Salland deze Week: ‘Het vergeten rapport’ over drijfmest, landbouwgif en de weidevogelstand

Buijs over zijn ‘vergeten’ rapport: “Bijna de gehele landbouwsector wil graag landbouwgif behouden.” Er is ook geprobeerd de werkwijze van Buijs’ methode in twijfel te trekken. “Maar mijn onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift ‘Science of the Total Environment’, daar komt het alleen maar in terecht als zogenaamde reviewers (onafhankelijke, anonieme, wetenschappers) er de stofkam hebben doorgehaald.”

In een tegenrapport van de WUR (Wageningen Universiteit) zijn volgens Buijs opzettelijk verkeerde aannames gedaan m.b.t. de giftigheid van bestrijdingsmiddelen. Dat onderzoek is door het Ministerie van Landbouw gebruikt om de Tweede Kamer zand in de ogen te strooien. Het onderzoek van de WUR is verder niet officieel gepubliceerd. Dat zou ook niet gekund hebben, want de gebruikte methode was onhoudbaar.

Ook vandaag de dag geven weidevogelbeschermers vaak de schuld aan predatoren dat weidevogels uitsterven. Een predator is een beest dat de eieren opvreet of de vogel zelf. Denk aan marters, vossen, ooievaars maar ook de fazant. In de ogen van veel weidevogelbeschermers moeten andere dieren daarom maar doodgeschoten worden.
Vanuit die hoek hoor je zelden dat het veel vroeger beginnende maaiseizoen en snelgroeiend Engels raaigras waar alle andere kruiden in doodgespoten zijn, belangrijke oorzaken zijn. Het gebruik van allerlei landbouwgiffen om kruiden en insecten te doden komt ook zelden aan bod. LTO adviseert zelfs akkers snel om te ploegen na gifgebruik om discussie te voorkomen.

Aan die aspecten de schuld geven zou betekenen dat je de weidevogel redt met minder industriële landbouw en dat doet de omzet van de agro-industrie geen goed. De politieke partij BBB is opgezet vanuit het marketingbureau ReMarkAble dat deze industrie in de portefeuille heeft. Rabobank heeft ook belang bij gasgeefboeren want daar zitten de grote hypotheek-kansen. Lobby-partijen genoeg die niet voor de weidevogel gaan, maar voor industrie op het platteland.

Jelmer Buys toonde al in 2019 aan dat allerlei landbouwgif (insecticiden, herbiciden, fungiciden en biociden) via krachtvoer aan vee in drijfmest terecht komen. Insecten eten dat en gaan eraan dood. En daarom hebben weidevogels en hun jongen geen eten dus sterven een hongerdood, of worden voortijdig door gebrek aan vitaliteit door roofdieren gepakt.

Volgens Buijs is dat hoogstwaarschijnlijk één van de hoofdoorzaken van het verdwijnen van weidevogels, zoals grutto’s, veldleeuweriken, en kieviten. “Vroeg maaien (in april of mei) is inderdaad heel slecht voor vogels, maar als je een nestbeschermer op het nest plaatst en vervolgens kunnen de jonge vogels geen insecten vinden, dan hebben nestbescherming (en de subsidies daarvoor) dus geen of weinig zin. Ook vossen, ratten en ooievaars eten eieren van weidevogels, Maar die dieren zijn ook deel van het natuurlijke evenwicht. Interessant genoeg zijn er nog steeds  een handvol veebedrijven waar de weidevogels zich prima kunnen voortplanten. Daarnaar wordt vreemd genoeg door niemand onderzoek gedaan.”

Buijs dook daarin en kwam erachter dat de eenden die hun jongen insecten voeden het slecht deden, terwijl eenden die hun jongen met waterplanten voeden het goed blijven doen. Jongen van de grutto en kievit eten ook insecten en spinnetjes. En niet zo’n beetje ook. Wel tot tienduizend per dag. Geen insecten, geen overlevingskans voor jongen. Zo simpel is het.

