Salland deze week: Niels Folgers (D66): “Van een megastal worden boer en samenleving niet gelukkig en niet gezond. En het varken al helemaal niet”

De familie Tijs heeft plannen haar bedrijf aan de Heetenseweg uit te breiden. Maar of de megastal in Raalte er gaat komen is nog maar zeer de vraag. De gemeenteraad maakt volgende stappen in de besluitvorming steeds wel mogelijk. Maar achter de schermen wordt de verwachting uitgesproken dat de milieuvergunning (de MER, de milieu-effect-rapportage) uiteindelijk bij de provincie zal sneuvelen.

Niels Folgers, D66, gaf tijdens de laatste raadsvergadering onderstaande toelichting bij zijn ‘ik ben tegen’:

Door Niels Folders
De uitbreiding van de varkensstal van de familie Tijs doet D66 Raalte wat, doet de duurzaamheidscoalitie wat, maar in het bijzonder doet het mijzelf wat. Dit onderwerp raakt voor ons de kern hoe je wil samen leven met elkaar, tussen mensen en dier, en hoe je wil omgaan met voedsel en levende wezens daarin.

Ons verkiezingsprogramma is ook duidelijk wat de kern voor ons is, en waar ik mij iedere dag voor probeer in te zetten: een gelukkige en gezonde samenleving. Elke keer als een besluit wordt gevraagd, is dit de essentie voor ons: Worden de inwoners hier beter van? Worden zij hier gelukkiger van? En worden mensen hier gezonder van?

Voor ons is het duidelijk. Een megastal, van 3,5 hectaren met meer dan 23.000 varkens wordt een mens niet gelukkig van, daar wordt de samenleving niet gelukkiger van, en daar worden zeker de duizenden varkens die ongeveer 28 weken leven, want dat is de tijd van geboorte tot slacht, niet gelukkig van.

Bioboeren, buren en varkens zijn gelukkiger

Een goede vriendin van mij werkt bij een grote Europese farmaceut die ook vaccins voor dieren ontwikkelt. Voor haar werk bezoekt ze wekelijks allerlei veehouderijen in Europa. En overal waar ze de veehouders spreekt, zeggen de veehouders hetzelfde wanneer ze over zijn gegaan van een gangbare veehouderij naar een biologische veehouderij: “wij zijn gelukkiger, de dieren zijn gelukkiger en gezonder, en de buren en omgeving zijn veel gelukkig met de situatie.” In plaats van een meer industriële omgeving is er meer ruimte voor de menselijke maat, of gewoon een betere balans tussen mens en dier.

Laten we een peiling houden onder Raaltenaren

Maar wat vindt de samenleving momenteel van deze grote megastallen? Wat zouden onze inwoners ervan vinden?

Onderzoek van cijfers van draagvlak onder de bevolking zijn slecht te vinden in Salland of in Nederland. Daarom heb ik moeten zoeken naar onderzoeken buiten Nederland, aan de andere kant van de Atlantische oceaan.

In de Verenigde staten is hier pas voor het eerst in 2019 onderzoek naar gedaan, naar draagvlak onder inwoners voor megastallen, of zoals ze het in Amerikaanse onderzoek noemen, Concentraded Animal Feeding Operations. Uit het onderzoek blijkt dat meer dan 8 van de 10 mensen daar zich zorgen maken over lucht en watervervuiling, arbeidsomstandigheden en gezondheidsproblemen door de megastallen. En in de staat North Carolina, is het bouwen van nieuwe megastallen sinds 2007 al verboden, en het interessante, zelfs 10 jaar laten er nog een ruime meerderheid van de bevolking achter dit verbod staat voor de bouw van nieuwe megastallen.

En dan ben ik toch benieuwd hoe inwoners uit ons mooie Sallandse land hier tegen aankijken. Burgerbelangen kwam een aantal jaar met een mooi plan voor een raadgevend referendum, wat helaas niet door de raad kwam, anders was dit een perfect instrument geweest om de vraag of we in onze gemeente megastallen willen toestaan, aan onze inwoners voorgelegd kon worden. Maar wel een vraag aan de wethouder, omdat ik weet hoe belangrijk hij de mening en het belang van de inwoners vindt: bent u bereid om onderzoek te laten doen door een onafhankelijk bureau naar het draagvlak voor megastallen onder de inwoners van de gemeente Raalte?

Meer lasten dan baten van vleesverwerkende industrie

Voor nu even niet het natuurperspectief, want jullie weten hoe belangrijk wij dat vinden. Vandaag willen we graag iets zeggen vanuit een economische lens. Dat we in Nederland in de toekomst een goede boterham kunnen verdienen, vinden we namelijk allemaal belangrijk.

