Bij mijn buurman in het Drentse Havelte staat op het huis geschreven: ‘Kop d’r veur.’ Ik heb hem nog niet gevraagd wat hij daar precies mee bedoelt maar sinds gisteren heb ik er een beeld bij. Ik was aanwezig bij de première van het theaterspektakel: ‘Boer Koekoek, boerenopstanden toen en nu’, in Hollandscheveld. Een avondvullend programma dat van het begin tot het eind de volle zaal boeide. Stichting het Pauperparadijs heeft een unieke voorstelling gemaakt waarin een stukje Drentse geschiedenis tot leven komt in het licht van de landelijke actualiteit. Geen suf amateurtoneel, maar een eigentijds en professioneel stuk met een rake weergave van het leven toen en nu. Boer Koekoek, geboren en getogen in Hollandscheveld, leidde de boerenopstand in dit dorp en kwam daardoor in de Tweede Kamer. Hij was een populist van het eerste uur, boer en politicus met een komische noot. In het theaterstuk word je echt wel een beetje fan van hem. ‘Loat de boeren vrij, vurt van hier, het laand is van oons’.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Het stuk speelt zich af in een deels open loods met uitzicht op de weilanden. Er wordt scherp gespeeld met scherp tegenlicht van de zon, die langzaam ondergaat. Het hele theaterstuk is opgebouwd als ‘een stuk in een stuk constructie’. Dit maakt dat heden en verleden door elkaar lopen, een interessante dynamiek, ook qua humor. De situatie is als volgt: Een historische vereniging uit Hollandscheveld wil de boerenopstand uit 1963 opvoeren. Succes lijkt verzekerd als de hoofdrol van boer Koekoek gespeeld zal worden door een beroemde acteur. Als publiek zijn we getuige van de generale repetitie van het stuk. Deze constructie is even wennen maar als je erin zit, word je meegenomen in de belevingswereld van de verschillende spelers en ieders perspectief op de situatie. Rode draad is enerzijds de onbetrouwbaarheid van de overheid en anderzijds de doorgeslagen regelzucht en gekmakende bureaucratie. Mensen in een gemeenschap, ontworteld en niet meer weten waar ze aan toe zijn, gesleutel aan hun autonomie, frustratie, het is de voedingsbodem voor oplopende ruzies en polarisatie. Onderliggende emoties komen tot broei en leiden tot blinde woede en kop der veur.
‘We leven in een intensieve menshouderij. We kakelen als kippen zonder kop, bijten als varkens elkaars staart af en kakken alles onder’. Dit was één van de wijze oprispingen van de radicale gothic dochter van het boerengezin waar het stuk om draait. Niet alleen haar inhoudelijke bijdrage maar ook de manier waarop, viel bij het publiek in de smaak. Ze zong fantastisch en gooide met hart en ziel haar tegendraadse levensvisie regelmatig op tafel. ‘Ik ben jouw luis, jij bent mijn pels’. Het was één van de perspectieven waaruit het thema werd belicht. De boer van het gezin, lijdt erg aan het Drentse underdog gevoel, het tekent zijn leven. Niet alleen de kloof tussen platteland en de stad, maar ook de generatiekloof was bij hem aan het goede adres. De papieren werkelijkheid kwam naar voren toen de spindoctor van boer Koekoek, alles in het honderd liet lopen. Ook Harrie, kaderlid van Farmers Defence Force, raakte de kern van dit probleem toen hij de woede over Natura 2000 regels uit zijn tenen krijste. Even later speelde hij de rol van de juffrouw van de Boerenleenbank die Jort, de zoon van het boerengezin een lening wil aansmeren. Zijn move naar deze rol liet zien hoe (de constructie van) het stuk openingen biedt voor andere gedachtes dan een starre mening, eigenzinnigheid en eigen belang. Schaalvergroting, innovatie, kweekvlees, Big Agro, het passeerde allemaal de revue. Doe ermee wat je wilt. Het hele stuk werd ondersteund door vette muziek waarbij boer Koekoek goed overweg kon met de mondharmonica. ‘t Bint neie tieden, veur ons allemoal’
Hendrik Koekoek stelde zich graag op als buitenstaander in de Haagse politiek. Hij gaat gekleed in zijn eigen stijl en pronkt met zijn nuchtere boerenverstand. Hij zette Nederland op zijn kop met zijn uitgesproken visie en humoristische uitspraken. Ook stadsbewoners die hun onvrede met de politiek willen uiten, steunen hem. Tijdens de voorstelling wordt de zaal zelfs partij in de brave boerenopstand. In no time was de iedereen bereid tot protest en werd er meegedaan en geroepen in de voorgesorteerde leuzen. Wie er in de zaal zat? Ik denk een goede vertegenwoordiging van de Nederlandse bevolking.
Dat de vergelijking van Koekoek met Caroline van de BBB gauw is gemaakt, mag duidelijk zijn. Maar niets is wat het lijkt. Op het eind van het stuk blijkt dat onze boer Koekoek toch niet is wat hij pretendeerde te zijn. Hij was niet zo begaan met de boeren, maar moest vanwege problemen even weg uit de Randstad. Hoe dat bij de echte boer Koekoek ging, weet ik niet en hoe het bij Caroline zal gaan, ook niet. Ik weet wel dat het theaterstuk kan helpen om grote successen en overvloed te relativeren, om populisme te onderzoeken en om politieke belangen en dienend leiderschap uit elkaar te halen. Ik hoop dat heel veel boeren, burgers en buitenlui dit theaterstuk bezoeken. Dat zij worden geïnspireerd om als Socrates op sneakers, goede vragen te stellen, schoon te luisteren en met compassie standpunten in te nemen.
‘Niemand schref oons tenslotte de wet veur!’
Website Boer Koekoek
Fotoreportage
