Dit is de eerste aflevering in de serie ‘ventilatie op scholen’, gemaakt door studenten van de school voor journalistiek Windesheim. De serie is gemaakt in verband met corona en het eventuele besmettingsgevaar op scholen in verband met de kwaliteit van de ventilatie.
Door Sam Blom, Job Mol en Bart Sollman
“In 80% procent van de Nederlandse scholen heerst een slecht binnenklimaat, terwijl het van cruciaal belang is.” Keimpe van der Wal is technisch commercieel adviseur bij Duco, een grote Europese speler op het gebied van natuurlijke ventilatie. Hij wil schoolbesturen en gemeentes overtuigen van de waarde van een goed binnenmilieu. “De uitdaging is om gezondheid, comfort en energiezuinigheid aan elkaar te koppelen.”
“Besef even dat we 90% van ons leven binnen doorbrengen, zeker in klaslokalen moet het binnenklimaat dan gewoon goed in orde zijn.” Aan de lijn hangt Keimpe van der Wal. Expert op het gebied van frisse scholen, binnenklimaat en natuurlijke ventilatie. Zijn telefoon staat al maanden roodgloeiend. Scholen kloppen tijdens de coronacrisis veel vaker aan voor advies.
Van der Wal keek met gefronste wenkbrauwen naar de situatie in de klaslokalen voor de huidige lockdown. “Het is natuurlijk een lachwekkend verhaal dat een CO2-meter in een lokaal vaak niet op een installatie is aangesloten. De meeste docenten hebben geen kennis op dit gebied en weten dus niet hoe ze moeten ingrijpen als de CO2-meter aangeeft dat de luchtkwaliteit verslechtert.”
Geldkwestie
Gemeentes en schoolbesturen geven in gesprekken wel aan meer te willen investeren in het binnenklimaat, maar vertellen dat ze simpelweg geen budget hebben. Van der Wal stelt dat deze financiële afwegingen ervoor zorgen dat het binnenmilieu onder de maat blijft. “Het is zeker een geldkwestie. Bij de bouw van een nieuwe school wordt er naar het Programma van Eisen Frisse Scholen gekeken, maar de meeste schoolgebouwen hebben hun beste jaren wel gehad. Schoolbesturen krijgen ook een budget wat ze zelf mogen besteden, maar dat geven ze liever uit aan leermiddelen dan aan ventilatie.”
Woud van beslisorganen
Een renovatie van een schoolgebouw is volgens experts een goed moment om het binnenmilieu te verbeteren, maar volgens Van der Wal is het onduidelijk wie er op dat moment de financiële verantwoordelijkheid pakt. “Het is een ondoorgrondelijk woud van beslisorganen en dus lastig om erachter te komen wie er aan de touwtjes trekt. Schoolbesturen, onderwijskoepels en gemeentes hebben allemaal verschillende (financiële) belangen en dus verloopt het proces vaak traag.”
Ventilatie-eisen onvoldoende
Van der Wal vindt het geen goede ontwikkeling dat er in de afgelopen jaren vooral is ingezet op isolatie, om energie en geld te besparen, en minder op ventilatie. “Het zou gezond zijn om meer te ventileren dan wordt aangegeven in het bouwbesluit. Het is niet haalbaar om in alle scholen het binnenklimaat perfect op orde te krijgen, want dan zouden veel oude gebouwen tegen de vlakte moeten. Maar het is al winst als er in een lokaal nu maar één raam open kan en in de toekomst twee.”
Vraaggestuurde Natuurlijke Ventilatiesystemen
Als structurele oplossing voor de problemen rondom het binnenklimaat denkt Van der Wal aan Vraaggestuurde Natuurlijke Ventilatiesystemen. “Als het koud is doen we een raampje dicht, maar als mens hebben we geen zintuigen om CO2-waardes te kunnen meten. Als je merkt dat de lucht slecht is ben je eigenlijk al te laat. Zelfregelende systemen kunnen zich aanpassen aan de situatie in een lokaal. Docenten kunnen zich dan volledig focussen op het lesgeven.”
“Het concept bestaat uit drie pijlers. Ten eerste zorgt basisventilatie voor voldoende verse lucht. Daarnaast is ventilatieve koeling van belang voor de afkoeling van een schoolgebouw. En tot slot is buitenzonwering belangrijk om verdere opwarming van een lokaal te voorkomen.”
Voordat Van der Wal zijn volgende online meeting induikt, wil hij de thuiswerkers in de huidige lockdown nog wat op het hart drukken. “Als je werkt in een slecht geventileerde ruimte kan je last krijgen van benauwdheid, hoofdpijn en concentratieproblemen. Zorg in je thuiskantoor dus voor voldoende natuurlijke ventilatie, want in de buitenlucht functioneer je nog altijd het beste.”