Laat dat even bezinken. We investeren €276.000 in een pilot van drie jaar, maar we meten niet waar we beginnen.
Maandagavond 24 november, oordeelsvormende raadsvergadering in Olst-Wijhe. Op de agenda: het voorstel om te investeren in een ‘Stevig Lokaal Team’. En daar zaten ze dan, onze volksvertegenwoordigers. De één na de ander stond op om te vertellen hoe belangrijk jeugdzorg is. Hoe kinderen niet tussen wal en schip mogen vallen. Hoe professionals de ruimte moeten krijgen. Prachtige woorden. Echt waar.
Op 8 december volgt de besluitvormende vergadering. Dan gaan ze stemmen. En als de toon van maandagavond een voorbode is, stemmen ze braaf voor één extra consulent. Voor drie jaar. Tijdelijk.
Kijk, daar heb je het weer. Dat typisch Olst-Wijhese. Grote woorden, kleine daden. We hebben €647.000 gekregen van het Rijk, specifiek bedoeld voor het versterken van de jeugdzorg. En wat doen we? We besteden er €276.000 van. De rest – €371.000 – blijft in de la liggen. ‘Voor als later blijkt dat er meer nodig is’, staat er in het voorstel. Alsof we niet allang weten dat het nu al niet genoeg is.
Wat ze zeiden
Laat me u meenemen naar wat er gezegd werd in die raadszaal. Mevrouw Koekkoek van de PvdA of Progressief Olst-Wijhe sprak bevlogen over hoe ‘niemand tussen wal en schip mag raken’. Ze had het over consulenten die ‘van crisis naar crisis rennen’ en ‘nauwelijks toekomen aan preventie’. Ze noemde de investering ‘geen luxe maar een noodzaak’. Mooi gesproken. Echt waar.
Mevrouw Olthof van het CDA zei dat we ‘een stevig lokaal team moeten bouwen’. Een team dat ‘zichtbaar is, dichtbij werkt, integraal samenwerkt’. Ze had gelijk. Maar toen kwam de clou: dit alles moet bereikt worden met één extra consulent. Voor 19.000 inwoners.
Gemeentebelangen stelde de enige kritische vraag van de avond: is één consulent wel genoeg? Mevrouw Logtenberg wilde weten hoe we gaan meten of het werkt. Ze vroeg om een nulmeting, zodat we later kunnen evalueren. Een volkomen redelijke vraag, zou je denken.
Wat de Portefeuillehouder antwoordde
En toen was de portefeuillehouder mevrouw Poepjes aan het woord. Ze verwees naar pagina 16 van een VNG-bijlage. Ze had het over ‘domein overschrijdend werken’. En toen kwam het hoogtepunt van de avond.
Op de vraag waarom één consulent genoeg zou zijn, antwoordde ze dat het college ‘vertrouwen heeft’ dat het team het de komende drie jaar kan bolwerken. Waarom? Omdat vanaf 2029 ‘de digitale transformatie, procesoptimalisatie en het toepassen van AI’ het werk lichter gaat maken. Ze gaf zelfs een voorbeeld: gespreksverslagen maken, dat kost nu soms een halve dag, maar straks kan dat ‘met een druk op de knop’.
AI. Daar hebben we het weer. Het toverwoord waarmee elk tekort aan daadkracht wordt goedgepraat. Geen budget voor voldoende mensen? AI lost het op. Geen plan voor structurele verbetering? AI komt eraan. Geen idee hoe lang kinderen nu wachten op hulp? Ach, straks rekent AI dat wel uit.
En die nulmeting waar Gemeentebelangen om vroeg? Die komt er niet. Althans, niet nu. De portefeuillehouder zei letterlijk dat ze die toezegging ‘afslaat’. Waarom? Omdat dat ‘heel veel ambtelijke inspanning’ zou vragen. Inspanning die ‘het beste aan het lokale team kan worden besteed’.
Laat dat even bezinken. We investeren €276.000 in een pilot van drie jaar, maar we meten niet waar we beginnen. Hoe kun je ooit evalueren of iets werkt als je niet weet wat de uitgangssituatie was?
De vragen die niet gesteld werden
Maar het meest veelzeggend was wat er níét gevraagd werd. Niemand vroeg: hoeveel kinderen wachten er nu op hulp in Olst-Wijhe? Niemand vroeg: hoe lang is die wachtlijst gemiddeld? Niemand vroeg: hoeveel consulenten hebben vergelijkbare gemeenten? Niemand vroeg: wat doen Raalte en Dalfsen, en kunnen we samenwerken?
Nee, iedereen hield zijn of haar voorgelezen tekst af, complimenteerde elkaar met de ‘goede analyse’, en ging akkoord met het voorstel. Want we moeten toch iets doen, nietwaar?
De werkelijkheid achter de woorden
Laten we eerlijk zijn over wat hier gebeurt. De Hervormingsagenda Jeugd, het landelijke programma waar dit geld voor bedoeld is heeft zeven doelstellingen. Sterke lokale teams. Minder uithuisplaatsingen. Betere kwaliteit. Beter inzicht met data. U leest het goed: beter inzicht met data. En wij beginnen aan een pilot zonder nulmeting…..
Het VNG-kader, waar de portefeuillehouder zo enthousiast naar verwees beschrijft dertien kenmerken van een Stevig Lokaal Team. Dichtbij zijn. Integraal werken. Met mandaat handelen. Mooie principes. Maar in de praktijk? Daar hebben we straks één extra persoon die al die principes moet waarmaken. Terwijl de huidige consulenten, zoals mevrouw Koekkoek zelf zei, ‘van crisis naar crisis rennen’.
Wat andere gemeenten doen
Ik heb het eerder geschreven en ik blijf het herhalen: kijk naar wat werkt. Deventer investeert al vijftig jaar consistent in preventie en heeft slechts twee procent tekort op jeugdzorg, terwijl het landelijk gemiddelde dertig procent is. Veendam heeft met vergelijkbaar geld de wachtlijsten weggewerkt. Goes heeft een Chabot die zestig procent van de vragen direct oplost en ze weten dat, want ze meten het.
Maar in Olst-Wijhe? Wij nemen één consulent aan en hopen dat AI over drie jaar de rest oplost. En we meten niet eens of het werkt, want dat vraagt te veel ambtelijke inspanning.
De Sallandse paradox
Er is iets typisch Sallands aan dit verhaal. We zijn nuchter hier. We houden niet van grote gebaren. ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.’ En dat is mooi, dat is wie we zijn. Maar ergens onderweg is die nuchterheid verworden tot verlamming. Tot het onvermogen om groter te denken dan het absolute minimum.
Kijk naar wat er op die raadsvergadering gebeurde. Iedereen erkende het probleem. Iedereen sprak de juiste woorden. En toen stemde iedereen voor een oplossing waarvan ze allemaal wisten – ze zeiden het zelfs hardop – dat die eigenlijk te klein is.
De heer Vierwind van Partij van de Sport zei het nog het eerlijkst: ‘Onze fractie juicht een extra consulent zeker toe, maar er is meer nodig dan een extra poppetje neerzetten.’ Hij had gelijk. Maar gaat hij straks toch voor stemmen?
De rekening komt later
Over drie jaar is de pilot voorbij. De consulent vertrekt, want het was tijdelijk. En dan? Dan kijken we terug en concluderen we… ja, wat eigenlijk? We weten niet hoeveel kinderen er aan het begin wachtten, dus we weten niet of het beter is geworden. We hebben geen vergelijkingsmateriaal, want die nulmeting was te veel werk.
Ondertussen zijn de kinderen die nu hulp nodig hebben drie jaar ouder. Drie jaar waarin kleine problemen grote problemen kunnen worden. Drie jaar waarin een gesprekje bij de huisarts had kunnen voorkomen dat een kind in de specialistische zorg belandt. Maar dat gesprekje kwam er niet, want de consulent renden van crisis naar crisis.
En die €371.000 die in de la blijft liggen? Die is over drie jaar vast ergens anders aan besteed. Want er is altijd wel iets dringenders. Er is altijd wel een reden om te wachten.
Wat had gekund
Met €647.000 kun je zeven tot acht fulltime krachten aannemen voor drie jaar. Een echt team, zoals de naam suggereert. Of je kunt investeren in regionale samenwerking met Raalte en Dalfsen, samen sta je sterker, kosten deel je, kennis deel je. Of je kunt eerst meten wat het probleem precies is, dan een plan maken, en dan investeren.
Maar dat vraagt om visie. Om lef. Om het durven erkennen dat één consulent inderdaad, zoals de heer Vierwind zei, niet meer is dan ‘een poppetje neerzetten’. En dat durven we blijkbaar niet.
Het slot
De Sallandse Geus kijkt terug naar die raadsavond en ziet een patroon. Weer. Goede intenties, mooie woorden, en dan: het absolute minimum. Een schijnoplossing die net genoeg is om te kunnen zeggen dat we ‘iets doen’, maar te weinig om echt verschil te maken. Keer op keer hetzelfde liedje.
In maart 2026 zijn er verkiezingen. Dan komen dezelfde partijen weer vertellen hoe belangrijk jeugdzorg is. Hoe kinderen onze toekomst zijn. Hoe niemand tussen wal en schip mag vallen. En dan herinneren we ons 8 december. De dag dat ze allemaal wisten dat het niet genoeg was, en toch ja zeiden.
Want zo doen we dat in Olst-Wijhe. Grote woorden, kleine daden. En €371.000 in de la.
Misschien, heel misschien, wordt het tijd dat er een andere wind gaat waaien in Olst-Wijhe. Een alternatief voor de kiezer die het zat is. Die ook vindt dat van mooie woorden geen enkel kind wordt geholpen. Die ook ziet dat €371.000 in de la ligt terwijl consulenten van crisis naar crisis rennen.
Afwachten of er straks wat te kiezen valt. Want als alleen VVD, CDA, Gemeentebelangen en Progressief Olst-Wijhe meedoen, krijgt de kiezer weer dezelfde keuze: welke kleur vergadertijger wilt u? Misschien is er behoefte aan iets anders. Aan mensen die niet komen om mee te praten in commissies of moties in te dienen die in een la verdwijnen. Maar om te zorgen dat er geleverd wordt. Geen praatjes maar prestaties. Gewoon doen wat je zegt, en zeggen wat je doet.
Want uiteindelijk is het simpel: van nulmetingen die ‘te veel werk’ zijn wordt geen wachtlijst korter. Van pilots zonder plan wordt niemand beter. Tijd voor mensen die de handen uit de mouwen steken in plaats van ze in de lucht. Maart 2026. Wie weet waait er dan een frisse wind door de raadszaal.
De Sallandse Geus kijkt, onthoudt, en – as ‘t nodig is – zegt ‘t hardop.
Bedankt voor het lezen! Abonneer je gratis om nieuwe artikelen te ontvangen en mijn werk te steunen.
Platform De Sallandse Geus
