Die stembureaus waren er altijd al. Die toegankelijkheid ook. Dat geld uit het gemeentefonds voor verkiezingen krijgen we nog steeds.
Ze vragen het nog steeds. Wie is die Geus? Een PvdA-lid? Een afvallige CDA-er of GB-er? Een boze burger met eigen plannen? Ze speuren en vragen het via via aan Martijn Jumelet, de postbode die mijn stukken online zet. Meer niet. Het antwoord danst om hen heen zoals ik dans om het vuur (Klik hier voor het verhaal).
Tot in de gemeenteraad toe wordt er over mij gespeculeerd. “Fake nieuws!” roepen ze. “Lastig!” sissen ze. Het lijken wel Trumpiaanse methodes. We zijn een klein beetje het Witte Huis geworden, hier in Olst-Wijhe. Alleen dan zonder de wereldmacht, zonder de Air Force One, maar met dezelfde allergie voor kritische geluiden.
Maar goed, terwijl ze in het gemeentehuis druk bezig zijn met het ontmaskeren van de Geus “wie weet zetten ze er wel een externe adviseur op voor €50.000” vergeten ze te kijken naar wat er recht voor hun neus gebeurt. Of beter gezegd: wat er niet meer gebeurt. Die grote verkiezingsborden bijvoorbeeld. Weg sinds 2019. Afgeschaft door ons verlichte college CDA, VVD en Gemeente Belangen, dat vond dat het “niet meer van deze tijd” was.
Laat me je meenemen naar het Olst-Wijhe anno 2025, waar de democratie aan lantaarnpalen bungelt. Letterlijk.
Het Grote Besparingssprookje
Maar wacht even. Die stembureaus waren er altijd al. Die toegankelijkheid ook. Dat geld uit het gemeentefonds voor verkiezingen krijgen we nog steeds. Alleen geven we het nu niet uit aan waar het voor bedoeld was. Slim? Of gewoon een drogreden om bezuinigingen te verkopen als vooruitgang?
Wethouders die €18.000 te duur vinden voor de zichtbaarheid van onze democratie. Dezelfde wethouders die zonder blikken of blozen tonnen uitgeven aan externe adviseurs voor plannen die in een la verdwijnen. Prioriteiten, nietwaar?
De Digitale Droom
“Iedereen heeft toch een smartphone?” riep het college. “Mensen informeren zich online!”
Ja hoor. Vertel dat maar aan ome Gerrit uit Wesepe die nog steeds met twee vingers typt. Of aan tante Dinie die denkt dat Instagram iets met telegrams te maken heeft. Die laaggeletterde medemens waar mevrouw Ten Bulte van 50PLUS zich terecht zorgen over maakte? Die bestaat. Die woont hier. Die stemt ook. Of juist niet meer, omdat er geen bord staat dat herinnert: hé, volgende week zijn er verkiezingen.
Maar nee, een of andere professor uit Nijmegen zegt dat die borden “0,0 effect” hebben. Dus dan zal het wel waar zijn. Want professoren uit Nijmegen weten natuurlijk precies hoe het in Olst-Wijhe werkt. Net zoals consultants uit Amsterdam weten hoe we hier moeten wonen, werken en leven.
De Wildgroei Waarheid
Het mooiste komt nog. Wat gebeurde er na de afschaffing? Precies wat iedereen met een beetje gezond Sallands verstand had kunnen voorspellen: chaos. Elke partij ging zijn eigen borden ophangen. Aan elke lantaarnpaal. Met tape, tiewraps, of wat ze maar konden vinden.
Loop maar eens door Olst na een verkiezing. Halfvergane posters wapperen in de wind. Kartonnen borden liggen in de sloot. Plastic rommel in de berm. Gemeentebelangen noemde het “pure milieuvervuiling” en ze hadden groot gelijk. Maar het college? Die vond het prima. Ze hadden immers regels gemaakt! Eén bord per paal! Niet bij kruispunten!
Regels maken is makkelijk. Handhaven is lastiger. Vooral als je eerst het probleem zelf creëert door de oplossing af te schaffen.
De Ministeriële Tik
Het mooiste moment kwam toen de minister een brief stuurde. Een vriendelijke maar duidelijke brief: gemeenten, plaats alsjeblieft gewoon die borden. Het geld zit in het gemeentefonds. Het is belangrijk voor de democratie.
