Salland Zoemt heeft een appgroep waar wetenswaardigheden over de natuur gedeeld worden. Het begon met foto’s, maar steeds meer wordt er onderling om tekst en uitleg gevraagd. Na veel ‘mooie lucht’-foto’s doemde de vraag op of dat er meer mooie lucht was dan andere jaren en wat de relatie met de natuur is.
Er ís een relatie met de natuur. En er zíjn meer mooie luchten. Hoe dat zit:
In de winters is aan het zee warmer dan landinwaarts. Dat scheelt ongeveer een graad. Dat komt omdat de zee minder snel afkoelt, waardoor het bijvoorbeeld op het weerstation van Schiphol steevast een graad warmer is dan hier in Salland. Vroeger, door klimaatverandering uiteraard nog steeds. Alleen heeft het KNMI waargenomen dat de gemiddelde novembertemperatuur van Schiphol met kilometer per uur richting het oosten kruipt. Wij hebben dus hier nu de Schipholtemperstuur van 25 jaar geleden. Salland heeft nu het winterklimaat dat het westen 25 jaar geleden had.
Het lijkt een klein verschil, maar het is een grote verschuiving in hoe het land ademt.
De kou die vroeger vanuit het oosten over de IJssel trok, blijft nu hangen boven het Ruhrgebied. Die komt hier niet eens meer. En hier, waar vroeger het ijs kraakte in de kolken bij Fortmond en Herxen, zien we nog steeds groen gras midden in november.
De warme november van nu
Deze novembermaand is bijzonder warm, vooral omdat we niet de reguliere oostenwind hebben. Er waait al weken een zuidenwind. Die voert warme lucht aan vanuit streken waar de pensionado’s met hun campers naar toe gaan. We lopen zonder handschoenen, fietsen in de ochtendmist die niet meer bevriest, je had zondag eigenlijk nog wel in de korte broek gekund. En ’s avonds genieten van die mooie luchten.
Maar die prachtige luchten hebben een verhaal, een klimaatverhaal! Door de opwarming van de aarde bevat de atmosfeer meer vocht. Warme lucht houdt meer waterdamp vast, en die vormt hoge, dunne sluierwolken — precies het soort wolken dat het licht van de ondergaande zon zo prachtig breekt.
Daarnaast blijft de grond langer warm, waardoor koude luchtlagen vast komen te zitten onder warmere lucht. Inversie, noemen meteorologen dat. En precies die omstandigheden — vocht, warmte en stofdeeltjes — zorgen voor de spectaculaire kleuren die we nu zo vaak zien.
De trage snelheid van iets groots
Vijf kilometer per jaar klinkt weinig. Je merkt het niet. Maar in één generatie schuift het klimaat 250 kilometer op — alsof Salland langzaam verhuist naar Noord-Frankrijk.
We krijgen hun winters, hun nachten, hun regen. En misschien ook hun wijnklimaat.
Het is verleidelijk om te denken: het valt wel mee. We hebben tenslotte nog prachtige luchten, groene weilanden, een zachte winter. Maar juist daarin schuilt de ironie: het mooie licht van vandaag is het gevolg van de verandering die morgen ongemakkelijk wordt.
