Een tijdje geleden woonde ik een documentaire bij in het het HOFtheater in Raalte met de titel ‘De Roots van Refik’. Deze documentaire gaat over het bezoek van mijn Turkse vriend Refik aan zijn dorp Caycoy op het platteland van Turkije,
Het bood het Nederlandse publiek de mogelijkheid om kennis te maken met de plattelands- en religieuze gebruiken van dat dorp en te zien hoe mensen op een vreedzame en familiale manier met elkaar omgaan.
Mijn reactie op de film verschilde van die van de lokale Nederlanders, omdat ik afkomstig ben uit dezelfde omgeving als Refik, met bijna dezelfde gewoonten, tradities en natuurlijk hetzelfde geloof.
In de film sprak Refik over het gevoel van verbondenheid tussen zijn geboorteland en Nederland. Hij sprak ook over de belangrijkste boodschap van de film, die Refik persoonlijk uitte en waarvoor het publiek langdurig applaudisseerde:
“De islam is zeer open naar anderen toe, maar tegelijkertijd vraagt deze religie dat anderen deze op dezelfde open en respectvolle manier benaderen zoals zij omgaan met bijvoorbeeld andere religies en filosofieën.”
Deze woorden raakten een gevoelige snaar bij mij en zetten me aan het denken over hun diepe betekenis.
Terwijl de beelden van de film door mijn gedachten gingen, samen met de lach van Refik en zijn familie, voelde ik het groeiende gewicht van spanning in de samenleving, dat als een last op onze borst begint te drukken.
Ik keek uit mijn raam naar de natuur om mij heen, naar de groene velden in Olst en Salland waar ik altijd in rust kon zitten en reflecteren. Maar die rust bracht me niet langer een gevoel van veiligheid. Deze geliefde gronden werden verbonden met beangstigende vragen over identiteit en plaats.
De racistische incidenten die zich vandaag de dag in Nederland afspelen – specifiek die zogenoemde “Amsterdamse gebeurtenissen” – laten mij voelen alsof ik gevangen zit tussen twee werelden. De innerlijke strijd rond het woord “verbondenheid” laait opnieuw op in mijn hart. Nog dieper raakt het mijn identiteit – een identiteit die niet afgenomen mag worden.
De lelijkheid van bepaalde politieke gedragingen en houdingen kwam duidelijk naar voren, nog veel meer dan de die relschoppers veroorzaakten. Dit omvatte leugens, het verdraaien van feiten en het gebruik van schandalige, vulgaire uitspraken die een parlement of een minister onwaardig zijn. De onthulling van de ware aard van sommige politici was duidelijk, alsof vijgenbladeren van hun schaamte werden weggenomen.
Zoals Femke, een lid van de NSC-partij, die ontslag nam uit de regering en verklaarde: “Voor mij heeft discriminatie nu een gezicht gekregen.” Dit citaat blijft in mijn gedachten als een titel die tot nadenken dwingt – misschien zelfs geschikt als titel van een boek of roman.
Tegenover dit contrast tussen de positieve boodschappen in de film en de negatieve echo’s van wat er nu in de samenleving gebeurt, word ik overspoeld door zorgen. Ik ben een Nederlandse burger van Syrische afkomst, wonend in Olst, een dorp in de landelijke regio Salland.
Ik vroeg mezelf af: zullen de golven en naschokken van wat er gebeurt in Den Haag en Amsterdam mijn velden en bossen bereiken? De herfstbladeren vallen ook, en ik vraag me af of ik, als volwaardige burger, mijn mening vrijuit kan geven over wat er gebeurt.
Terwijl deze gedachten door mijn hoofd gaan, verschijnt het beeld van Bashar al-Assad, de wrede Syrische president die alle ellende in dat land uitlokte, in een surrealistische scène voor mijn ogen: “Houd je mond.”
Het van integratie begint samen te komen met dat van verbondenheid en patriottisme in mijn hoofd, en ik vraag me af waarom.
