In 2021 is er wereldwijd 700 miljard aan subsidies aan de fossiele industrie verleend. Dit is een verdubbeling ten opzichte van het jaar 2020. Het is toch echt de wereld op zijn kop: De aarde piept en kraakt aan alle kanten omdat de welvarende landen tonnen fossiele energie per dag verbruiken om hun welvarende leefstijl in stand te houden, de fossiele industrie verdient daar exorbitante bedragen per jaar mee en ondertussen ontvangt deze fossiele industrie wereldwijd 700 miljard aan subsidies die ze helemaal niet nodig hebben. Die subsidies moedigen het verbruik van extra fossiele energie alleen nog maar extra aan terwijl we het verbruik juist moeten afbouwen.
Door de oorlog in Oekraïne zijn de energieprijzen nu zo torenhoog dat deze industrie gigantische winsten maakt en door de stijgende energieprijzen gaan die subsidies ook weer omhoog. De westerse landen schieten zichzelf klimaattechnisch in de voet door honderden miljarden te pompen in een industrie die de wereld kapot maakt en het meest schrijnende van alles is dat dat geld, wat de fossiele industrie helemaal niet nodig heeft, niet wordt besteed aan klimaatsteun voor landen die in een heftige klimaatscrisis verkeren door toedoen van het fossiele verbruik van de welvarende landen, zoals Pakistan momenteel.
Juridische activiste Laurie van der Burg
Deze week hoorde ik een ongelooflijk inspirerend interview van De Correspondent met de 32 jarige juridische activiste Laurie van der Burg; een Robin Hood van deze tijd die door middel van juridische druk, samen met de organisatie waar ze voor werkt, Oil Change International, (juridische) actie voert tegen de wereldwijde torenhoge subsidiëring van de fossiele industrie. Hieronder een samenvatting van meerdere fragmenten uit dit interview.
Wat feiten op een rijtje
* Het energieverbruik per huishouden neemt nog altijd toe, ondanks schonere en zuinigere apparaten, omdat de consumpie van elektrische spullen toeneemt.
* Voornamelijk door de koop- en reislust van de welvarende landen is het vervoer over de laatste 10 jaar met 25% gegroeid
* 4 van de 10 jongeren die de slaapkamer verlaten laten elektronische apparatuur aanstaan
* Velen laten de koelkast open staan als wat te dringen pakken
* 50% trekt geen warmere kleren aan als het oud is maar zeEen de verwarming hoger
* Ouders en scholen spelen een belangrijke rol bij het terugdringen van het energieverbruik
Bron: duurzaammbo.n./kennisbank/57-kennisbank/planet/3166-energie
Waarom een industrie die miljarden per jaar verdient subsidies ontvangt? Omdat de fossiele industrie onvoorstelbaar machtig is en grote bedragen uitgeeft aan lobbyisten die met argumenten zoals de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie, de betaalbaarheid van de Nederlandse energie en energiezekerheid, enorme subsidies binnenslepen. Dit terwijl onderzoek de argumenten van de lobbyisten juist tegenspreekt: de concurrentiepositie van Nederland wordt alleen maar sterker als we stoppen met het subsidiëren van onze oude economie en het zou onze industrie juist helpen om zich voor te bereiden op de economie van de toekomst.
Overheden zijn ontvankelijk voor de argumenten van de fossiele lobby omdat de Nederlandse overheid helemaal verweven is met de fossiele industrie. De staat heeft, net als de fossiele industrie, fossiele belangen en investeert ook in fossiele energie. Ook niet onbelangrijk, veel van onze ministers hebben een Shell verleden.
In de afgelopen decennia is Nederland enorm afhankelijk geweest van fossiele energie en deze industrie heeft dus een hele sterke stem in de politiek. De angst is dat als deze industrie stop wordt gezet dat banen en inkomsten zal kosten. Deze politieke angst biedt geen ruimte voor een (onvermijdelijke) alternatieve toekomst.
Ieder jaar wordt er evenveel fossiele brandstof verbrand als er in één miljoen jaar is gevormd
Bron: duurzaammbo.n./kennisbank/57-kennisbank/planet/3166-energie
De Klimaatcrisis is een ongelijkheidscrisis. De mensen die het minste hebben gedaan om deze crisis te veroorzaken worden er het meeste door geraakt.
De rijke landen hebben de afgelopen decennia het meeste uitgestoten met alle industriële activiteiten. De 10% van de rijkste mensen van de wereld zijn verantwoordelijk voor 50% van de CO2 uitstoot wereldwijd vanwege hun luxueuze leefstijl. Het mondiale zuiden wordt het hardst geraakt door de klimaatverandering. Momenteel ligt Pakistan onder water, zoals reeds voorspeld was.
