De vogelpest die bij een bedrijf in Heeten is uitgebroken kan heel goed tot een pandemie leiden, kippen kunnen er tegen worden ingeënt maar dan zijn ze minder goed verhandelbaar. Anderhalve meter afstand houden is geen optie. Alleen al in Overijssel worden 10-miljoen kippen gehouden.
Ophokken, ruimen, uitval, leghennen, vermeerderingsdieren en vleeskuikens… dat zijn de woorden die we gebruiken als het om dieren gaat. Heel andere woorden dan je zou verwachten bij uitlatingen als ‘ik hou van mijn dieren’ en ‘Salland boert bewust’.
De siervogelhouder uit Heeten haalt het nieuws omdat het voor hem zo zielig is, LTO praat over een kostenpost voor de beroepsgroep. In dit artikel vooral de kant van het gevaar waarbij we informatie vergaren via het ministerie van Landbouw en de Wageningse landbouwuniversiteit.
Geen vogelgriep maar vogelpest
Bij de sierwatervogels in Heeten (665 stuks) is vogelgriep vastgesteld. Vermoedelijk gaat het om het type H5 en dan wordt die griep vogelpest genoemd. Het gaat bij vogelpest om precies hetzelfde als bij corona: ze is overdraagbaar op mensen (zoönose) en de soort waar we in Heeten vermoedelijk mee te maken hebben vormt een risico voor de volksgezondheid. Direct contact met besmet pluimvee kan leiden tot ernstig verlopende infecties bij mensen. De vrees bestaat dat het virus zodanig verandert dat het zich makkelijk onder mensen kan verspreiden. Dat kan dan leiden tot een wereldwijde griepepidemie, een zogenaamde pandemie. Daarom zijn de siervogels in Heeten gedood. 36 Andere pluimveebedrijven in een cirkel van tien kilometer om het bedrijf mogen hun pluimvee, eieren, pluimveemest en gebruikt strooisel niet meer vervoeren. Maar ook andere dieren en dierlijke producten van deze bedrijven moeten achter slot en grendel.
Voortdurend maatregelen
Er zijn eigenlijk ieder jaar voortdurend allerlei maatregelen. Zo is pas een ophokplicht ingetrokken die gold voor het hele land. Maar ook daarnaast gelden er nog andere landelijke maatregelen voor houders van leghennen, vermeerderingsdieren en vleeskuikens, omdat het gevaar van een soort van corona voortdurend op de loer ligt. Pluimveehouders zijn verplicht melding te maken van opvallend grotere sterfte van hun pluimvee. Dat is vergelijkbaar met het testbeleid van corona: op die manier komen besmettingen eerder aan het licht en hoopt het ministerie de kans op verspreiding te verkleinen. Ook zijn er nog maatregelen die gelden ten aanzien van het afdekken en gebruik van strooisel voor eenden en een bezoekersverbod voor commercieel gehouden vogels. Door het ‘geval Heeten’ kan de ophokplicht weer ingevoerd worden. Nu zien de meeste kippen nooit de buitenlucht, maar ook kippen die nog wel een beetje naar buiten kunnen, moeten dan weer achter slot en grendel.
Overslaan op andere dieren
De vogelpest kan met gemak overslaan op andere dieren. Hoe dat bij wilde vogels zit is niet bekent, behalve dan dat de spreeuw de pest ook kan krijgen. De variant die in Heeten vermoed wordt, is ook al aangetroffen bij katachtige, civetkatten, fretten, en steenmarters. Ook varkens en vossen kunnen besmet raken.
Ook op de mens
En de mens? Ja, ook de mens. De vrees bestaat dat het virus zodanig verandert dat het zich makkelijk onder mensen kan verspreiden. Dat kan dan leiden tot een wereldwijde griepepidemie, een zogenaamde pandemie.
Hoe voorkom je vogelpest? Bij wilde vogels is het natuurlijk niet bestrijden. In de veehouderij wel, maar dan moeten we drastisch minder kippen gaan houden. In Nederland zijn dat er 100-miljoen, in Overijssel zo’n tiende deel daarvan.
Inenten is geen optie. Inenten tegen een mildere variant verbloemt uitbraken van de ernstiger variant. Ingeënte kippen zijn buiten Nederland niet verhandelbaar. (Om diezelfde reden nemen we ook varkenspest op de koop toe.) En daarbij worden de meeste kippen toch al niet zo oud.
Wat overblijft is het hermetisch afsluiten van je bedrijf. Bioveiligheidsmaatregelen noemt WUR dat. Het is een kwestie van instellen en strikte naleving en dat vraagt volharding en discipline. Naarmate pluimveebedrijven hoger in de piramide zitten (zoals fokbedrijven), wordt hier meer in geïnvesteerd. Voor pluimveebedrijven waar kippen naar buiten mogen is “de uitdaging vele malen groter om infectie te voorkomen”.
Voor mensen is er geen vaccin tegen vogelpest, lees daar meer over bij de veelgestelde vragen op de RIVM-website.
