Wie nu over Natura-2000 gebied het Boetelerveld in Mariënheem loopt treft er een grote kaalslag aan. Er liggen grote stapels boomstammen, overal liggen rijplaten en je kunt duidelijk zien dat het bos flink uitgedund is. De afgelopen tijd lazen we al veel over de ontstane ophef, maar deze kaalslag heeft een reden. Namelijk het behoud van het laatste natte heidegebied in Salland!
Gebiedsproces Natura 2000 Boetelerveld
De werkzaamheden op het Boetelerveld zijn onderdeel van het project: ‘Gebiedsproces Natura-2000 Boetelerveld’ en worden uitgevoerd door een samenwerkingsverband van zes organisaties. Al in 2013 is gestart met de verkenningsfase en de kaalslag die momenteel zichtbaar is onderdeel van de uitvoeringsfase. In januari 2021 wordt de uitvoering afgerond.
Verdroging en verzuring
Het doel van het project is het behoud van het laatste natte heidegebied in Salland op een wijze dat in het aangrenzende gebied ook landbouw mogelijk blijft. Maar Boetelerveld heeft twee problemen.
- Verdroging door een te lage grondwaterstand in het voorjaar;
- Verzuring als gevolg van een te hoge concentratie stikstof.
Het Boetelerveld verdroogt door een te lage grondwaterstand, er loopt te snel teveel water uit het gebied. Het gros van de werkzaamheden is daarom gericht op het natter maken van het gebied. Onder andere de massale kap van naaldbomen, waarbij het vervangen wordt door loofbomen, is een van de maatregelen.
Kappen van grove dennen
Er worden met name grove dennen verwijderd, in de vorm van relatief jong naaldbos en productiebos dat is aangeplant op plekken waar voorheen vochtige heide voorkwam. De dennen verdampen veel water waardoor ze medeoorzaak zijn van de verdroging van het gebied en het leefgebied van de vochtige heide ingrijpend aantasten. Actieve natuurontwikkeling na de kap moet leiden tot de terugkeer van meer en vitalere vochtige heide in het Boetelerveld: één van de Natura 2000-doelen in dit gebied.
Onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat er geen alternatieven met een vergelijkbaar resultaat zijn. Zonder bomen te verwijderen kan er geen vochtige heide terugkeren op de geselecteerde en voor vochtige heide zeer kansrijke plekken.
Effecten voor de wildstand
Het gebiedsproces draagt bij aan de biodiversiteit doordat het soortenarm dennenbos verandert in soortenrijke heidevegetaties. Lokaal loofbos (dat van nature in het Boetelerveld thuishoort) wordt herplant en ontwikkeld. Dit zorgt voor meer structuur en afwisseling en is bijvoorbeeld gunstig voor een soort als de Kamsalamander.
Op termijn zal de insectenrijkdom in het Boetelerveld toenemen en daarmee ook andere soorten. Het bos dat verdwijnt, was zeer soortenarm en eentonig (aangeplant ten behoeve van houtproductie). Het werd gekenmerkt door lange kale stammen en hoge kruinen, en kende dus weinig structuur en ondergroei. Zeer weinig diersoorten hebben iets aan dit type bos.
Open, bloemrijke heide daarentegen bevat zeer veel nectar en structuur voor kritische wilde bijen en dagvlindersoorten, zoals respectievelijk de Ericabij en het Heideblauwtje. Het afwisselende microklimaat in een heidelandschap is eveneens zeer gunstig voor allerlei sprinkhanen en kevers. De verwachting is dat hierdoor ook de aantallen kritische vogelsoorten als Boomleeuweriken, Roodborsttapuiten en Nachtzwaluwen zullen toenemen.
Wat gaan ze met de gekapte bomen doen?
Dit is afhankelijk van de kwaliteit van het hout van de gekapte bomen. Het uitgangspunt is dat elk deel van de boom zo optimaal mogelijk wordt benut. Landschap Overijssel verkoopt het hout op daarvoor geëigende plekken en gebruikt de opbrengst om haar beheeractiviteiten (mede) mee te financieren. In de regel zijn er de volgende doeleinden:
- zaaghout: voor de bouw (constructiehout voor huizen en schuren) en voor
meubels en keukens; - kisthout: voor de verpakkingsindustrie;
- profielhout: emballage, planken, kozijnen, tuinhout en als kisthout;
- OSB (=grove spaanplaat): voor (afbouw)doeleinden;
- vezelhout: voor de papierindustrie (vouwkarton) en plaatindustrie (bijvoorbeeld
voor spaanplaat); - chips: voor energieopwekking (biomassa);
- schaafhout: voor pellets en briketten (brandstof).
Over Natura-2000
Natura 2000 is de naam van een Europees netwerk van natuurgebieden waar bijzondere planten, vogels en dieren leven. In en om de Nederlandse Natura 2000-gebieden werken overheden, waterschappen, grondeigenaren en natuur- en belangenorganisaties samen aan Europese natuurdoelen. Het doel van Natura 2000 is om de verscheidenheid aan planten en dieren in Europa duurzaam te beschermen en verdere achteruitgang te stoppen. Hiervoor is het nodig om de kwaliteit en de oppervlakte van beschermde natuur te behouden en waar mogelijk te verbeteren.
Over de projectorganisatie
In Overijssel herstellen en beschermen overheid, grondeigenaren, belangenorganisaties en bewoners gezamenlijk kwetsbare soorten om de natuur veerkrachtiger te maken en nieuwe kansen voor de economie te realiseren. Het gebiedsproces Natura 2000 Boetelerveld wordt onder de noemer ‘Samen werkt beter’ uitgevoerd door een samenwerkingsverband van zes organisaties: provincie Overijssel (opdrachtgever), gemeente Raalte (bestuurlijk trekker), gemeente Hellendoorn, LTO Noord, Landschap Overijssel en Waterschap Drents Overijsselse Delta. Baks civiel en cultuurtechniek uit Borculo voert namens de samenwerkende organisaties vrijwel alle werkzaamheden uit.
