Dit is geen vroege herfst, maar een ‘valse herfst’, veroorzaakt door aanhoudende droogte.
Bomen schakelen over op overlevingsstand
Bij droogte reageren bomen instinctief: ze laten vroegtijdig hun bladeren vallen om water te sparen. Vooral jonge bomen en struiken hebben het moeilijk, omdat hun wortels nog niet diep genoeg reiken om bij vochtige lagen in de bodem te komen. In steden worden kwetsbare bomen soms met extra water ondersteund, maar in tuinen kun je als particulier ook veel doen – zonder zware ingrepen.
Klimaat en droogte: een groeiende uitdaging
Het neerslagtekort in Nederland behoort in 2025 tot de hoogste niveaus in decennia. De combinatie van een droog voorjaar, twee hittegolven en beperkte regen tussendoor heeft geleid tot sterke verdamping en uitgedroogde bodems.
Door klimaatverandering worden droge zomers waarschijnlijk steeds vaker de norm. Waar een extreem droog jaar vroeger eens in de twintig jaar voorkwam, zagen we de afgelopen jaren herhalingen: 2018, 2022 en nu opnieuw in 2025. Droogte en natte extremen wisselen elkaar steeds sneller af, waardoor bomen en planten minder tijd hebben om zich te herstellen.
Natuurlijke tips voor particulieren
Met enkele eenvoudige, natuurlijke maatregelen kun je bomen, struiken en planten helpen beter bestand te zijn tegen droge periodes:
- Laat de bodem zoveel mogelijk met rust
Hoe minder je in de bodem spit of schoffelt, hoe beter het bodemleven intact blijft. Actieve schimmels en bacteriën zorgen ervoor dat water beter wordt vastgehouden en wortels dieper kunnen groeien. Zo ontstaan sterkere, diepere wortelstelsels en betere sapstromen naar de kroon.
- Houd de bodem bedekt
Bedek de grond rond bomen en struiken met een laag organisch materiaal, zoals bladeren, houtsnippers of grasresten. Dit mulchlaagje houdt vocht vast, voorkomt dat de bodem uitdroogt en voedt het bodemleven.
- Geef liever weinig, maar diep water
Wanneer je water geeft, doe dat minder vaak maar wel in grotere hoeveelheden. Zo wordt het water dieper opgenomen en groeien wortels naar beneden in plaats van oppervlakkig. Geef bij voorkeur in de vroege ochtend of late avond, zodat het water niet verdampt.
- Plant divers en in lagen
Een tuin met bomen, struiken en bodembedekkers creëert schaduw en houdt meer vocht vast in de grond. Bovendien stimuleren verschillende plantlagen een gezonder ecosysteem.
- Laat blad en takken liggen
Afgevallen blad en klein snoeiafval kun je laten liggen onder bomen en struiken. Het vormt een natuurlijke bescherming tegen uitdroging en breekt langzaam af tot voeding voor de bodem.
- Kies droogtetolerante soorten
Bij nieuwe aanplant kun je kiezen voor soorten die beter bestand zijn tegen droge zomers, zoals veldesdoorn, meidoorn, lijsterbes of inlandse eik. Deze soorten passen zich beter aan wisselende omstandigheden aan.
Vroege bladval is een noodgreep
Vroege bladval is voor bomen vaak een natuurlijke overlevingsstrategie. Door vroegtijdig blad te verliezen, beperken ze hun verdamping en sparen ze energie. In het voorjaar lopen de meeste bomen gewoon weer uit, mits er in de herfst en winter genoeg regen valt om de bodem te herstellen.
Dus wat kun je het beste maar doen?
Door goed voor de bodem te zorgen en de natuur haar werk te laten doen, help je bomen niet alleen de huidige droogte door, maar maak je je tuin ook toekomstbestendiger voor de drogere zomers die eraan komen.
