“De Sallandse Geus gaat er met gestrekt been in,” schreef Andre Smit als reactie op mijn vorige opiniestuk op Facebook. “Ik vind het goed dat er kritische vragen gesteld worden aan o.a. mijn club,” vervolgde hij.
Merk op: “o.a. mijn club” – alsof PvdA Olst-Wijhe een voetbalvereniging is in plaats van een politieke partij die verantwoording moet afleggen. Maar goed, misschien voelt het ook wel zo voor wie erbij hoort. Een eerlijke observatie over mijn toon, die eerste opmerking. En je weet wat? Andre heeft gelijk
Mijn vorige stuk was hard. Negatief zelfs. Ik noemde de coalitie arrogant, lui, en losgeslagen van hun christelijke wortels. Ik suggereerde dat Marcel Blind misschien wel blijft zitten voor zijn pensioen. Ik beschreef Gemeentebelangen Olst-Wijhe als te deftig om te antwoorden en de VVD Olst-Wijhe als een “zielig hoopje”. Niet bepaald constructief, zou je kunnen zeggen. Niet de toon die uitnodigt tot dialoog.
En toch schreef ik het bewust zo. Laat me uitleggen waarom.
Waarom ik deze vragen stel
Voordat ik vertel hoe hard ik werd, moet je begrijpen waarom ik überhaupt begon. Ik geloof in iets eenvoudigs maar wezenlijks: je laat niemand achter, je doet het samen. Een samenleving met voorzieningen voor iedereen: bibliotheek, sporthal, betaalbare woningen, veilige fietspaden etc.
Democratie die niet stopt bij eens in de vier jaar stemmen, maar elke dag vraagt om openheid en verantwoording. Geen mooie praatjes, maar gewoon fatsoen. Eerlijkheid, solidariteit, samen. Een gemeente Olst-Wijhe van kansen voor allen!
Niet ingewikkeld. Geen grote woorden. Gewoon de basiswaarden waar een fatsoenlijke samenleving op draait. En toen ik om me heen keek in Olst-Wijhe, zag ik die waarden verdwijnen. De bibliotheek weg, onze belastingcenten naar een “praat clubje”. in Zwolle. Sportclubs in de problemen. Jonge mensen zonder betaalbare woning. Een coalitie die niks uitlegde over wat ze deden met ons geld.
Dus stelde ik vragen. Eerst beleefd.
Hoe het begon: beleefd en redelijk
In augustus 2025 stuurde ik alle zeven fracties in de gemeenteraad een mail. Geen mediaoffensief. Geen publieke beschuldigingen. Gewoon een beleefde vraag aan volksvertegenwoordigers:
“Wat is jullie balans van drie jaar Focus & Verbinding? Wat ging goed, wat niet, en waarom?” Een vraag die elke kiezer zou moeten kunnen stellen. Een vraag waar je als volksvertegenwoordiger op zou moeten kunnen antwoorden. Simpel, logisch, democratisch.
Van de zeven fracties reageerden er twee. De progressieve oppositie leverde precies wat je zou verwachten: een eerlijke analyse, concrete voorbeelden, reflectie op successen en tegenslagen.
De coalitie? Stilte. Gemeentebelangen: niks. VVD: niks. CDA: niks.
De escalatie: van beleefd naar directer
Zes weken lang. Zes weken stilte op een simpele, beleefde vraag over hun prestaties. Dus probeerde ik het opnieuw. Een tweede mail, nu rechtstreeks naar de partijbesturen. Want als fracties te druk zijn, probeer je het hogerop. Nog steeds geen aanval, maar wel directer:
“Jullie stilzwijgen schaadt de geloofwaardigheid van jullie partij. Ik ga jullie houding beschrijven in een opiniestuk. De keuze is aan jullie – net als de consequenties.” Daar kwam reactie op. O ja, daar kwam reactie op.
Gemeentebelangen Olst-Wijhe noemde me “anoniem” en eiste dat ik mezelf legitimeerde voordat ze antwoord zouden geven. Op hun eigen prestaties. Alsof burgers een toegangsbewijs nodig hebben om hun volksvertegenwoordigers te bevragen.
Het CDA Olst-Wijhe was nog beter. Interim-secretaris Sanny Kolkman bestempelde mijn mail als “dreigmail”. Dreigmail! Omdat ik schreef dat hun stilzwijgen gevolgen zou hebben. Lees dat nog eens. Een burger die verantwoording vraagt over belastinggeld en beloften wordt weggezet als bedreigend.
De VVD Olst-Wijhe ? Die hield het lekker bij stilte. Transparantie is kennelijk alleen voor anderen.
