De historie van de kerk in Haarle gaat terug naar het jaar anno domini 1697. Tot 1697 gingen de Haarlenaren in Hellendoorn naar de kerk. De reformatie heeft daar verandering in gebracht. Een groot gedeelte van de Hellendoorners ging mee met de nieuwe leer, terwijl de inwoners van Haarle trouw bleven aan de Rooms-Katholieke moederkerk. Omdat er nog geen kerk in Haarle was, gingen de katholieke geestelijken voor in heilige missen die werden gehouden in boerderijen en schuren.
Door Alfred Tibben
Oprichting parochie Haarle
In 1697 richtte Vicaris Apostolicus Petrus Codde de parochie Haarle op en werd Hendricus de Beer de eerste pastoor. De Diensten werden nog niet gehouden in een echt kerkgebouw, maar in kerkschuren. De eerste echte dorpskerk was in 1793 een feit. In 1854 vond pastoor Bernardus Vos dat het kerkje met een dak van riet te klein werd. Het resultaat was een in 1857 ingezegende kerk die dienst gedaan heeft tot 1915. De hierop volgende, neogotische kerk was een ontwerp van kerkarchitect Walter ter Riele. Deze kerk werd ingewijd op 16 mei 1916. Toch vond pastoor Lohuis aan het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw dat de Ter Riele-kerk te klein was. bovendien was de bouwkundige staat van de in de 1e Wereldoorlog gereed gekomen kerk niet goed; vooral het metsel- en stucwerk ging los zitten.De huidige St. Sebastianuskerk werd op 19 maart 1964 ingezegend door de aartsbisschop van Utrecht. Ontwerper van de kerk was de Enschedese architect Johan Sluijmer, ontwerper van vele kerken.
Teruglopend kerkbezoek
Al een aantal decennia is zichtbaar dat het kerkbezoek terug loopt. Als gevolg daarvan moest de kerkelijke organisatie meer gecentraliseerd worden. De parochie Haarle, die sinds 1697 bestond, ging op 1 januari 2010 op in de Sallandse parochie Heilig Kruis.
Kerksluitingen in Salland
Een ander gevolg van het teruglopende kerkbezoek is de sluiting van kerken. Er is te weinig geld en er zijn te weinig vrijwilligers om de kerkgebouwen te onderhouden. In 2020 viel het besluit dat de komende jaren zeven kerken in de gemeente Raalte en in Haarle de deuren moeten sluiten. Dat betekent het einde voor de kerkgebouwen in Mariënheem, Nieuw-Heeten, Heeten, Broekland, Luttenberg en Haarle. Inmiddels is de Pauluskerk in Raalte al aan de eredienst onttrokken. Haarle staat voor begin 2023 in de planning.
Toekomst
Al sinds 2014 wordt er in Haarle nagedacht voor de toekomst van het kerkgebouw en haar omgeving.
In het kader van het zogenaamde Dorpsplan Plus project heeft een werkgroep zich 3 jaar lang bezig gehouden met een aantal toekomst scenario’s voor de kerk en haar omgeving, klik hier voor meer info. Een van de scenario’s was een plan voor woningbouw in de bestaande kerk en op de naastgelegen locatie van het voormalige dorpshuis Cultura. Omdat in 2017 geen concrete sluitingsdatum in zicht was, konden de scenario’s niet concreet uitgewerkt worden.
Woonfunctie
Het idee om de kerk en haar omgeving een nieuwe woonfunctie te geven was voor de parochie en het Plaatselijk Belang Haarle aanleiding om met elkaar in gesprek te gaan. Zo was het Plaatselijk Belang, naar aanleiding van signalen uit de dorpsgemeenschap, druk doende om te kijken hoe jongeren zich kunnen blijven vestigen en is bezig met een plan om ouderen die afhankelijk zijn van 24-uurs zorg in Haarle te houden. Wellicht is er in Haarle een goede koppeling te maken tussen enerzijds het afstoten van de kerk en anderzijds de zoektocht naar woonruimte voor jongeren en de roep om 24-uurszorg voor ouderen.
Samenwerking met wooncorporatie
De partijen besluiten om met woningcorporatie Reggewoon om tafel te gaan. Dit overleg heeft uiteindelijk geleid tot een principeovereenkomst tussen Parochie Heilig Kruis en Woningcorporatie Reggewoon over de aankoop van het gebouw en een gedeelte van de parochiegrond, waaronder het voormalige Cultura-terrein. Met de overeenkomst tussen de parochie en Reggewoon heeft het kerkgebouw in Haarle de primeur. Het gebouw is de eerste van de zeven kerken dat verkocht is. De kerk en een gedeelte van de grond komen in handen van Reggewoon. Het gebouw wordt omgetoverd tot woonlocatie met appartementen en zorgappartementen waar 24-uurszorg wordt geleverd. De kerkfunctie zal niet helemaal verdwijnen uit het gebouw. Er komt een ontmoetingsruimte, een zogenaamde Devotie-ruimte, waar het voor parochianen mogelijk blijft elkaar te blijven ontmoeten. Op het naastgelegen Cultura-terrein worden ook een aantal woningen voor jongeren en starters gebouwd.
Impuls leefbaarheid
Het plan betekent een win-win-situatie. Om een dorp als Haarle leefbaar te houden, is meer nodig dan het bouwen van woningen. Het behoud van karakteristieke gebouwen met een Devotie-ruimte om elkaar te blijven ontmoeten en het realiseren van zorgwoningen, dragen bij aan het welzijn van alle inwoners.
Laatste loodjes
Het plan om de kerk om te bouwen tot woonlocatie is nog niet helemaal definitief. Hoewel er een akkoord tussen de parochie en de wooncorporatie op tafel ligt, moet het plan nog verder uitgewerkt worden en langs verschillende partijen zoals de gemeente Hellendoorn. IAA Architecten werkt momenteel aan de ontwerpen en Reggewoon voert nog het haalbaarheidsonderzoek uit. De partijen verwachten dit najaar meer duidelijkheid over de toekomst van het gebouw.