Ook in Raalte hebben we een verantwoordelijkheid voor productieve economische groene groei. Dat we kiezen voor sectoren die hier extra aan bijdragen en dat we voor sectoren die hier minder aan bijdragen door het claim op bijvoorbeeld ruimte, gezondheid en arbeidstalent, minder ruimte geven. En het is al eerder gezegd door Kameraad Arie (van der Wilt, PvdA), maar toch belangrijk om te herhalen. Klaas Knot, president van de Nederlandse Bank zegt over de vleesverwerkende industrie dat de maatschappelijke baten daar niet langer opwegen tegen de kosten wegens een overmatig beslag op een aantal grote capaciteitsissues.

Dus dan vragen we ons echt af, waarom doen we dit? Waarom stemmen we voor iets wat nauwelijks een bijdrage heeft aan onze welvaart en welzijn? Iets wat ons geluk als samenleving beperkt!?

Geen boerenbedrijf maar industrieterrein

Zoals ik in het begin al zei, dit onderwerp doet ons wat, dit onderwerp doet mij persoonlijk wat. Wij vinden het belangrijk hoe we met dieren omgaan in ons leven, maar ook hoe we met elkaar omgaan in de samenleving als je niet direct met elkaar eens ergens over bent. Of je elkaar een beetje heel houdt, heeft ook invloed op het geluk en welzijn van de gemeenschap.

En daar hoop ik toch een ander verhaal te vertellen dan de verhalen waar D66 de afgelopen jaren te veel bekend is om te staan: van polarisatie en de morele vinger. Wij van D66 Raalte hebben ook natuurlijk onze idealen, maar dat betekent niet dat je er altijd met gestrekt been in hoeft, maar dat je vooral met elkaar het eerlijke gesprek moet voeren op respectvolle wijze, beide kanten vanuit de eigen waarden.

Ik ben ook bij de familie Tijs geweest op hun varkensbedrijf, ik ben daar vriendelijk en met alle openheid ontvangen. Daarvoor nogmaals dank. Maar het deed mij ook pijn om te zien wat ik zag, en daarvoor wil ik ook eerlijk zijn, en ik vind dat ik dat moet zeggen:

het voelde voor mij als één grote industrie, waarbij zeugen, de moedervarkens, vier weken lang vast staan in een stalenconstructie, omdat ze anders door de kleine ruimte en het verloren natuurlijke instinct hun eigen pas geboren biggen kunnen pletten. Dit beeld doet mij gewoon echt pijn. Vier weken vast, alleen kunnen staan of liggen, in een stalen constructie, met leegte in de ogen van de moeder, met haar biggen om haar heen, die ze niet kan verzorgen en nauwelijks kan zien.

Instemmen met een systeem van houden van dieren die dit in stand houdt, kunnen wij niet. Dat doet simpelweg gewoon te veel pijn.

Maar ik wil ook zeggen. Ik heb makkelijk praten. Ik ben zelf niet 2^de of 3^de generatie veehouder. Ik heb zelf niet ervaren hoe het is om jarenlang door de consument en door banken te zijn gedwongen om op te schalen naar groter en groter, van honderden naar tienduizenden varkens. In gesprek met familie Tijs, is mij nog duidelijke geworden, dat veel varkenshouders in de situatie waar ze zitten, proberen te kiezen voor verbetering voor het welzijn van de dieren. Meegaan met de nieuwe eisen van de samenleving willen ze wel, maar ze hebben zeker gelijk, dat ze daar ook de ruimte voor moeten krijgen.

Uiteindelijk moet je er samen uit willen komen, samen kijken naar mogelijkheden. Wij zijn er ook van bewust, dat morgen niet de hele wereld biologisch en natuur-inclusief kan boeren. Als D66 Raalte staan we daarvoor, maar wel in gesprek met elkaar en denkend in mogelijkheden hoe we gangbaar kunnen ondersteunen met deze transitie. Helaas heeft de gemeente maar beperkte knoppen om aan te draaien, en is dit gesprek meer op andere plekken nodig. Dat moet daar ook zeker gebeuren.

Voor nu kunnen wij alleen voor of tegen dit besluit stemmen. Zoals gezegd, wij denken dat niemand gelukkig wordt om dit soort systemen in stand te houden. De boeren worden hier niet gelukkig van, de inwoners worden hier niet gelukkiger van, en zeker niet de dieren. Wij zullen dan ook tegen dit besluit stemmen. Dankuwel.