Geel van kleur en nu volop in bloei: het omstreden Jacobskruiskruid. Deze plant bloeit van juni tot oktober. Ondanks dat alle plantendelen van Jacobskruiskruid pyrrolizidine-alkaloïden bevatten, zijn ze niet direct giftig. Bij inname echter, worden ze in de lever omgezet in giftige pyrrolen.
Deze pyrrolen hechten zich aan DNA en eiwitten in de lever en veroorzaken leverschade. Toch is de kans dat grazers in een weiland Jacobskruiskruid eten niet zo groot, omdat de plant bitter en onsmakelijk is. De kans op inname is er, als de planten terechtkomen in hooi en kuilgras. Maar dan nog, een beest moet ongeveer zijn halve gewicht van het kruid eten, wil die er last van krijgen.
Maar toch, als je het kruid niet in je weiland, samen met paarden en koeien wil, moet je zorgen voor een dichte graszode. Dan kan Jakobskruiskruid niet kiemen. Daarom is het raadzaam om overbegrazing te voorkomen. De open plekken die daardoor ontstaan bieden namelijk mogelijkheden voor kieming van de plant. Beheersing van Jacobskruiskruid is het meest effectief als dit wordt gedaan vóór de bloeifase en zaadproductie. De planten kunnen worden gecontroleerd door te frezen en uittrekken. Dit heeft een positief effect op de vermindering van het aantal planten in het volgende jaar.
(tekst gaat verder onder de foto)
Overigens zijn schapen en geiten 10 tot 15 keer minder vatbaar voor de giftige stoffen dan runderen en paarden. Zolang de plantdichtheid niet erg hoog is, kunnen schapen en geiten nuttig zijn om Jacobskruiskruid in weiden te beheersen.
Toch is het een plant die van nature thuishoort in Nederland en is een heel nuttige nectar- en stuifmeelproducent. Zo zijn er meer dan 150 Nederlandse insectensoorten bekend die Jacobskruiskruid gebruiken als voedselplant. En van meer dan 25 dagvlindersoorten is bekend dat zij nectar drinken van deze plant.
Er is echter één vlindersoort die volledig afhankelijk is van dit kruid: de Sint-Jacobsvlinder. De opvallende oranjegeel met zwarte strepen getekende (zebra)rupsen eten vooral de bladeren en de bloemen van het kruid. Vaak leven er meerdere rupsen op één plant en laten in afzienbare tijd slechts een kale stengel over, waarmee ze verspreiding van de plant tegengaan. Tijdens het nuttigen van de bloemen en bladeren slaan de rupsen gifstoffen uit het Jacobskruiskruid op, waardoor ze oneetbaar zijn. De rode tekening op de zwarte vleugels van de volgroeide vlinder, dient als waarschuwing voor predatoren om de Sint-Jacobsvlinder niet te eten.
(tekst gaat verder onder de foto)
Deze zowel dag- als nachtactieve nachtvlinder kun je waarnemen van april tot augustus in één generatie. De rupsen zijn te spotten van juli tot september.
Mocht u langs een wegberm of weiland vol gele bloemen rijden, is het overigens heel goed mogelijk dat u geen Jacobskruiskruid heeft waargenomen, maar een gelijkende plantensoort, zoals Sint-Janskruid.
(tekst gaat verder onder de foto)
De Sallandse Vlinderfotograaf maakt deze rubriek voor Stichting Salland Zoemt
