Hasan Kaddour: Tussen Rechts en Links, waar ligt de weg?

Vanuit Olst, een dorp in de agrarische regio Salland, stonden de Nederlandse verkiezingen van 2017 voor de deur. De rechtse partijen verhieven hun stemmen in de straten en debatten, terwijl ik nog maar enkele weken verwijderd was van het verkrijgen van de Nederlandse nationaliteit.

Ik volgde het nieuws, heen en weer schakelend tussen Syrië en Nederland – twee landen die elk hun eigen strijd voerden: het ene werd door granaten getekend, het andere door stembiljetten. Een contrast, een gespleten identiteit!

In Syrië werd mijn stad Saraqib gebombardeerd, steden werden verwoest en de dictator bleef met geweld aan de macht. Mijn gevoelens waren een mengeling van angst en bezorgdheid over het heden en de toekomst. Wat als ik mijn verblijfsvergunning zou verliezen? Wat als de veiligheid, na al die angst, opnieuw verdween? Wat als ik werd uitgezet – een zwerver tussen grenzen, slapend op luchthavens, zonder land dat mij accepteert? Wat als de politieke omstandigheden plotseling veranderden?

Ik was als een bloem die op het water dreef, verlangend naar vaste grond om haar wortels in te planten. Soms, wanneer het gesprek over politiek ging, verliet ik stilletjes de kamer – ik wilde niets horen dat me herinnerde aan wat ik ooit had verloren.

Toen de verkiezingen voorbij waren en ik mijn Nederlandse nationaliteit ontving, voelde ik dat ik een nieuwe fase in mijn leven was ingegaan – de derde fase. Deze weg is grotendeels de route die de meeste vluchtelingen uit Syrië hebben afgelegd.
De eerste was de revolutie en de oorlog in Syrië.
De tweede was de vlucht en de reis naar het onbekende.
De derde was de fase van verbondenheid en veiligheid – waarin ik eindelijk mijn voeten op vaste grond kon zetten en kon bijdragen aan mijn nieuwe thuis. Jaren van wachten, voordat ik eindelijk vaste grond onder mijn voeten vond.

Angst in de ogen

Ik zie vluchtelingen en asielzoekers dezelfde angst ervaren die ik destijds voelde. Verkiezingen versterken die spanning. Opnieuw beginnen, voor de derde keer in je leven, is niet eenvoudig. Het gesprek over hun toekomst en het recht van hun kinderen om in Nederland te blijven, roept onzekerheid en verwarring op. Zelfs degenen die succesvol zijn geïntegreerd, een baan hebben of deel uitmaken van de lokale gemeenschap, voelen psychologische dreiging zodra het nieuws over Syrië kruist met de Nederlandse politiek.

Er zijn mensen die zich op indrukwekkende wijze hebben geïntegreerd en een succesvolle loopbaan hebben opgebouwd. Ze zijn als gouden zijdraden geworden in het prachtige Nederlandse weefsel – en toch kleuren angst en bezorgdheid vandaag hun leven.

De situatie in Syrië is veranderd: de dictator is weg. De discussies over “Is Syrië nu veilig?” worden scherper. Elke Syriër beoordeelt dit vanuit zijn politieke overtuiging en zijn positie in Nederland – hoe dit zijn verblijf of mogelijke terugkeer beïnvloedt. De financiële stimulansen voor vrijwillige terugkeer verleiden slechts een klein percentage; de meeste mensen denken eerst aan hun kinderen en hun toekomst, die hier is begonnen. Sommigen van hen zijn hier zelfs geboren en zijn officiële burgers geworden.

Keer je vrijwillig terug?

Je komt deze vraag onvermijdelijk tegen als je over dit onderwerp praat. Dergelijke discussies zijn intenser geworden door de druk en angst waaronder vluchtelingen leven. Sommigen gaan verder met hun leven en wachten op de toekomst, anderen zijn daadwerkelijk begonnen met de procedures voor vrijwillige terugkeer, en er zijn er die blijven twijfelen, gevangen tussen de twee kanten.

Twee vragen keren steeds terug:
Ten eerste, heb je een huis? Is je huis volledig verwoest of kun je het herstellen?
Ten tweede, heb je werk? De financiële steun is slechts een vergoeding voor de terugreis of om een bescheiden woning te regelen – maar werk is essentieel.

