Uit het recente rapport over de toeslagenaffaire is weer eens overduidelijk gebleken dat de autoriteiten om onduidelijke redenen veel meer gebrand zijn op opsporing van mogelijke fraude van mensen aan de onderkant van de samenleving. Postcode, uiterlijke kenmerken of aparte namen zijn een veelgebruikt selectiemiddel om mensen extra op de korrel te nemen. Ik kreeg dit weekend een mail onder ogen van iemand die voor zijn vervolgaanvraag van de Stichting Leergeld weer 3 maanden bankafschriften moest indienen, reden voor mij om dit artikel te schrijven.
Door Kees Huls
Ervaring
Tot mijn zestigste jaar heb ik altijd een goed leven gehad en verdiende 2- 4x modaal. Toen was ik zo dom om met iemand te gaan samenwerken die een grote oplichter bleek en binnen de kortste keren was ik mijn bedrijf, huis en pensioenvoorziening kwijt. Ook hier speelde de Belastingdienst trouwens een kwalijke rol. Vervolgens was ik 4 jaar aangewezen op een bijstandsuitkering. Niets dan lof over de wijze waarop een en ander door de gemeente Raalte afgehandeld werd. De gemeente kan er niets aan doen, maar een dergelijk uitkering is wel schandalig laag. Ik had nog het geluk dat ik alleenstaand was en mijn kinderen het huis uit waren. Maar als er thuiswonende kinderen zijn is er niet fatsoenlijk van te leven, met alle consequenties voor zowel ouder(s) als kinderen. Wanneer vroeger een bijstandstrekker me zei dat hij vakantiegeld kreeg zou ik lachend antwoorden dat hij of zij toch altijd al vakantie heeft. Nu weet ik dat het een verschrikkelijk leven is en ik heb echt begrip voor mensen die er een beetje bij klussen om een wat beleg op het brood te krijgen. Uiteraard kan het niet zo zijn dat er een extra inkomen bijgeklust wordt, maar een bescheiden bedrag dat maandelijks bijverdiend mag worden zou het leven net iets draaglijker maken.
Organisaties
De steeds slechter wordende financiële situatie van de uitkeringstrekkers heeft dan wel weer positieve effecten op initiatieven van solidaire burgers. Dit leidde ondermeer tot de oprichting van Voedselbanken, Stichting Leergeld enz. De gemeente Raalte heeft ook een deel van de uitvoering van de wetgeving op sociaal vlak uitbesteed aan Humanitas. Op zich geen slechte zaak omdat hier mensen werken die sociale problemen uitstekend kunnen invoelen.
Privacy problemen
Voor mensen die met dergelijke instanties te maken hebben is het elke keer weer heel pijnlijk om zijn of haar hele hebben en houden op tafel te moeten leggen en bijvoorbeeld bankafschriften te moeten inleveren. Zeker in het geval dat werkzaamheden van een organisatie in opdracht van de gemeente Raalte plaatsvinden kan het absoluut niet dat dergelijke gegevens opgevraagd mogen worden. Overigens is het erg naïef te denken dat mensen die illegale inkomsten hebben die op hun bankrekening over zouden laten maken. Portemonnees en contant geld bestaan nog steeds! Een ander probleem is dat vrijwilligers die voor deze organisaties werkzaam zijn vaak dezelfde zijn. Ze zullen dus met verschillende petten op beslissingen moeten nemen over burgers. Een onwenselijke situatie! Wanneer het niet klikt met zo’n persoon kan dat op vele terreinen problemen voor je opleveren.
Stigma
Het is in alle ellende van een uitkering elke keer weer frustrerend om allerlei informatie die volgens de gangbare regels tot de privésfeer behoren, te moeten overleggen. Gelijke monniken, gelijke kappen. Zodra gemeenteambtenaren of -bestuurders, die immers dezelfde “werkgever” hebben als mensen met een uitkering of toeslag ook geregeld hun bankafschriften moeten laten zien zou het een ander verhaal zijn. Maar dat zou in brede kring merkwaardig gevonden worden, vreemd toch?
Oplossingen
De gemeente heeft volledige toegang tot alle financiële gegevens van de inwoners via de Belastingdienst. Controle van bankrekeningen is voor deze mensen aan de onderkant elke keer weer heel pijnlijk, omdat dat het gevoel geeft dat ze niet eerlijk zijn en is ook overbodig. Hulporganisaties moeten zich kunnen wenden tot de gemeente met vragen of het inkomen van iemand voldoet aan hun eisen. Zij mogen niet zelf inzage vragen in bankrekeningen. Dubbele functies met beslissingsbevoegdheden van vrijwilligers bij diverse organisaties moet verboden zijn. Een beperkt bedrag bijklussen zou toegestaan moeten worden.
