Dat we een teveel aan stikstof hebben, dat kan je moeilijk zijn ontgaan. Industriële stikstof verwaait, agrarische stikstof is meer grondgebonden. Intensieve landbouw rondom de Sallandse Heuvelrug veroorzaakt een voor de natuur overschot aan stikstof. Sommige planten doen het daar heel goed op, gaan overwoekeren en verdringen daardoor andere natuur. Gevolg is monocultuur, met ook gevolgen voor de biodiversiteit van bijvoorbeeld insecten, die voor een groot deel verantwoordelijk zijn voor bestuiving, dus voor bijvoorbeeld ons fruit, maar insecten zijn ook voedsel voor andere dieren, vogels bijvoorbeeld. Te veel stikstof knipt dus de natuurlijke cirkel door.
Het heidehaantje is een kever die het goed doet op stikstof. De Sallandse Heuvelrug kampt op dit moment met een plaag van dat heidehaantje. De larven van deze kever vreten bladeren en wortels van hei op. Als je nu de Heuvelrug op gaat zie je de hei al bruin worden in plaats van paars. Volgens Schouten krijgt het heidehaantje vooral kans uit te groeien tot een plaag, vanwege de verhoogde stikstofgehalten in de heideplant.
Als Jos Schouten de hei op de Sallandse Heuvelrug nader bekijkt, ziet hij onder de heide op de bodem mos-ontwikkeling. “En dat is niet goed. De zanderige ondergrond krijgt zo een groene bedekking. Met als gevolg dat de kale grond veel moeilijker door de zon kan worden opgewarmd. En juist op die warme grond, daar kom je speciale insecten en dieren tegen, zoals hagedissen en slangen. Maar op die bedekte bodem stikken ook de zaadjes van de huidige heide, hun nakomelingen verstikken dus. We hebben op de Heuvelrug er alles al wel aan gedaan om die vermossing tegen te gaan. Door te plaggen, te maaien, schapen die ondergrond kaal te laten vreten, maar die wedstrijd lijken we niet te winnen. Stikstof doet de effecten te niet. De aftakeling gaat harder dan dat wij kunnen beheren. De beste manier is de oorzaak weg te halen, dus stikstof terug te dringen. Dan krijg je schone lucht, een schoon milieu, dan kan de natuur zich herstellen.”
Als Schouten naar de toekomst kijkt, is hij overigens optimistisch: “We leven in een ingewikkelde tijd. Iedereen is het er wel over eens dat de stikstofuitstoot omlaag moet. Maar hoe? Ik zie overal initiatieven ontstaan voor verduurzaming van de bedrijfsvoering. Ik ben daar optimistisch over en heel benieuwd hoe ons landschap er over tien jaar uit ziet.”
Wandelen op de hei? DwarsdoorSalland heeft een aantal heel mooie routes:
