Sinds mijn start bij de Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen wordt geregeld gevraagd hoe het nieuwe directeurschap me bevalt. Het eerlijke antwoord is dat ik dagelijks word bevestigd in iets wat beleidsdocumenten wel benoemen, maar zelden echt raken: dat de basis van een weerbare samenleving in onze lokale gemeenschappen, in onze dorpen ligt. In dorpshuizen, bij inwonersinitiatieven, in het lokale netwerk op het platteland dat bestaat, functioneert en gedragen wordt door inwoners zelf.
(Lees verder onder foto)
In een tijd waarin het publieke debat steeds vaker gaat over veerkracht, nabijheid van voorzieningen en het voorbereiden op toekomstig crises, is het opvallend hoe vanzelfsprekend dorpen daar al tientallen jaren aan werken. Niet als project, maar als praktijk. Niet tijdelijk, maar structureel.
Dorpsgemeenschappen zijn ecosystemen van samenredzaamheid, en het dorpshuis vormt daarin vaak het centrale knooppunt. Een weerbare samenleving vraagt om meer dan fysieke voorzieningen. Ze vraagt om sociale structuren die in crisistijd functioneren. Het vermogen van een dorp om snel te organiseren – om kwetsbare mensen te bereiken, om lokale netwerken te activeren – is minstens zo belangrijk als technische maatregelen. En juist hierin ligt de strategische waarde van dorpshuizen als noodsteunpunten.
Inwoners beschikken over cruciale kennis
Maar deze rol is alleen haalbaar wanneer we inwoners vanaf het begin betrekken. Weerbaarheid kan niet van bovenaf worden opgelegd. Ze moet worden opgebouwd in samenwerking; waar mensen elkaar kennen en samenwerken aan oplossingen die passen bij hun eigen omgeving. Inwoners beschikken over cruciale kennis: wie extra ondersteuning nodig heeft, welke lokale routes logisch zijn, welke vrijwilligers inzetbaar zijn, welke ruimtes geschikt zijn en welke communicatielijnen het beste werken. Zonder deze kennis blijven plannen abstract. Met deze kennis worden ze uitvoerbaar.
‘Weerbaarheid kan niet van bovenaf worden opgelegd.’
Gemeenschappen als partner
Dit vraagt om een overheid die niet alleen investeert in fysieke voorbereiding, maar ook in sociale infrastructuur. Die gemeenschappen niet ziet als doelgroep, maar als partner. Die erkent dat samenlevingen sterker worden wanneer ze mede-eigenaar zijn van hun eigen veiligheids- en zorgstructuren. Dat het onze dorpen zijn, die de schakel vormen in een bredere strategie voor maatschappelijke veerkracht, juist op het platteland. Want, achter elk dorpshuis, elke dorpsbelangenvereniging en elke vrijwilligersgroep schuilt iets dat veel groter is dan enkel een lokaal initiatief. Het is de gemeenschapskracht waar heel Nederland op leunt; vaak zonder dat we het zien. Als we die kracht erkennen en benutten, kunnen we bouwen aan een samenleving die voorbereid is op verandering én sterk genoeg is om elkaar vast te houden wanneer het echt nodig is.
Dit zegt het kleinste stukje Nederland
Dus hoe bevalt het? Het bevalt me goed, omdat het werk betekenisvol is, omdat de mensen oprecht zijn. Nergens anders dan in al die dorpen en gemeenschappen op het platteland wordt zo duidelijk dat het kleinste stukje Nederland vaak het meest zegt over wie we als land willen zijn. Het is alsof ik een wereld ben binnengestapt die ik wel kende van de buitenkant, maar waarvan ik nu pas de rijkdom, gelaagdheid en vooral de menselijke warmte echt zie; in al die dorpen waar het écht gebeurt.
Bron: Stimuland
