De mens wil graag zijn gang gaan en laat zich maar moeilijk door de natuur remmen. Autocrossen, ATB’en, bouwen ondanks vleermuizen, we doen er maar al te vaak lacherig over als de mens de natuur voorrang geeft.
De zandhagedis op de Sallandse Heuvelrug moest ook niet zeuren. Wat heb je er nou aan zo’n beestje te beschermen. Mountainbiken is toch veel belangrijker?
En nu blijkt die zandhagedis een redder in tekennood, meldt Kirsten van Valkenbrug op Groen Kennisnet in ‘de week van de ‘Week van de teek’. Hoe dat zit? Teken worden besmet het Borrelia-bacterie, die verantwoordelijk is voor het ontstaan van de ziekte van Lyme bij de mens. Jaarlijks worden in Nederland meer dan 20.000 nieuwe gevallen van deze ziekte gemeld. Veel van de mensen die de ziekte oplopen, genezen na een antibioticakuur. Maar de ziekte van Lyme kan zich ontwikkelen tot een slepende ziekte met weinig kans op genezing.
Overdracht van de Borrelia-bacterie
Kirsten van Valkenbrug namens Groen Kennisnet: De overdrachtscyclus van de Borrelia-bacterie hangt samen met de levenscyclus van de teek. Teken dragen van zichzelf de Borrelia-bacterie niet bij zich, zij worden als larve besmet door hun eerste gastheer. Deze eerste gastheer kan een klein knaagdier, vogel of hagedis zijn. Muizen en egels zijn geschikte eerste gastheren voor de teek en vaak besmet met Borrelia burgdorfia. Als een teek eenmaal besmet is, houdt hij de bacterie de rest van zijn leven bij zich. Na de bloedmaaltijd bij de eerste gastheer, laat de tekenlarve zich vallen en leeft op de grond tussen grassen en bladeren. Daar gaat de teek over naar het volgende levensstadium, die van nimf. Ook in dat stadium heeft de teek bloed nodig. Gastheren zijn dan kleine en middelgrote zoogdieren, hagedissen en vogels. Ook na deze bloedmaaltijd laat de nimf zich weer vallen en ontwikkelt zich in vegetatie tot de volwassen teek. Ook in dit stadium heeft de teek bloed nodig. De mens kan dan als gastheer besmet raken met Borrelia burgdorfia die de ziekte van Lyme kan veroorzaken.
Hagedissen immuun
De zandhagedissen in het natuurgebied de Amsterdamse Waterleidingduinen blijken immuun voor de Borrelia-bacterie, de veroorzaker van de ziekte van Lyme. Dit resultaat is goed nieuws, want dit kan risicoverlagend voor de mens zijn. Er zijn voor het onderzoek hagedissen gevangen, waarvan tekenlarven en tekennymfen zijn verzameld die de reptielen bij zich droegen. Deze larven en nimfen zijn onderzocht of ze waren besmet met de Borrelia-bacterie, en dat waren ze nauwelijks.
De onderzoekers verzamelden tekennimfen op diverse locaties in het natuurgebied, om vast te stellen of zij wel of niet besmet waren met de Borrelia-bacterie. Precies in die vegetatietypen waar de zandhagedis graag verblijft, open duindoornstruweel en duingrasland, zijn weinig van de tekennimfen besmet met deze bacterie.
Conclusie: we moeten de zandhagedis koesteren in plaats van met de mountainbike door zijn leefgebied te fietsen.