Vanuit de andere kant wordt een andere vraag gesteld, met een vleugje sluwheid:
“Hoe zal je land herbouwd worden als jullie niet terugkeren?”
Die vraag is niet realistisch – Syrië is geen klein huis. Het is een land met ongeveer evenveel inwoners als Nederland. Een groot land, bevrijd en herwonnen door de nieuwe generatie, de tweede generatie van de revolutie die in 2011 begon. Zonder de vluchtelingen en migranten die overal ter wereld hun families financieel steunden – vaak met kleine bedragen – zou Syrië een hongersnood of ramp hebben doorgemaakt.

Geloof niet dat iemand gelukkig is wanneer zijn geboorteland slechts een herinnering wordt.

Loyaliteit en identiteit

Het is natuurlijk dat een gevoel van loyaliteit aan het nieuwe thuisland zich vormt.
Velen voelen een directe verbondenheid met Nederland zodra ze hun nationaliteit ontvangen, zonder dat dit in strijd is met hun liefde voor Syrië.
Je voelt trots wanneer je de Nederlandse vlag en de oranje vlag in de hand krijgt – dit vermindert niet dat je in de andere hand de vlag van je geboorteland kunt dragen. Zoals we in Syrië zeggen: “Wie het goede niet voor zijn eigen familie doet, zal het ook niet voor anderen doen.”

Loyaliteit is de andere kant van verbondenheid
Het is niet belangrijk waar je geboren bent als je geen loyaliteit voelt jegens dat land

Het vormen van politiek bewustzijn

Wat ik tijdens de verkiezingen opmerkte, was dat Syriërs zich deze keer niet lieten leiden door religieuze of emotionele overwegingen, maar dat hun keuzes werden bepaald door het politieke klimaat, de balans tussen partijen en de wereldwijde ontwikkelingen. Zelfs degenen die op een religieuze partij stemden, deden dat met bewuste emotie – ze begrepen dat echte verandering voortkomt uit de verhoudingen tussen de grote partijen.

Het politieke bewustzijn binnen de Syrische gemeenschap is voelbaar geworden. Ze begrijpen hoe het Nederlandse parlement werkt, hoe regeringen worden gevormd en hoe partijstandpunten invloed hebben op het asielbeleid. Dat maakt van hen actieve deelnemers, geen emotionele toeschouwers.

Tussen rechts en links: een moeilijke balans

De situatie van vandaag is gespannen – niet alleen door het geluid van oorlogstrommels, maar ook door de interne verdeeldheid in de samenleving.
Hoe kun je leven tussen rechts en links?
Hoe vind je het evenwicht?
Hoe kun je glimlachen naar je buurman die rechtsgezind is, en je linkse buurman warm begroeten?

Een burger in het midden zijn betekent observeren, begrijpen, je gemeenschap beschermen en actief deelnemen aan het nemen van beslissingen.

Verbondenheid: meer dan wortels

Verbondenheid is niet slechts het bezit van wortels of officiële papieren.
Het is een emotie, een diepe menselijke ervaring.
Het is het gevoel dat de aarde rechten op jou heeft – dat de eerste bloem of boom die voor je groeit een deel van jou is – en dat je bereid bent het kind, het huis, alles wat leven en veiligheid betekent, te verdedigen.

Persoonlijk heb ik periodes doorgemaakt waarin ik mijn zekerheid verloor – de zekerheid van verbondenheid – toen ik mijn land verloor en mezelf verloor in de oorlog.
Maar ik heb geleerd dat verbondenheid niet uit afkomst of bloed komt, maar uit dagelijkse ervaring:
uit het glimlachen naar een kind dat de straat oversteekt,
het planten van een bloem op het balkon van mijn nieuwe huis,
het voelen van warmte wanneer iemand je glimlach beantwoordt op straat.

In een gespannen wereld, te midden van politieke ruis en innerlijke stormen, geven liefde en ware verbondenheid een samenleving vleugels – ze veranderen elke uitdaging in een kans.

Dit is geen verhaal over één vaderland, maar over het vermogen om lief te hebben en te integreren in een diverse samenleving, zonder onze identiteit of menselijkheid te verliezen.