“Ja, ik weet wel dat je er anders over denkt, maar ik wil er gewoon vanaf” zei de man bij de Welkoop. Hij had om gif gevraagd om van insecten af te geraken. Wij mensen, ook gewoon onderdeel van de natuur, hebben het zo geregeld dat je dan voor een paar centen gewoon gif kunt kopen.
Salland Zoemt heeft een appgroep. Boeren maken het nog gekker: die hebben speciale machines ontwikkeld om acht meter breed insecten te kunnen doden. De smeerlappen. Ze krijgen er zelf parkinson van, de buren krijgen er parkinson van en bezoekers van het platteland krijgen er parkinson van.
Als je daar wat van zegt moet je niet zo polariseren en boeren zorgen voor ons eten. Maar zo is het niet toevallig. Insecten zorgen voor ons eten. Als je die dood spuit, wie brengt dan het stuifmeel bij de stamper? Het verhaal van de bloemetjes en de bij, dat kennen we toch wel?
Daarom aan het eind van de meimaand een paar foto’s van mooie insecten. Want dat komt er nog eens bij: het zijn van die fantastische diertjes die we de dood injagen! Prachtig mooie, maar o zo fragiele diertjes. Kijk hoe mooi ze zijn. Daar moet je toch met liefde mee omgaan?
Wat zijn wantsen?
Boven dit verhaal de groene stinkwants, we geven toe, hij heeft zijn naam niet mee. maar ja, dat heeft hij of zijn pappa en mamma niet bedacht, dat deden wij. En dat ie stinkt heeft zo zijn reden: het is een verdedigingsmechanisme. (Wist je dat de geur van mensen ook essentieel is? Het zegt of je bij elkaar past. Daarom zijn die kunstmatige geurtjes onder de oksel of op je pols helemaal niet slim!)
Wantsen zijn insecten die verwant zijn aan bladluizen, maar wat de meeste wantsen kenmerkt, is hun stekende en zuigende monddelen, die ze gebruiken om plantensappen, insecten of soms zelfs bloed op te zuigen. Er zijn duizenden soorten wantsen wereldwijd, waarvan er honderden in Nederland voorkomen. Je kunt ze herkennen aan:
-
Een plat, vaak driehoekig lichaam
-
Duidelijk zichtbare voorrand van de vleugels, die deels verhard en deels vliezig is
-
Een zuigsnuit (rostrum) onder het hoofd
-
Meestal een sterke geur als je ze stoort — vandaar ook de bijnaam stinkwantsen
Hierboven de Groene stinkwants. Veelvoorkomend in tuinen en op struiken. Deze wants is heldergroen en geeft een kenmerkende geur af als verdediging.
De meikever
(let op: het verhaal loopt onder de foto’s steeds door)
De meikever (Melolontha melolontha) is een iconische kever die – je raadt het al – vooral in mei tevoorschijn komt. Tevoorschijn komt ja, want als kever is hij er slechts enkele weken, als larve (engerling) leeft hij 3 tot 4 jaar onder de grond. Zijn brommende vlucht en lompe gedrag maken hem tot een onhandig aandoenlijke voorjaarsbode.
Het is een opvallende verschijning met zijn borststuk vol witte haren, kastanjebruin schild en waaierachtige sprieten. Die sprieten zijn misschien wel het meest bijzondere aan dit dier. Dat zijn eigenlijk voelsprieten of antennes, die bestaan uit een aantal fijne plaatjes die als een waaier open- en dichtgevouwen kunnen worden.
-
Mannetjes hebben meer sprietplaatjes (meestal 7) dan vrouwtjes (meestal 6), en daarmee kunnen ze veel beter geuren waarnemen, vooral die van vrouwtjes. De sprieten zijn dus zintuiglijke superantennes.
-
Ze gebruiken die sprieten om feromonen op te vangen, geurstoffen die hen de weg wijzen naar een geschikte partner of voedselbron.
Meikevers in het landschap
-
In de eerste helft van de 20e eeuw waren meikevers berucht door massale zwermen, maar later werden ze sterk bestreden met pesticiden en verdwenen ze bijna.
-
Door strengere milieuregels en herbebossing nemen hun aantallen in sommige regio’s weer licht toe.
Vliegende mieren
Vliegende mieren zijn eigenlijk gewone mieren (meestal mannetjes en jonge koninginnen) die op een bepaald moment in hun leven vleugels krijgen en uitzwermen om zich voort te planten. Dit fenomeen wordt ook wel de bruidsvlucht genoemd.
Wat gebeurt er precies?