Het gestrekte been: een bewuste keuze
Dus ja, mijn opiniestuk was hard. Negatief. Beschuldigend zelfs. Ik ging erin met gestrekt been, zoals mijn criticus terecht opmerkte. En dat deed ik bewust.
Niet omdat ik mijn zelfbeheersing verloor. Niet uit frustratie of boosheid. Maar omdat twee maanden beleefd vragen niks opleverde, en omdat normale democratische communicatie werd afgewezen.
Ik schreef wat er gebeurd was. Ik beschreef hun arrogantie, want dat was het. Ik noemde hun reacties bij naam, want die waren belachelijk. En ik trok de conclusie die elke lezer zelf kon trekken: dit is geen bestuur dat zich verantwoordelijk voelt naar burgers.
Was het negatief? Absoluut. Was het noodzakelijk? Ik denk het wel.
Tone policing: de laatste toevlucht
Nu krijg ik te horen dat mijn toon het probleem is. Dat ik er te hard in ga. Dat het misschien niet “productief” is.
Dit is wat ze in politieke kringen tone policing noemen: niet ingaan op de inhoud, maar klagen over hoe iets gezegd wordt. Het is de laatste verdedigingslinie als je geen inhoudelijk verweer hebt. Want laten we eerlijk zijn: ze klagen niet over mijn toon omdat die onterecht was. Ze klagen erover omdat die werkte.Mijn criticus vraagt zich af of mijn harde toon “productief” is. Laat me antwoorden:
Het resultaat: eindelijk beweging
Sinds dat negatieve, harde opiniestuk:
- Kreeg ik tientallen reacties van inwoners die zich herkennen in de frustratie
- Delen mensen het artikel op sociale media
- Sturen lezers me hun eigen verhalen over frustratie bij de gemeente en stilte
- Reageren zelfs politici – al is het om te klagen over mijn toon
- Is er eindelijk discussie over verantwoording en transparantie
Twee maanden beleefd vragen leverde niks op. Eén scherp, negatief opiniestuk zet de discussie op gang.Dus ja, het was productief. Zeer productief zelfs.
Trek je eigen conclusies over wat werkt in Olst-Wijhe.
Over anonimiteit: laf of noodzakelijk?
“Anoniem publiceren is laf,” zeggen sommigen. “Zet er je naam onder als je kritiek hebt.”
Mooi gezegd. Maar niet realistisch.
Ik woon in een gemeente met 19.000 inwoners. Iedereen kent hier iedereen. De wethouder zit drie huizen verderop. Raadsleden zie je bij de Albert Heijn. Bestuurders komen in dezelfde kroeg.
En ze noemden me al “dreigmail” toen ik gewoon een vraag stelde. Wat denk je dat er gebeurt als ik mijn naam eronder zet? Dan gaat het niet meer over mijn vraag, maar over míj. Over wie ik ben, wat ik doe, waarom ik zo zeurt.
Dan wordt het geklets aan de bar in plaats van antwoord op de vraag.
Anonimiteit houdt de discussie zuiver
Het zou ze sieren als ze ingaan op wat ik schrijf. Ze kunnen niet afkletsen met “ja maar die is altijd al zo” of “die heeft een oude rekening te vereffenen.” Ze kunnen alleen reageren op de inhoud. En blijkbaar werkt het. Want ze reageren wel degelijk. Al is het maar om te klagen over mijn toon.
Kijk naar de praktijk
Journalisten hebben bronbescherming. Klokkenluiders krijgen anonimiteit. Niet omdat ze laf zijn, maar omdat ze anders hun baan kwijt zijn, sociaal geïsoleerd raken, of persoonlijk afgerekend worden.
In een klein dorp werkt dat precies zo. Kritiek op het bestuur wordt al snel persoonlijk. “Die is gewoon jaloers.” “Die heeft zelf ooit in de raad gezeten en toen lukte het ook niet.” “Die wil zelf wethouder worden.” Dat gunnen we ze niet. Onze naam doet er niet toe. Onze vraag wel. Ze weten trouwens wie “ik” ben
Gemeentebelangen noemde me een “oud-raadslid”. Ze denken te weten wie ik ben. Prima. Maar ze willen dat ik mezelf bekendmaak zodat ze kunnen afrekenen op de persoon in plaats van op de inhoud.
En kijk, daar begint het al. Op Facebook reageerde iemand van Gemeentebelangen met dit betuttelende juweeltje:
“Hoe probeer je iets wat krom is recht te praten, terwijl je zelf weet dat je een onjuistheid spreekt. (…) Hoe kan de ‘meester’ iets uitleggen als zijn eigen basis informatie niet correct is. Hoop dat je inziet dat Gemeentebelangen Olst-Wijhe je wil behoeden voor blunders. 4 items en vier keer verkeerde aannames. Ik zou je aanraden om iets aan de kaak te stellen wat in ONZE MOOIE GEMEENTE OLST-WIJHE wel is gelukt. Iets positiever in het leven staan.”
