste kerkdienst werden de eerste vier kisten bij het graf gezet, zo ook bij de volgende dienst en na de derde dienst werden de kisten ter aarde besteld en alle twaalf slachtoffers tegelijk begraven.” Spieken Anton (Heuven) werd als laatste slachtoffer later op dezelfde plaats in Luttenberg begraven. De graven en het grafmonument met de namen van de dertien omgekomenen op het oude kerkhof van Luttenberg zijn in de zestiger jaren op initiatief van pastoor Leferink geruimd; dit tot verdriet van vele Luttenbergers die achteraf zeiden: “Dit had niet mogen gebeuren.”

De neergekomen en ontplofte V2 had twee grote kraters geslagen in het weiland nabij de Enkweg (nu Blikweg). Roerinks Jo: “Het ene gat was nog groter dan het andere. In de wijde omgeving lagen scherven. Met peerd en kaore hebben we er achtenzestig vracht rood zand ingegooid. Ook de scherven zijn met de slepkaore in vijf à zes keer verzameld en in de grote koele gegooid, waar het nu nog ligt.” Het land moest weer worden “liekemaakt”. Na de oorlog heeft zich in Luttenberg onder leiding van meester Hesselink, hoofd van de lagere school, een comité gevormd om een gedenkteken te plaatsen bij de plek van de ramp. M. de Groot uit Enschede heeft het monument ontworpen met daarop de namen van de 19 slachtoffers en daarnaast een kruis. Jaarlijks komen Luttenbergers naar deze plek om in stilte hun omgekomen dorpsgenoten te herdenken. Ook is er een lied van de ramp gemaakt “De bom is gevallen in de Enk” met als eerste regels: “Op den vierden van december, Viel in ’t dorpje Luttenberg, Een der Duitse vergeldingswapens, Stortte neer met zwaar geweld.”

 

Word supporter van HierinSalland

HierinSalland is voor, maar ook van Salland. Word supporters en ondersteun ons. Door mee te doen of met een kleine bijdrage.

Interessant? Deel het artikel

Meer over

Blijf op de hoogte

Abonneer je op een of meerdere van onze nieuwsbrieven en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Om de twee weken verloten we onder de abonnees om en om een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch en de biologische Supermarkt in het Bos van Kleinlangevelsloo, beiden in Raalte. Bekijk de spelregels.

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte

Abonneer je op onze nieuwsbrief en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Iedere maand verloten we onder de abonnees een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch in Raalte. Bekijk de spelregels.

Ook interessant