Door Jos van Westing
Hout sprokkelen
Tegen de tijd dat het buiten kouder werd ging ik hout verzamelen om de winter door te komen. In de winter kon het in de MOKwerf door de hoeveelheid kieren, behoorlijk koud worden. Er stond echter een grote, prachtige gietijzeren, potkachel. Het beste resultaat ervan, kreeg je door het stoken van hout. Welk soort maakte niet veel uit. Maar vurenhout gaf de beste warmte, hoewel dat ook zo weer opgebrand was.
Iedereen die hout over had kon dat bij mij inleveren. Zo kreeg ik regelmatig van de kunstwinkel van Dorie Haarman pallets over het hek gegooid. Zij waren blij dat ze het konden lozen en ik zat er weer even warmpjes van bij. Zo ook van bouwbedrijf van Hein Meijer. Daar was ik vaste gast om alle reststukken hout te verzamelen en in mijn auto te gooien. Wekelijks kon ik zo mijn voorraad op peil houden. De pallets van Dorie zaagde ik in hapklare brokken en deze gingen met schroeven en al de klep in, de schroeven vond ik later wel terug in de bak met as.
Ook had ik een keer bij de gemeentewerken gevraagd of ze wat afgezaagde takken of bomen hadden. Nou dat heb ik geweten. Op een morgen kom ik bij de MOKwerf aan en daar lagen stapels berkenbomen en heel dikke takken, genoeg voor ’n paar jaar. Deze hadden ze met een kraan in het gras gedeponeerd. Zelf kon ik met mijn twee handjes die bomen wegslepen, onder het afdakje want dit hout moest eerst drogen. Een zwaar werkje, later heb ik met mijn schoonzoon en een aangeschafte kettingzaag, de bomen in stukken gezaagd.
De veelvraat
De potkachel was door zijn grootte een veelvraat, maar gaf er een heerlijke warmte voor terug. Het aanmaken ging met een vast ritueel. Eerst wat oude kranten en/of reclamefolders, daarop dunne houtjes met aanmaakblokjes. Lucifer erbij en dan de grotere stukken hout. De kachel stond al gauw rood te gloeien. De warmte was prima om bij te werken.
De pijpen
Vanuit de kachel liep een pijp omhoog, die ging even verderop zo’n vijf meter horizontaal, en dan weer naar een pijp naar buiten. De horizontale pijpen zaten met ijzerdraadjes vast onder het plafond. Primitief natuurlijk, maar het werkte prima: de rook werd goed afgevoerd. Door de diverse houtsoorten kreeg je wel wat extra roetafzet, bleek later. Maar ja, het was hout en het kon branden. Op den duur begon de kachel bij het aanmaken wel wat te roken. En als schoorsteenveger ben ik echter niet in de wieg gelegd. Maar de werf had kieren in de wanden en het dak zat, dus de rook was ook altijd wel weer gauw weg.
De Roalter Jong’s
En toen had ons beroemd zangkoor een jubileum en wilde zij de ruimte op een zondagmorgen gebruiken om er gezamenlijk, met de dames, koffie te drinken voor dat ze zouden gaan dineren in een restaurant. Uiteraard vond ik dat goed. Maar ik had ze wel erbij gezegd, dat ze voortijdig de kachel aan moesten te maken, zodat de rook vervlogen zou zijn als het gezelschap binnen zou komen. Dat was echter niet goed begrepen door het zanggilde (of zij zagen de noodzaak er niet van in, dat kan natuurlijk ook). Dus kwam de hele opgedofte meute binnen in een steenkoude ruimte. Alsnog werd toen de kachel aangemaakt maar de daardoor ontstane rookwolken joegen de dames naar buiten het grasveld in. Zij waren veel te bang de hele dag, in hun galakledij, te stinken naar de rookwalm. Al snel vertrok het hele jubilerende koor, zonder koffie te drinken, dan toch maar vroegtijdig naar het restaurant.
De kenner
Uiteindelijk kwam er bij mij een bezoeker die er verstand van had. Hij had de rookpluim van de net aangemaakte kachel aanschouwd en wees mij op het gevaar ervan. Er kon door, niet goed schoongemaakte pijpen, brand uitbreken en ik kon een rookvergiftiging oplopen. Nou had ik vroeger ook als een schoorsteen gerookt en dat had ik ook overleefd. Maar goede raad moet je niet in de wind slaan, dus toch maar met zijn hulp de pijpen gedemonteerd en buiten het roet eruit geschud.
Het was inderdaad hard nodig, want sommige delen zaten zo dicht met roet dat er nog maar één centimeter ruimte overbleef om de rook door te kunnen laten. Sindsdien was ik braaf elk jaar de pijpen aan het ragen en het moet gezegd, er was geen rook meer te bekennen met het aanmaken. Het was en bleef een heerlijk warme werkplek waar ik jaren van heb genoten.