Zeven keer minder aan klimaat dan aan fossiele energie
In 2009 is er op de klimaattop in Kopenhagen overeengekomen dat de rijke landen vanaf 2020 jaarlijks 100 miljard klimaatfinanciering zullen bijdragen aan de arme landen. Los van het feit dat dit doel niet is bereikt (het uitgekeerde bedrag is veel lager), is dit bedrag meer dan 7 keer zo laag dan het bedrag wat de rijke landen jaarlijks ter beschikking stellen aan de fossiele industrie, die zelf miljarden winst maakt en ook niet voor de vervuiling betaalt die zij zelf veroorzaakt.
Als die subsidies worden verschoven naar de landen die het het hardst nodig hebben (door ons toedoen) zodat zij zich kunnen weren tegen de door de rijke landen veroorzaakte, miljarden kostende, milieuschade zoals nu de overstromingen in Afghanistan, dan zou de hele wereld beter af zijn.
Een enorm onrecht waar we met z’n allen aan moeten werken, aldus Laurie van der Burg. Er kan namelijk nog heel veel gedaan worden. Als je de subsidies afschaft bescherm je niet alleen het klimaat maar de economie zal daar ook beter bij varen omdat die subsidies helemaal niet efficiënt zijn. Het afschaffen van de subsidies zou veel voordelen hebben voor de economie, onze gezondheid, het klimaat. en het vrijgemaakte geld zou kunnen worden gebruikt voor sociale vangnetten. Bijvoorbeeld wanneer huishoudens de energierekeningen niet meer kunnen betalen.
Volgens Laurie van der Burg zijn rechtszaken tegen fossiele bedrijven een goede (maar niet de enige) route om te volgen. Daarom heeft zij de overstap gemaakt naar campagne voeren omdat ze zag: we hebben die publieke druk nodig om tegenwicht te bieden aan de macht van de fossiele industrie. We kunnen alle wetenschappelijke argumenten aan onze kant hebben staan, we kunnen het nog zo duidelijk maken voor de overheden welke stappen ze moeten ondernemen om actie te ondernemen en daar van te profiteren, maar toch is dat niet genoeg om actie af te dwingen vanwege die ijzersterke lobby en vanwege de belangen. Het is geen economisch probleem, het is een politiek probleem. Samen om tafel zitten en tot een oplossing komen werkt niet. Er is juridische druk nodig om organisaties in beweging te krijgen en bestuurders moeten ook verantwoordelijk worden gehouden. Ook de banken en overheden die subsidies verlenen aan de fossiele industrie zullen meer te maken gaan krijgen met rechtszaken waarin zij ter verantwoording worden geroepen voor die investeringen.
Een rechtszaak is een slim en handig en publicitair interessant instrument om die druk op te voeren. Zo’n rechtszaak biedt ook de kans om de rechter te vragen om op een objectieve manier naar de wetenschap te kijken en de feiten op een rij te zien en naar ons juridisch stelsel te kijken en te kijken hoe het zich allemaal tot elkaar verhoudt. In de media kan er door fossiele bedrijven van alles worden geroepen aan misleidende informatie. Bedrijven die zichzelf bijvoorbeeld op de borst kloppen dat ze er alles aan doen om CO2 neutraal te zijn, hier wordt de publieke opinie continue aan blootgesteld. In een rechtszaal is het niet mogelijk voor Shell om te zeggen ‘we doen zo goed ons best’ terwijl ze in de realiteit iets anders doen. Daar komen de feiten op tafel en worden die door een onafhankelijk orgaan getoetst. Om een voorbeeld te noemen: Sinds het Parijsakkoord is gesloten heeft Shell 200 miljoen uitgegeven aan lobby om klimaatbeleid te vertragen of te ondermijnen.
Het mooiste en positiefste wat Laurie vindt: de groei in het aantal klimaatrechtszaken dat wordt aangespannen en ook het aantal rechtszaken dat wordt gewonnen. Er worden nu ook door verschillende steden verboden ingevoerd op fossiele reclame. En in Nederland gaat er nu ook worden geëxperimenteerd met een burgerberaad (een initiatief dat vanuit de grassroots is opgezet) wat natuurlijk ook kan zorgen voor een veel democratischere aanpak van deze problematiek.
Die juridische route is heel belangrijk en die hebben we nodig en die moeten we nog veel meer gaan gebruiken, maar dat is niet de enige route. We hebben ook mensen nodig die zich organiseren en energie coöperatieven oprichten. We hebben ook mensen nodig die ook binnen bedrijven zich bezig houden met verduurzamen, we hebben ook mensen nodig die de straat op gaan en een weg blokkeren om zo aandacht te vragen voor de crisis waar we in zitten. Dus het is niet een ‘dit is de juiste strategie’, we hebben alle strategieën tegelijk nodig.
Zoals Greta Thunberg zegt; de enige manier om hoopvol te zijn is door actie te ondernemen. Het maakt niet uit hoe klein die actie is.
