Het moet allemaal transparanter, zeggen ze in Den Haag. Dat valt nog niet mee met al die dichtgemetselde en zwartgeverfde ministeriemuren. Als er al eens iets naar buiten komt dan is meer dan 90% van de tekst zwartgelakt. (Papieren die slachtoffers toeslagenaffaire mochten “inzien”.)
Door Gosse Jongstra
A4tje van de verkenners
Maar op het A4tje van verkenner Ollongren was de tekst duidelijk leesbaar. Zo kwam naar buiten hoe, ergens achter de dichte muren van de politiek, werd gesproken over een parlementariër die zijn taak als kritisch controleur van de macht nog serieus neemt: Pieter Omtzigt. Op het papiertje stond: Pieter Omtzigt, functie elders. Manipulatieve gedachtenkronkels van een rancuneuze man e/o vrouw. Het is van alle tijden. Ik moet denken aan iets wat ik zelf meemaakte.
Een actiegroep wint vertrouwen
Het is 1981. Ik woon in Havelte (Dr.) Defensie wil vlak bij het dorp een militair oefenterrein aanleggen van 1000 ha., speciaal voor oefeningen met helikopters en tanks. Er is een actiegroep opgericht. Daarin zit alleen ‘import’, mensen zoals ik, die oorspronkelijk niet uit Havelte komen. De Havelters hebben het niet zo op ons. Het zal wel meevallen, protesteren ligt niet zo in hun aard en het leger helpt toch altijd zo mooi mee met tenten en voertuigen om het dorpsfeest goed te laten verlopen. Maar ze zijn ook nieuwsgierig. De protestavonden die we organiseren worden goed bezocht. En wij zijn goed op de hoogte. We hebben een bron in Den Haag en soms vind ik wat A4tjes in mijn brievenbus. En er is niets zwartgelakt. Zo winnen we vertrouwen. Eerst sluit een vertegenwoordiger van Gemeentebelangen zich aan. Dan volgen een paar boeren, die land hebben in bedreigd gebied. Een van hen wordt zelfs voorzitter van de actiegroep. Ook Sicco Mansholt komt de groep versterken. De sociale controle in het dorp werkt nu in ons voordeel. “Jij hebt nog geen protestaffiche achter je raam hè. Ben je soms voor?” In no-time kleurt het dorp geel van de affiches.
Het verzet wordt te sterk voor Den Haag
De dag voorafgaand aan een informatiebijeenkomst, georganiseerd door Defensie, vind ik bijzondere notulen in mijn brievenbus. Van een overleg tussen topambtenaren van verschillende ministeries. De vraag op tafel was: Die actiegroep begint lastig te worden. Wat kunnen we doen om het protest dwars te zitten. Ze komen op het idee om de bevolking inspraak te geven. We mogen kiezen uit twee alternatieven: een oefenterrein op landbouwgrond of op een heideveld. Dit leek de ambtenaren een goede zet om tweespalt te brengen in de actiegroep (boeren en natuurbeschermers) en om dorpelingen tegen elkaar op te zetten. Alles zwart op wit genotuleerd.
Het wordt stil onder de pet
Met deze passage ga ik naar de informatiebijeenkomst van Defensie. Na een zalvend verhaal door hoge Pieten met petten vanachter de tafel, mag ik namens de actiegroep ook iets zeggen. “Nou, ik wil iets laten zien”. En ik projecteer de tekst uit de notulen met een epidiascoop (google maar even) op de muur. “Ze zijn bang voor onze kracht en ze willen ons uit elkaar spelen. Dat laten we toch niet gebeuren!” De zaal begint te joelen en te fluiten. Achter de tafel blijft het stil. De gezichten duiken nog wat verder weg onder de pet. De pet waar het hele plannetje onder had moeten blijven. Het compagnieoefenterrein is er nooit gekomen. De les van deze manipulatiepogingen? Pieter Omtzigt zal blijven.