Stuk vee
Een variatie op de bekende anti-vuurwerkslogan uit de jaren 80 van de vorige eeuw. In mijn favoriete winkel, de kringloop, vond ik een prachtig boek met 365 Hollandse schilderijen met een stukje beschouwende tekst ernaast. Elke dag een bladzij omslaan, genieten en ontdekken. Bij de datum 24 mei zie je een schilderij van J.H.L. de Haas (nooit van gehoord) getiteld ‘Vee in zomers weidelandschap’. De tekst ernaast vond ik wel bijzonder!
‘Wie zich noch met dichtkunst, noch met muziek, noch met enige andere kunst bezighoudt, die is een stuk vee in levende lijve, wie slechts een staart en horens ontbreken!’ Dit is een spreuk van Bhatrihari, een Indische spreukendichter uit de zevende eeuw. Zijn spreukenboek, dat in 1651 in het Nederlands werd vertaald, bevat wijsheden over plicht, zelfbeheersing en erotiek.
Kunst van levensbelang
Allereerst verbaasde het me dat er in de zevende eeuw in India blijkbaar zo’n hoogstaande samenleving bestond, die kunst van levensbelang vond. En verder, dat de spreuken van deze Indiase denker drie gebieden betrof, die je nou niet snel in één adem noemt. Dat is de vertalers van toen misschien ook opgevallen; in het calvinistische Nederland van de 16e eeuw zal plicht en zelfbeheersing hoog in het vaandel hebben gestaan, maar erotiek? Zijn de geschriften van Bhatrihari een vergeten soort kamasutra geworden?
Kunst; wat heb je er aan?
Maar even terug naar de rechtlijnige uitspraak, dat een kunstbarbaar een rund is. De culturele sector vecht al heel lang tegen onverschilligheid, bezuiniging, het moeten voldoen aan verdienmodellen. De politiek heeft andere prioriteiten, niet alleen nu, maar ook al vóór corona. Kunst; wat heb je er aan?
Daar zijn 4 antwoorden op te geven.
- Kunst vergroot historisch besef. In boeken en schilderijen krijg je een inkijk in een andere tijd.
- Kunst is een maatschappelijke spiegel. Protest, welzijn, stromingen, je ziet ze terug in kunstwerken.
- Kunst is expressie. Emoties en gevoelens zijn soms niet in woorden uit te drukken.
- Kunst geeft het leven betekenis.
In een wereld waarin alles een direct nut of een functie zou moeten hebben, missen wij zingeving. Kunst inspireert, geeft energie en leidt tot nieuwe ideeën. Het zien van een toneelstuk, het bedenken van een verhaal of het schrijven van een gedicht geeft meer voldoening dan een avondje bankhangen.
Tip: Het dystopische boek ‘Brave New World’ van Aldous Huxley laat zien hoe dat eruit ziet, een wereld zonder kunst. Dystopisch betekent: afschrikwekkend toekomstbeeld….
Jenneke van Doesburg
