Martin van der Hooft: Politiek, hoe leid je een land in plaats van een ranglijst

Ik volgde van de week het debat tussen Biden en Trump. Beiden willen voor de tweede keer president van het machtigste land ter wereld worden. In al mijn naïviteit probeerde ik te ontdekken waar ze voor stonden, wat hun kijk op de wereld is, hoe ze hun land nog beter gingen maken, etc.

Maar tot mijn verbijstering / ontzetting kreeg ik een wedstrijdje verplassen voor bejaarden te zien. Of beter gezegd: een wedstrijdje schreeuwen over hoe slecht die ander wel niet in verplassen is. En ik vroeg mij af of wij hier zaten te kijken naar hoe het over niet al te lange tijd ook in ons eigen Nederlandse politieke landschap zal zijn. Of lukt het ons om van die wedstrijd een normaal gesprek te maken waar helemaal geen winnaar uit hoeft te komen. En we juist daardoor allemaal de winnaars zijn.

(Lees verder onder afbeeldingen)

De VS zijn in heel veel gevallen nog steeds een gidsland voor Nederlandse politici. Zo was Jesse Klaver als lijsttrekker bijna een één op één kopie van Obama (en de Canadees Trudeau).  En ook aan de rechterkant van de Nederlandse politiek zien we regelmatig stijlmiddelen die verdacht veel lijken op wat we eerder in de VS (of het VK) zagen.

Natuurlijk zijn er ook grote verschillen tussen Nederland en de VS. Het opvallendste is wel dat we in Nederland een veel(heel veel) partijenstelsel hebben. En de VS – in de praktijk – een tweepartijen democratie is.  Dan zou je – door diversiteit aan partijen – kunnen verwachten dat polarisatie hier in Nederland niet zo’n grote rol zal spelen. In de 2^de Kamer zitten immers geen twee maar maar liefst 16 meningen.

Links of Rechts

Toch liep de laatste verkiezing uit op een tweestrijd tussen links en rechts. En ook bij de recente Europese verkiezingen was er eigenlijk maar één vraag: hoeveel groeit rechts.

Daarmee zijn we hier dus al heel  dichtbij ‘Amerikaanse toestanden’ met slechts twee keuzen. Op zich is  er dan nog niet echt iets aan de hand. Soms zullen de kiezers wat meer naar links neigen, een andere keer juist wat meer naar rechts. Op zich zorgt die golfbeweging vanuit zichzelf ook al voor een temperend effect op al te grote wisselingen door de jaren heen. Immers als je als linkse puritein al te drastisch links beleid gaat voeren, wordt je over vier jaar genadeloos afgestraft. En voor je rechtse rivaal geldt precies hetzelfde.

Zorgwekkende ontwikkeling

Niets aan de hand dus? Nou nee, durf ik te stellen. Er is een andere zorgwekkende ontwikkeling aan de gang. We nemen namelijk steeds vaker ook het gedrag van die twee bejaarden heren die ik hierboven beschreef over. We vertellen niet meer waar we voor staan, hoe wij denken het land te verbeteren, etc.

Nee, in plaats daarvan houden we ons vooral bezig met vertellen waarom die andere zo slecht is. En dat is niet bepaald voorbehouden aan politici alleen. Ook wij ‘gewone’ mensen laten ons daar steeds vaker voor lenen. Zo ging het op de hoorzittingen voor de nieuwe ministersploeg in de meeste gevallen niet over hoe de beoogd minister zijn/haar/hen ministerie inhoudelijk wilde gaan leiden. Maar eigenlijk alleen maar over hoe ‘slecht’ de ondervraagde wel niet was.

En als voorbeeld van de ‘gewone burger’ schreef iemand op deze site deze week een lijst op van alle linkse politici die het nodige verwerpelijke gedrag in het verleden hadden laten zien. In het artikel schrijft de – zoals hij het zelf noemde – rechts georiënteerde kiezer nergens op hoe hij denkt dat het land wel beter wordt en vooral ook waarom dat zo zou zijn.

Daarmee maken de politici zelf maar ook de burgers er net als in Amerika een wedstrijdje verplassen van. Wie het verst plast – of de argeloze luisteraar ervan weet te overtuigen dat de andere een hele slechte verplasser is – wordt de baas van het land.

Een land besturen is geen wedstrijd

Maar een land besturen is helemaal geen wedstrijd!! Zeker voor een klein land als Nederland – dat ook nog eens super-internationaal georiënteerd is – geldt dat we mee moeten bewegen met/op de golven van de wereld- en Europese gebeurtenissen. De politiek heeft daarbij de opdracht om het leven voor zoveel mogelijk inwoners fijn te maken en/of te houden, waarbij onze grondwet dient als leidraad over hoe dat er moet uitzien.

En gezien al die bewegingen op nationaal en internationaal vlak kan het niet anders dan dat soms rechtse oplossingen beter werken en soms de linkse oplossingen het spreekwoordelijke Ei van Columbus zijn. Of –meestal denk ik zelf – ligt de oplossing ergens in het midden.

Als voorbeeld van hoe dat midden er uit kan zien:  We zijn behoorlijk streng in het toelaten van migranten, maar zo ruimhartig mogelijk in de opvang. En we zorgen ervoor dat immigranten zo snel mogelijk de kans krijgen om onze cultuur te omarmen. Terwijl wij hetzelfde doen met hun cultuur.

Reik elkaar de hand

Als we dan ook stoppen om verkiezingen te beschouwen als een wedstrijd dan winnen we veel. Formatiebesprekingen zouden dan  bestaan uit een zoektocht naar overeenkomsten. Waarbij er vooral heel veel geluisterd moet worden naar andere inzichten over ‘jouw oplossingen’. Niet meer verplassen en vertellen hoe slecht de ander is. Nee, elkaar de hand reiken en openstaan voor (gedeeltelijke) aanpassingen op je eigen standpunt, zonder dat als verlies te zien.

En als de politici dat kunnen, dan kunnen wij dat ook. En worden verjaardagen ook ineens weer leuker….

Begin bij de basis

Op een ander forum, Geluk Centraal, breken we vaak problemen af tot aan de basisvraag om vanaf daar te werken aan een oplossing voor die problemen. Meestal concluderen we dan dat links, rechts en midden helemaal niet bestaan om te komen tot een oplossing. En soms merken we zelfs dat de problemen niet eens bestaan, behalve in ons hoofd.

Maar in alle gevallen is samen – hand in hand – werken aan problemen al meer dan de helft van de oplossing.

Dus beste schrijver Leo van Krukkert op Hier in Salland, je hebt gelijk: wat een vreemde snoeshanen heeft links voorgebracht. Maar noem een probleem waar je mee zit en ik (we) denken graag met je mee over hoe we dat kunnen oplossen. Jij vanuit jouw ‘rechtse oriëntatie’, Ik vanuit mijn ‘links in alles wat ik doe sinds mijn geboorte’-gedachtenwereld.

Wedden dat ons Salland nog mooier wordt??

Martin Van der Hooft schreef deze column als reactie op een artikel van Leo van Krukkert van j.l. zaterdag, waarop ook Kees Huls al reageerde.