Conclusie: er zijn minder insecten. Dat is al door vele onderzoekers vastgesteld. Hoe komt dat, terwijl er in de melkveehouderij maar weinig landbouwgif wordt gebruikt?
“Het komt grotendeels doordat in vrijwel al het mengvoer insecticiden (en andere bestrijdingsmiddelen) aanwezig zijn, die tijdens de teelt zijn gebruikt of zijn gebruikt tegen bederf tijdens opslag en transport. Daarnaast worden ook door vele bedrijven insecticiden gebruikt als ‘geneesmiddel’ om teken en vliegen te bestrijden, zowel in de stal als op het weiland. Die koeien poepen al die stoffen weer uit. De boer brengt vervolgens de mest op het land. Zo krijgen insecten uiteindelijk dubbel te maken met landbouwgif.”

Buijs trof bij heel veel testen insecticiden in aan in vrijwel alle mestmonsters. Niet alleen in Noord-Holland, maar ook in Gelderland en Friesland. Die waarneming deed Buijs besluiten krachtvoer te onderzoeken. En ja hoor, daar trof hij het landbouwgif ook aan. Hij analyseerde 664 bestrijdingsmiddelen en vond er 53, waarvan 32% insecticiden. Maar er zaten ook resten van ontsmettings- en reinigingsmiddelen in. Buijs stelde vast dat de bron van al die middelen ligt in de teelt van het krachtvoer en bij opslag en vervoer. Vrachtauto’s en zeeschepen mogen worden behandeld met insectengiffen en andere ontsmettingsmiddelen.

Buijs deed vervolgens onderzoek naar het verschil met biologische bedrijven. Die bedrijven gebruiken ook bij wat ze aanvoeren biologische producten, maar voeren ook veel minder krachtvoer bij omdat biologische bedrijven beter in de eigen kringloop voorzien. Het biologische mengvoer bevatte gemiddeld vier maal minder landbouwgif. “Op het land van die bedrijven zaten helaas niet meer mestkevers. Ook lagere concentraties bestrijdingsmiddelen in de mest van biologisch gefokt vee bleken in staat de mestkevers te weren. Alleen in natuurterreinen, waar koeien helemaal geen krachtvoer krijgen, zaten veel meer mestkevers (gemiddeld veertig maal meer).” In de kleine natuurgebieden Korenburgerveen en in de Aaltense Goor (bij respectievelijk Winterswijk en Aalten) vond het team van Buijs zelfs 1000 maal meer mestkevers.

Buijs ontving in 2019 negatieve reacties op zijn onderzoek. Maar niet op de inhoud. Agro-industriële belangenbehartigers zoals LTO verweten de onderzoeker dat hij eerst de conclusies naar buiten bracht zonder daarbij het onderzoek zelf te leveren. Daarna belandde het rapport bij opdrachtgever de provincie Gelderland al snel in een onderste lade. En tot op de dag vandaag worden de resultaten genegeerd als het gaat om weidevogelbescherming. Er wordt veel geld betaald aan bedrijven die aan weidevogelbescherming doen, maar de resultaten daarvan zijn vaak zeer pover; de achteruitgang van de weidevogels gaat onverminderd voort. Iets klopt er dus niet in de weidevogelbescherming.

Maar ook weidevogelbeschermers als Vogelbescherming Nederland (VBN) en SOVON durven volgens Buijs niet de vinger op de zere plek te leggen. Want zij zijn voor subsidies afhankelijk van de overheid en ze willen ook de veehouders niet tegen zich in het harnas jagen. Met de kennis van dit rapport toon je aan dat beschermen zinloos is als je niks aan het krachtvoer doet. Als men niet alle oorzaken van het verdwijnen van weidevogels tegelijk aanpakt, dan hebben de vele subsidies weinig zin.

Buijs: “De oplossing is geen krachtvoer meer gebruiken of zorgen dat je krachtvoer vrij is van landbouwgif en vooral van insecticiden. De productie en opslag van krachtvoer zal moeten worden aangepast. Dat is niet alleen belangrijk voor het behoud (en herstel) van weidevogels, maar zal ook de gezondheid van het vee en van de consumenten ten goede komen. Voor alle genoemde toepassingen van landbouwgif zijn prima alternatieven, nu dienen die dan nog te worden toegepast door de bedrijven.”