We schrijven het jaar 2050: Salland staat in de voorhoede van de energierevolutie. De bevolking is overgestapt van fossiele brandstoffen naar zonne–energie, windenergie en aardwarmte. Met subsidie van de overheid heeft de samenleving de omslag naar ‘duurzaam’ gemaakt. Op alle daken liggen zonnepanelen en op bedrijventerreinen staan waterstof-tankstations voor vrachtwagens en tractoren. Zelfrijdende comfortabele bussen hebben het file-probleem opgelost zonder extra asfalt.
Ook de landbouw is duurzaam geworden. Er worden geen bestrijdingsmiddelen meer gebruikt, Parkinson onder boeren is op de weg terug, grote supermarkten hebben plaats gemaakt voor kleine ‘korte-keten’-winkels die direct van de boer aan de consument verkopen. ‘Van Boer tot Bord’ heet dat in Salland.
De bodem is weer levend, weidevogels en insecten zijn aan een opmars bezig, boeren verbouwen vooral gewassen voor menselijke consumptie en in de zomer hebben ze niet te lijden van droogte omdat water vast gehouden wordt in. Het gebied.
De buitenlucht is gezonder geworden, het water in de sloten is makkelijker tot drinkwater te maken.
Op de nieuwjaarsreceptie vertelt de burgemeester trots op wat er in 25 jaar allemaal bereikt is. De bezoekers onthalen die toespraak op een warm applaus, waarna ze samen nog een glas Wijhese perensap drinken, met krokante appelchips uit Raalte erbij als lekker hapje. Ze hadden met elkaar toch maar een mooie toekomst gebouwd en ze waren vastbesloten om deze toekomst samen te verwezenlijken.
Bovenstaande tekst is deels geschreven door Chat GPT, de automatische tekstgenerator die we gevraagd hadden een positief toekomstbeeld voor Salland te schetsen. We hebben slechts hier en daar de tekst wat aangepast, maar daarbij niets gedaan met de richting die de tekst aangaf.
Aangezien GPT het hele internet als bron gebruikt, kun je veronderstellen dat de argumenten uit de tekst gezien worden als een positief toekomstbeeld. En als we om ons heen kijken hebben we ook wel de indruk dat mensen bovengeschetst beeld als een prima toekomst zien. Maar ja, dan moet je daar nu wel mee beginnen. En dat is zo makkelijk nog niet na al die jaren Rutte als baas van het land en op lokaal niveau onzichtbare lobbypartijen als LTO en Stimuland die tot in de haarvaten van de samenleving papierschuivend tegenhouden, om nog maar niet te spreken van de grote industriën die een miljardenbelang hebben bij het boerenleven zoals dat er nu uitziet: groter worden, gas geven en alle energie uit die bodem peuren tot er niet mer te leven valt in het buitengebied van Salland dat inmiddels verworden is tot een groot industrieterrein.
We hebben wat thema’s op een rij gezet die we op dat vlak in onze mailbox binnenkregen.
Zo krijgen boeren voortdurend reclames in hun mailbox van allerlei bestrijdingsmiddelen, dat gaat volgens insiders echt het hele jaar door, wekelijks is er wel weer een aanbeveling voor een gif.
Zo wordt er reclame gemaakt voor ontsmettingsmiddelen die vogels weren. Het is een goedje dat je over maïskorrels strooit om fazanten, duiven en kraaien te weren. Je kunt ook onkruid bestrijden in grasland met dit goedje en met een ander middeltje weer onkruid in de maïs voorkomen. Dat staat wel wat haaks op vogeltellers te vragen voor percelen die helemaal niet duurzaam beheerd worden. Eerst vogels wegjagen, en dan ook nog de kruiden vergiftigen die vogels als hun voedsel zien om daarna vogels te gaan tellen…
Als je de boer echt kent…
Als je over het platteland fietst en je ziet allemaal groene weiden, dan denk je dat het er mooi groen is, maar het is er juist lelijk groen. Er hóren kruiden in een gewoon weiland, tenzij je die weide omzet in industriële opbrengst, dan wil je geen kruiden. Maar bedenk wel dat een koe zichzelf veel gezonder houdt als hij juist wel die kruiden tussen het gras vindt. Nu moet de veearts er iedere keer aan te pas komen.
Hoe geraffineerd dat soort verhalen voor de burger verstopt worden, blijkt wel uit het tv-programma Wie de boer niet kent. Dat suggereert dat je in dat programma uitgelegd krijgt wie de boer is, je leert hem kennen. Maar weet je wie dat programma van RTL4 betaalt? We noemen er een paar:
– COV, dat is de centrale organisatie van de vleessector.