Lees dat nog eens. “De meester” – sarcastisch. “Je behoeden voor blunders” – alsof ze mijn vader zijn. “Iets positiever in het leven staan” – alsof kritiek op het bestuur negativiteit is. En dan die hoofdletters: “ONZE MOOIE GEMEENTE” – als een dorpsdichter die zijn nederige onderdanen toewijst (zij de heren, wij het voedvolk klik hier!)
Dit is precies waarom ik anoniem blijf. Want dit gaat niet meer over mijn vragen. Dit gaat over mij persoonlijk aanvallen. Over me betuttelen. Over me wegzetten als negatief, als iemand die niks snapt. Welke vier “verkeerde aannames” dan? Dat zeggen ze niet. Want dat zou betekenen dat ze inhoudelijk moeten antwoorden. Makkelijker om te zeggen “je hebt het fout” zonder uit te leggen waarom.
Dit is het spel dat ze willen spelen. Niet ingaan op de vraag, maar de vraagsteller diskwalificeren. Daarom blijf ik De Sallandse Geus. Ze mogen niet afrekenen op de persoon. Ze moeten antwoorden op de vraag.
Dat spel speel ik niet mee.
De werkelijke vraag
Maar het allerbelangrijkste zei mijn criticus zelf: “Kiezers hebben het recht om te weten wat er gepresteerd is. Anoniem of niet anoniem.” Precies! Dus laten we ophouden met praten over mijn toon. Laten we het hebben over hun verantwoordelijkheid.
Wat heeft de coalitie de afgelopen drie jaar bereikt?
Die vraag staat nog steeds open. En we blijven hem stellen. Beleefd als het kan, assertief als het moet, hard en negatief als het nodig is.
Of ik nu Jan Jansen heet of De Sallandse Geus – het maakt niet uit voor het antwoord. Beantwoord die vraag. Dan hebben we wat te bespreken.
Waar het werkelijk om gaat
Want democratie is geen gunst die bestuurders verlenen. Het is een recht dat burgers hebben. En dat recht staat onder druk.
Landelijk zien we het vertrouwen in de politiek kelderen. Peilingen tonen jaar na jaar dalende cijfers: vertrouwen in de Tweede Kamer, in politieke partijen, in het hele systeem. De democratie is brozer dan ooit.
Dat begint niet in Den Haag. Dat begint hier, in gemeentehuizen waar bestuurders denken dat ze geen verantwoording hoeven af te leggen. Waar gelijkheid een mooi woord is, maar geen werkelijkheid. Waar solidariteit ophoudt als het om geld gaat. Waar kansengelijkheid verdwijnt omdat betaalbare woningen er niet zijn en voorzieningen wegbezuinigd worden.
Elke keer dat een wethouder weigert uit te leggen wat hij doet, sterft er een stukje democratie. Elke keer dat publieke voorzieningen verdwijnen zonder uitleg, verdwijnt de basis van onze gemeenschap. Elke keer dat een raadslid stil blijft als burgers antwoorden willen, groeit de kloof tussen bestuur en burger. En die kloof voeden ze landelijk uit tot wantrouwen, tot boosheid, tot het gevoel dat stemmen toch niks uitmaakt.
Tot slot: over hardheid en noodzaak
Ben ik er met gestrekt been ingegaan? Absoluut. Was mijn toon hard en negatief? Onmiskenbaar. Zou ik het anders doen als ik opnieuw kon beginnen? Nee.
Want ik probeerde het eerst op de zachte manier. Die werkte niet.
Ik pas me aan bij wat nodig is om antwoorden te krijgen. Als dat betekent dat ik harder moet zijn, dan ben ik dat. Als dat betekent dat ik negatief moet zijn over hun gedrag, dan ben ik dat. Als dat betekent dat sommigen mijn toon niet prettig vinden, dan zij dat zo.
Want uiteindelijk gaat het niet om of ze me aardig vinden. Het gaat erom of ze antwoorden geven. En die blijven uit. De vraag blijft dus staan: wat hebben jullie bereikt?
En een tweede vraag: wat is er terechtgekomen van die waarden waar jullie voor zouden staan? Waar zijn de sterke publieke voorzieningen? Waar is de solidariteit met verenigingen en jonge woningzoekenden? Waar is de democratische verantwoording?
Platform De Sallandse Geus