-
Bruidsvlucht: Op warme, vochtige dagen — vaak na een onweersbui in de zomer — verlaten duizenden gevleugelde mieren gelijktijdig hun nest om te paren in de lucht. Deze massale zwermmomenten zorgen dat de genen van de soort zich over een groter gebied kunnen verspreiden.
-
Mannetjes & koninginnen: De mannetjes sterven meestal kort na de paring. De bevruchte koninginnen verliezen hun vleugels en gaan op zoek naar een plek om een nieuw nest te starten.
-
Waarom zoveel tegelijk? Door massaal tegelijk uit te vliegen, vergroten ze de kans op succesvolle voortplanting én verkleinen ze het risico om opgegeten te worden (bijvoorbeeld door vogels of vissen).
Irritatie of gevaar?
-
Ze zijn niet gevaarlijk, maar kunnen wel irritant zijn als ze met honderden tegelijk opduiken op je balkon of terras.
-
Hun aanwezigheid duurt meestal maar één of twee dagen.
-
Ze komen niet op eten af zoals fruitvliegjes, maar zijn puur bezig met voortplanting.
De bergschorpioenvlieg
- Voedsel: Ze eten voornamelijk dode insecten en honingdauw. Ze zijn dus nuttig als opruimers in de natuur.
-
Leefgebied: Lommerrijke, vochtige gebieden zoals bosranden, ruige graslanden, heggen en randen van beekdalen. Ze komen in grote delen van Nederland voor, vooral op de zandgronden.
Fun fact:
De mannetjes bieden bij de paring een “bruidsgift” in de vorm van dood insect of speekselbal, om de kans op voortplanting te vergroten.
🐉 Libellen
Libellen behoren tot de oudste insectensoorten op aarde. Al in het Carboon (300 miljoen jaar geleden) vlogen er libel-achtige insecten rond, met vleugelspanwijdtes tot 70 cm! Ze hebben een groot lichaam met twee paar vleugels. Daar kunnen ze harder mee dan een fatbike. Wel 50 km/u.
Libellen leggen hun eitjes in of bij het water. Hun larven (nimfen) leven onder water en ademen via kieuwen. Ze jagen daar op kleine waterdiertjes. Het larvenstadium duurt meestal 1–3 jaar, afhankelijk van de soort. Daarna kruipt de larve uit het water, barst open, en verschijnt de volwassen libel. Dan eet ie muggen, vliegen, bijen, en zelfs kleinere libellen. Ze grijpen hun prooi vliegend met hun poten en eten die soms al tijdens het vliegen op.
🌍 Ecologisch belangrijk
-
Libellen zijn indicatoren van gezonde ecosystemen, vooral van schoon water.
-
Ze zijn belangrijke jagers op muggen en ander ongedierte.
-
Ze dienen als voedsel voor vogels, vissen en amfibieën.
🌿 Judaspenning (Lunaria annua)
Waarde voor insecten:
-
🌼 Bijen en hommels: De bloemen van judaspenning bloeien in het voorjaar (april-mei) en leveren nectar en stuifmeel, vooral voor hommels en solitaire bijen zoals de metselbij.
-
🦋 Dagvlinders: Zoals het oranjetipje, dat de bloemen bezoekt.
-
🐛 Waardplant voor rupsen: Judaspenning behoort tot de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae) en is daarmee ook aantrekkelijk voor vlinderrupsen die leven op koolachtigen.
Extra waarde:
-
🌕 Na de bloei ontstaan de karakteristieke zilverwitte zaaddozen, die in de winter decoratief zijn én beschutting bieden aan kleine insecten.
🌿 Berenklauw
Er zijn verschillende soorten, waarvan de gewone berenklauw (Heracleum sphondylium) de inheemse variant is en de reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) een invasieve exoot. Hier gaat het om de gewone, inheemse soort.
Waarde voor insecten:
-
🐝 Vlinders, bijen, zweefvliegen en kevers zijn dol op de grote schermbloemen die van juni tot augustus bloeien. Het is een echte nectartrekker.
-
🦟 Sluipwespen en parasitaire insecten gebruiken berenklauw als jachtterrein: ze vinden er hun gastheren.
-
🐛 Rupsen van sommige motten leven op het blad.
Ecologische rol:
-
🍽️ Berenklauw is een waardplant voor diverse insectensoorten, met een grote biodiversiteitswaarde.
-
🌾 De dichte structuur van de plant biedt nestgelegenheid voor wilde bijen in de stengelresten.
Zeer terecht deze aandacht voor deze onmisbare schakel in de voedselketen!