Apeldoorn luisterde en plaatste weer borden. Maar Olst-Wijhe? Wij weten het beter! Wij zijn vooruitstrevend! Wij zijn… eigenlijk gewoon eigenwijs.
En terwijl Raalte overstapt op nette spandoeken met alle partijen erop, en Deventer zijn borden verfraait, zitten wij met wegwaaiende A4’tjes aan lantaarnpalen. Vooruitgang, mensen. Vooruitgang.
De Linkse Hoek
Nu hoor ik ze al. “Daar heb je die Geus weer met zijn gezeur over het college.” En tegen Martijn, die mijn stukken deelt? “Vreselijk volk, zeuren, zaniken, drammen, maar werken ho maar.” Het voelt voor hem als een bedreiging, persoonlijk, op de man. “Die linkse loeder,” zeggen ze. “Die engerd.”
En daarom – precies daarom – blijf ik anoniem. Want net als in Amerika gaat het niet om de inhoud. Het gaat niet om de argumenten. Het gaat om de persoon vernietigen. De boodschapper kapotmaken zodat je de boodschap kunt negeren.
Maar het wordt nog erger. Er gaan geruchten dat straks, na de formatie bij de gemeenteraadsverkiezingen, bepaalde partijen de linkse hoek willen uitsluiten. Waarom? Omdat de Geus aan hun partij zou plakken.
Laten we dat even tot ons doordringen. Partijen uitsluiten van de macht omdat een anonieme schrijver kritisch is. Niet omdat hun programma slecht is. Niet omdat de kiezers het niet willen. Nee, omdat de Geus bestaat.
Dit is geen democratie meer. Dit is kinderspeelplaats-politiek van het ergste soort. “Jij mag niet meespelen omdat iemand gemeen over ons schrijft.” En de inwoners? Die kunnen de pot op. Want het gaat niet om het beste voor Olst-Wijhe. Het gaat om gekwetste ego’s in het gemeentehuis.
Als dit waar is en de geruchten zijn hardnekkig, dan is dit het absolute dieptepunt van onze lokale democratie. Dan zijn we niet alleen onze verkiezingsborden kwijt, maar ook ons democratisch fatsoen.
Ik ben het probleem geworden. Niet het falende beleid. Niet de gebroken beloftes. Niet de democratische kaalslag. Nee, die verdomde Geus met zijn scherpe pen. Dat is het echte probleem van Olst-Wijhe.
De Echte Rekening
Laten we even rekenen. €18.000 per verkiezing. Vier verkiezingen in vijf jaar gemiddeld. €72.000 totaal. Op een gemeentebegroting van tientallen miljoenen. Dat is wat we besparen.
Wat kost het ons? De zichtbaarheid van democratie. Het gevoel dat er verkiezingen zijn. De gelijkwaardigheid tussen partijen. De netheid van ons dorp. Het respect voor democratische tradities.
Maar hey, we zijn modern! We hebben Twitter!
De Sallandse Les
Dit is wat er gebeurt als bestuurders denken dat ze slimmer zijn dan generaties voor hen. Als ze tradities afschaffen zonder goed alternatief. Als ze bezuinigen op zaken die er toe doen, terwijl ze geld over de balk smijten voor prestigeprojecten.
In 2019 beloofden ze modernisering. We kregen chaos. Ze beloofden kostenbesparing. We kregen verloedering. Ze beloofden betere informatievoorziening. We kregen onzichtbare verkiezingen.
En wat merken we ervan als inwoner? Minder democratie, meer rommel. Maar gelukkig hebben we die €18.000 bespaard. Daar kunnen we vast een mooie externe adviseur van inhuren om te onderzoeken waarom de opkomst daalt.
De Geus vergeet niet. De Geus onthoudt. En de Geus zal blijven schrijven. Anoniem of niet, met of zonder hulp van postbode Martijn. Want iemand moet het zeggen. Iemand moet onthouden wat beloofd werd versus wat geleverd werd.
Volgende keer als je een halfvergane poster aan een lantaarnpaal ziet wapperen, denk dan aan dit verhaal. En vraag jezelf af: is dit echt vooruitgang?
De Geus kijkt. De Geus onthoudt. En de Geus danst verder om het vuur. Fake nieuws of niet.
De Sallandse Geus schrijft tweewekelijks over lokale politiek in Olst-Wijhe. Kritisch, nuchter, Sallands. Want wat niet hoeft, dat zeggen we wel. En wat toeval lijkt, is dat zelden.
Platform De Sallandse Geus
