Salland is gebouwd op noaberschap: elkaar kennen, elkaar helpen, elkaar laten leven. Het idee dat je het leven niet alleen hoeft te dragen, zit diep in de streek verankerd. Jarenlang was die onderlinge verbondenheid vanzelfsprekend.
Maar nu niet meer.
Ook in Salland sijpelen de spanningen van deze tijd binnen. Polarisatie, verharde taal en wantrouwen leggen druk op wat ons bij elkaar houdt. Verschillen worden sneller uitvergroot, tegenstellingen scherper aangezet. Waar vroeger ruimte was voor nuance en gesprek, lijkt steeds vaker de reflex te ontstaan om partij te kiezen en loopgraven te graven.
Juist daarom is het nodig om opnieuw terug te gaan naar de kern: verbondenheid. Niet als nostalgisch verlangen naar vroeger, maar als actief antwoord op een tijd waarin mensen uit elkaar worden gespeeld. Noaberschap is geen zwaktebod, geen vaag ideaal, maar een sociaal fundament dat bescherming biedt — tegen agressie, tegen uitsluiting en tegen het politieke misbruik van angst.
Wat dat betekent voor Salland, voor het platteland en voor de samenleving als geheel, wordt steeds duidelijker. Want waar verbondenheid verdwijnt, ontstaat ruimte voor polarisatie. En waar noaberschap wordt gekoesterd, ontstaat veerkracht.
HierinSalland wenst je fijne kerstdagen, ook als je Moslim bent of niet gelooft.
Polarisatie als splijtzwam
Noaberschap als fundament staat onder druk.
Niet plotseling, niet door één oorzaak, maar door een optelsom van krachten die de onderlinge verbondenheid langzaam uithollen. Polarisatie, wantrouwen, verharde taal en het steeds vaker tegenover elkaar zetten van groepen mensen. Wat vroeger verschil van inzicht was, wordt nu steeds vaker wij-zij.
Die druk komt niet uit het niets.
In het buitengebied is de afgelopen jaren bewust polarisatie aangejaagd vanuit delen van de agro-industriële lobby, die elke beweging richting natuurinclusieve landbouw framet als een aanval op ‘de boer’. Daarmee worden boeren tegen burgers uitgespeeld, terwijl juist samenwerking nodig is om het platteland toekomst te geven.
Tegelijkertijd zien we op nationaal niveau een politieke toon verharding die ook doorwerkt tot in dorpen en buurtschappen. Racisme en uitsluiting, genormaliseerd door partijen als PVV, FvD en JA21, sijpelen via sociale media en talkshows door tot aan de keukentafel. Alsof bepaalde mensen er minder ‘bij horen’ dan anderen. BBB doet in het openbaar aanvallen op de pers en wordt ook in andere uitingen een racistische partij.
Daarbovenop komt een bestuurlijke cultuur waarin feiten steeds vaker ondergeschikt raken aan framing. Wanneer een partijleider als Yesilgöz (VVD) publiekelijk een artiest als Douwe Bob beticht van antisemitisme, bewust misleidende informatie verspreidt over nareizigers, en politieke tegenstanders zonder schroom wegzet als ‘extreem links’, dan legitimeert dat een stijl van politiek bedrijven waarin waarheid en nuance vervangbaar zijn. En dat werkt door — ook in Salland.
Wat wetenschap ons leert over verbondenheid en radicalisering
Juist op dit punt is recente wetenschappelijke inzichten verhelderend.
Ontwikkelingspsycholoog Milena Waterschoot (UGent) laat in haar onderzoek zien dat een tekort aan sociale verbondenheid meer is dan een ongemak. Het kan leiden tot toegenomen agressie, vervreemding en uiteindelijk een grotere ontvankelijkheid voor extremistische denkbeelden.
Haar onderzoek, onder ruim 700 respondenten, toont een duidelijke keten:
- weinig diepe sociale verbindingen
→ meer agressieve impulsen
→ grotere steun voor extreme ideeën en geweld als ‘oplossing’
Extremistische groepen — of ze nu religieus, politiek of ideologisch zijn — spelen hier slim op in. Ze bieden precies wat ontbreekt: gemeenschap, erkenning en richting. Het verklaart waarom mensen zich aansluiten bij groepen als de Proud Boys of, internationaal gezien, bij jihadistische bewegingen: niet uit ideologie alleen, maar uit een zoektocht naar verbondenheid.
Belangrijk: niet iedereen met weinig sociale binding radicaliseert. Empathie, nuance, en het vermogen om complexiteit te verdragen werken beschermend. Maar het maatschappelijke risico ontstaat juist daar waar verbondenheid structureel afneemt.
De kracht van Salland: verbinding van onderop
En hier komt Salland opnieuw in beeld.
Gelukkig is er óók een andere beweging zichtbaar. Van onderop. Buiten de partijpolitiek om. In buurthuizen, burgerinitiatieven, samen-eettafels, dorpscollectieven en duurzame landbouwcoöperaties. Daar wordt — vaak stil en zonder groot podium — gewerkt aan wat de samenleving werkelijk bij elkaar houdt. Fondsen als VSB en die van Univé ondersteunen dit soort activiteiten.
Daar zit de echte tegenkracht tegen polarisatie.
Niet in schreeuwerige slogans of harde woorden, maar in ontmoeting.
In samen werken, samen zorgen, samen beslissen.
Wetenschappelijk gezien is dat geen ‘zacht verhaal’, maar een keiharde preventiestrategie tegen radicalisering. Waterschoots onderzoek laat zien dat wie zich gedragen weet door een sociaal netwerk:
- minder agressie ervaart
- minder vatbaar is voor extremisme
- en beter omgaat met frustratie en conflict
Deradicaliseringprogramma’s wereldwijd — van Saudi-Arabië tot Sri Lanka — richten zich daarom niet op straffen of ideologie, maar op het herstellen van relaties: met familie, buurt en gemeenschap.
Noaberschap als antwoord op deze tijd
Salland heeft daarmee iets kostbaars in handen: een cultuur waarin verbondenheid geen modewoord is, maar een praktijk. Juist nu — in een tijd van polarisatie, wantrouwen en politiek geschreeuw — is het zaak dat we die kracht niet als vanzelfsprekend beschouwen, maar actief koesteren.
Niet door problemen te ontkennen,
maar door het gesprek open te houden.
Niet door tegenstellingen aan te wakkeren,
maar door ruimte te maken voor verschil.
Want ieder mens zoekt verbondenheid.
De vraag is alleen: vinden we die bij elkaar — of bij extreme verhalen?
Als Salland ergens om bekend mág blijven staan, laat het dan dit zijn:
dat we elkaar vasthouden, juist als het schuurt.