De vragen stapelen zich op in mijn hoofd, tot het punt van overbelasting:
Is het beter dat integratie van boven naar beneden komt, of van beneden naar boven?
Is het beter en sterker om integratie in ons land op te bouwen vanuit kleine gemeenschappen (gemeenten) en dan door te groeien naar de top, de regering en het hele land?
Ik vraag me zelfs af hoeveel vragen er in onze hoofden rondgaan – als burgers en inwoners van Nederland – over wat er gebeurt, waarom het gebeurt en wat we eraan gaan doen.
In dit dorp trek ik me terug in mijn burcht terwijl de ene na de andere burcht valt, en ik wacht. Zoals de Nederlanders zeggen: “Niets te doen met de hand.”
Is het lot dat mij, de arme burger, veroordeelt om verloren te blijven tussen de racistische politiek van dictators in mijn geboorteland en de racistische politiek van extremisten hier?
Toen ik mijn koffers pakte om van Syrië naar Nederland te reizen, dacht ik dat ik afscheid nam van dictatuur, racisme en fascisme, die ons als burgers zelfs het recht op werken ontnamen – werk dat altijd naar de naasten van het regime ging.
Hoe pijnlijk is het om de dood en angst te ontvluchten op zoek naar vrijheid, om jezelf opnieuw te vinden als een bange burger. is een constante geworden, en zoals dit NSC Kamerlid bij haar aftreden zei:
“Discriminatie heeft nu een gezicht gekregen.”
Helaas zien we dat gezicht nu.
In Syrië was ik bang om fouten te maken die de regering zouden raken, om niet te verdwijnen. Hier ben ik bang om fouten te maken waarvan ik niet meer weet wie me erop zal afrekenen! Je weet soms niet meer wie je vriend of vijand is als verhulde racisme opduikt!
En de meest dramatische en fantasierijke vraag blijft in mijn hoofd: kan ik op een heuvel in Nederland staan – hoewel hier geen bergen zijn – en zeggen, terwijl ik mijn hand naar de hemel hef: dit ben ik, dit zijn mijn overtuigingen, en dit is mijn vrijheid in wat ik geloof, intellectueel, politiek, cultureel en religieus?
Misschien zal ik mijn hele leven blijven dromen van deze scène, nadat ik dacht dat het oversteken van de zee en de overgang van beschavingloosheid naar beschaving me dit droombeeld zou toestaan.
Te midden van angst en onzekerheid blijft mijn hoop gevestigd op mijn kleine gemeenschap in Olst, in Salland, in Overijssel, op de mooie, bewuste mensen. Laten we samen onze samenleving opbouwen, want het gevaar is er voor iedereen, niet slechts voor één groep.
En die scène in de -winkel van een blond Nederlands meisje dat naar mijn dochter van ongeveer dezelfde leeftijd liep en haar een snoepje gaf, waarna de twee meisjes elkaar omhelsden, was een dat mij en de moeder van dat meisje stil maakte, zodat we de ontroerende scène niet zouden verstoren.
In die twee meisjes zag ik Nederland, Olst en hoop.
Beste Hasan,
je verhaal raakt me. Ook ik deel jouw zorgen om dezelfde redenen.
Des te meer reden om steeds de verbinding met elkaar te zoeken.
We zijn tenslotte allemaal mens met ieder onze eigen “eigenaardigheden” in een veranderende wereld , die schreeuwt om
…. ja …. wat eigenlijk ? Verandering ……. op weg naar vrede, liefde en levensgeluk.
Ik was ook bij de presentatie van de documentaire van Refik ….. een liefdevol document over zijn geboortegrond en familie. Er waren ook voor mij overeenkomsten met mijn jeugd bij ons thuis …. gastvrijheid , respect en liefde voor elkaar.
In de basis zijn we allemaal gelijk , maar oh zo divers . Dat geeft juist de kleur en jeu aan ons leven. Laten we er samen kleurrijke samenleving van maken !
Dank voor weer een treffend verhaal !