Wie wel eens bramen heeft proberen te verwijderen, weet hoe die struik stengels wel meters ver over de grond door laat kronkelen. Zo’n stengen schiet zo maar ergens weer wortel. Dat kun je zien. En als je het weet zie je het ook heel goed.
Onder de grond doet het mycelium precies hetzelfde: dat is een netwerk van fijne, witte schimmeldraden (vergelijkbaar met wortels). Een belangrijk systeem, omdat via die draden voedseltransport plaats vindt.
Als je de bodem ploegt of freest maak je dat mycelium kapot… Slechte zaak!
Hoe zit dat met een heksenkring?
- Vanuit één startpunt breidt dat mycelium zich in alle richtingen even snel uit, als een cirkel.
- Op de plek waar het mycelium actief is, haalt het voedingsstoffen uit de bodem — en als de omstandigheden goed zijn (vochtig, niet te koud), verschijnen daar paddenstoelen: dat zijn de vruchtlichamen van de schimmel.
- Het midden van de kring sterft na verloop van tijd af, omdat daar de voedingsstoffen zijn opgebruikt.
- De schimmel groeit dan steeds verder naar buiten, elk jaar een beetje groter. Sommige kringen zijn decennia oud en kunnen wel tientallen meters in doorsnee worden.
Je kunt zo’n kring vaak herkennen aan een donkergroene grasrand: het mycelium scheidt stoffen af die de groei van gras stimuleren of juist remmen, waardoor de cirkel zichtbaar wordt — ook zonder paddenstoelen.
Bekende soorten
- Weidekringzwam (Marasmius oreades) – de klassieker; geurend, eetbaar, en vaak in grasvelden te vinden.
- Groene knolamaniet en vliegenzwam (Amanita muscaria) kunnen ook heksenkringen vormen.
Waar de naam vandaan komt
De naam ‘heksenkring’ (of in oudere bronnen ‘tovercirkel’) komt uit de volksverhalen van de Middeleeuwen.
Men geloofde dat ’s nachts heksen of elfen in een kring dansten bij maanlicht, en dat de paddenstoelen verschenen waar hun voeten de grond raakten. En kabouters vierden er hun feestjes. Kunnen we door een waterkraan, ja we kunnen door een waterkaan, la la la la…
Dus je kon beter maar niet in zo’n kring stappen, je zou betoverd raken of nooit meer terugkeren.
Symboliek
In moderne ecologie en mythologie wordt de heksenkring vaak gezien als symbool van verbondenheid en kringloop — alles in de natuur is met elkaar verbonden, zichtbaar boven de grond en onzichtbaar eronder.