– De Heus Voeders, wereldwijd producent van veevoer met “bijna 50 productielocaties waarvan er 8 in Nederland staan. In 2015 werkten er meer dan 4200 mensen bij de onderneming, waarvan 650 in Nederland.”
– Dopharma, producent van “onder andere antibacteriële middelen, antiparasitaire middelen, anti-inflammatoire middelen, hormonen, corrigerende preparaten en aanvullende diervoeders”. Het bedrijf heet vestigingen in zeventig landen en heeft de “focus op groei en uitbreiding met behoud van kwaliteit en services.”
– Fransen Gerrits, verkoper van varkensvoer
– MS Schippers, met het “grootste aanbod van agrarische benodigdheden voor de intensieve veehouderij”.
– PALI Group – Vitelco, “één van de grootste kalverslachterijen en uitbeenderijen van Europa”. Met een omzet rond de 400 miljoen.
– Rouveen kaasspecialiteiten, met een “uitgebreid assortiment van meer dan tweehonderd verschillende kaasspecialiteiten”.
– Royal A-ware, waar “met ruim 3.000 collega’s dagelijks de beste kaas en andere foodproducten maken. Geheel op maat verwerkt en verpakt voor klanten in Nederland én de rest van de wereld.”
– Van Rooi Meat, waar ze “met de uitbreiding van onze moderne productiefaciliteit in Helmond nu alle stappen in het verwerkingsproces van het varkensvlees van boer tot bord onder één dak doorlopen. Dat noemen wij: slim kijken naar de keten.”
– VanDrie Group, waar ze (2016) met 29 bedrijven de helft van de circa 1,5 miljoen kalveren die jaarlijks in Nederland worden opgezet op contract hebben staan. “Producten zijn kalfs- en rundvlees, zuivelgrondstoffen, kalfsvellen en diervoeders.” Daarnaast handel in zuivelproducten voor industrieel gebruik. VanDrie Group heeft 29 bedrijven.
Bij De Heus zeggen ze zelf over hun sponsoring aan ‘Wie de boer niet kent’: “Uit onderzoek blijkt namelijk dat de kennis van de gemiddelde burger wel wat bijspijkering kan gebruiken. Daar dragen [we] met dit programma aan bij.” Je weet dan dat je voorgelogen wordt, al helemaal als je ziet dat bekende Nederlanders Kim-Lian van der Meij, Steven Brunswijk, Evelien de Bruijn en Irene Schouten zich een dag in overall en laarzen hullen, de handen uit de mouwen steken en zo van alles opsteken over boeren, dieren en duurzaamheid.
Gaddamme, en we trappen er met open ogen in.
Het zijn fnuikende vertragingsmechanismes van bedrijven die de boeren en hun tractoren ook met bussen en diepladers naar Den Haag transporteerden om te protesteren tegen het kabinetsbeleid. Deze miljoenenbedrijven die ervoor zorgen dat het Sallandse platteland een industrieterrein is geworden, met bedrijven die toeristen wegjagen met hun stankoverlast, lopen zelf vol, maar zijn genadeloos voor de boer. Die moet schaal vergroten vanwege de smalle marges op zijn producten, waarvan hij zelf de prijs niet eens bepaalt.
Joop, het onlinemagzine van de VARA schreef onlangs een mooi artikel over hoe dat werkt, over de grote pr-machine van Edelman-PR die acties tegen roken en klimaatverbetering succesvol dwarsboomt. Edelman zegt aan de ene kant dat uit onderzoek blijkt dat de maatschappij overheden niet vertrouwt, maar het bedrijfsleven wel, en voert aan de andere kant campagne tegen de overheid die ons van het roken af wil en het klimaat wil redden.
Het gaat om communicatie, zegt Edelman. En zo is de sfeer gezet. Daarom nodigt Raalte boeren uit voor een goed gesprek met een borrel erbij, dat zien we de gestolen rechts populistische coalitie nog niet doen met natuuractivisten. We hebben zo maar het vermoeden dat LTO ook wel een glaasje meegedronken heeft. We kregen de samenvatting van die bijeenkomst onder ogen: alsof het platteland van de boeren is…
Ja, LTO doet ook wel mee aan natuurprojectjes hier in Salland, maar als het eropaan komt, liggen ze dwars bij iedere overheidsmaatregel voor een duurzamere landbouw. Dan stelt die deelname aan duurzaamheid niks voor natuurlijk, of het moet zijn via die witte voetjes toch steeds dicht bij de besluitvorming te blijven zitten, lobbyend tot in de gemeenteraad aan toe.
