Pamflet van de Woonkeuken
Een huis dat aanvoelt als een thuis. Dat is een basisbehoefte en een grondrecht. En toch is het voor werkelijk iedereen – uit elke geleding van onze samenleving, geen vanzelfsprekendheid. Zonder onrealistische eisen te stellen blijft een thuis voor hen toch buiten bereik. En dus moet men genoegen nemen met een woonsituatie die regelmatig ronduit schrijnend is. Wij werken daar als netwerk keihard aan en gaan die crisis te lijf en hebben u daarbij nodig!
Wij willen de woningmarktcrisis – want zo moeten we de ontstane situatie inmiddels noemen – in Overijssel te lijf gaan. Om daar slagvaardig in te zijn, hebben we een gezamenlijk gedragen visie op deze crisis ontwikkeld: wat is er aan de hand en welke oplossingen zijn het meest effectief? We komen met dit pamflet, zodat u zich opgeroepen voelt onze visie te willen delen. En onderdeel te worden van ons netwerk. Want alle partijen die actief zijn rond bouwen en wonen zijn medeverantwoordelijk voor de ontstane situatie. En alle betrokkenen – van projectontwikkelaar tot en met woningcorporatie, van wethouder tot en met Statenlid – zijn nodig om bij te dragen aan oplossingen.
Wie mag aanschuiven?
In de Woonkeuken ontmoeten professionals elkaar die op enigerlei wijze betrokken zijn bij de vastgoedmarkt. Dat zijn bouwers, vastgoedbedrijven, architecten, ingenieurs, stedenbouwkundigen, bestuurders van overheden, ambtenaren, medewerkers van het kadaster en vertegenwoordigers van natuur en milieu en uit onderwijs en wetenschap. Daarnaast schuiven regelmatig mensen aan uit andere disciplines.
Dit pamflet is het resultaat van diepgaande gesprekken in ons Overijsselse netwerk – de Woonkeuken met haar Brede Bouwcoalitie. De meest recente bijeenkomst vond op 22 februari plaats. Sindsdien zijn er verkiezingen voor de Provinciale Staten geweest met een helder signaal aan de politiek. Het is een duidelijke oproep om elkaar te horen – met elkaar in gesprek te komen tot oplossingen – op al onze maatschappelijke opgaven, waarvan de woningmarktcrisis een van de meest urgente is. Alle politieke partijen hebben wonen als speerpunt. Met het recept om in gesprek met elkaar te komen tot oplossingsrichtingen, staan wij als netwerk klaar.
Samen met u zijn wij in staat om te komen tot een versnelde aanpak van de woningmarktcrisis. We hebben elkaar hierin nodig!
Pamflet Brede Bouwcoalitie
We vervatten onze visie in acht punten en acht kernexperimenten die deze punten ondersteunen.
1. Deze crisis gaat primair over mensen
Er zijn allerlei problemen op de woningmarkt die om een oplossing vragen. Maar dat maakt het nog niet per se tot een crisis. Dat het leidt tot schrijnende situaties voor mensen, dát maakt het tot een crisis. Voor de man van dertig jaar die noodgedwongen nog op de zolderkamer bij zijn ouders woont. Voor de pas afgestudeerde vrouw met een bescheiden inkomen die van noopoplossing naar noodoplossing verhuist. Voor de pas gescheiden man die in de winter in een morsige caravan terecht komt op een drassig terrein.
– Ondersteunend kernexperiment: IkWillem
2. Versnel
Als je het bouwtempo verhoogt, komen er eerder woningen beschikbaar en dat brengt het woningtekort omlaag. De meeste winst is volgens ons te halen bij het bekorten van de voorbereidingstijd voor bouwplannen. Die bedraagt nu gemiddeld zeven jaar. We denken dat dit naar zeven maanden kan en hebben hier een Zevenpuntenplan voor opgesteld. Meerdere gemeenten zijn hier inmiddels mee aan de slag gegaan.
– Ondersteunend kernexperiment: Van 7 jaar naar 7 maanden door parametrisch ontwerpen
3. Geef alle ruimte aan innovatie
De huidige crisissituatie is het resultaat van praktijken die in het verleden zijn toegepast. Daarmee zijn die praktijken niet per definitie ‘verkeerd’, maar duidelijk is wel dat ze aangevuld moeten worden met innovatieve praktijken en experimenten. Denk aan parametrisch ontwerpen (‘spelen’ met parameters om razendsnel de mogelijkheden en onmogelijkheden in beeld te krijgen), generative design (ontwerp inzetten voor verkenningen) en Future BEEing (met onder meer een applicatie die via kunstmatige intelligentie (AI) scenario’s bouwt en snelle keuzes faciliteert).
– Ondersteunend kernexperiment: de experimententuin (FutureBEEing, Landschap Leidend, Flexpacht, Woonzaam, Stedelijke Investeringsagenda Twente, Vastgoedschakel, Biobased Bouwen, Expertisegroep Toekomstbestendig Bouwen, etc.)
4. Bouw flexwoningen
Je zou het ook een van de innovatieve praktijken kunnen noemen, maar vanwege het speciale karakter noemen we deze specifiek: flexwoningen. Dit type woning is vandaag de dag van prima kwaliteit, kan snel worden gebouwd en neergezet, op de plek waar het op dat moment nodig is. Ze zijn daarmee de smeerolie van de woningmarkt. Maar we hebben wel ervaring nodig. Bijvoorbeeld: hoe voorkom je dat concentraties van flexwoningen gaan fungeren als afvoerputje van de woningmarkt?
– Ondersteunend experiment: No nuts no glory
Het recept voor een vruchtbare samenwerking in de woningsector
De woningmarkt staat enorm onder druk. De komende jaren moeten ongeveer een miljoen extra woningen worden gebouwd. Deze groei brengt uitdagingen met zich mee. De Woonkeuken biedt haar netwerk daarom een platform om ideeën uit te wisselen en kennis te delen. Het helpt hen bij beleidsontwikkeling en planvorming. Daarnaast faciliteert de Woonkeuken projecten met een experimenteel karakter die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de toekomst van wonen.
5. Flexibel in denken en doen
Een crisis vraagt om een onconventionele aanpak. Kijk daarom goed naar alle standaard handelingen en procedures, en stel daarbij de vraag: brengt dit een oplossing van de wooncrisis dichterbij of verder weg? In het laatste geval is er alle reden om de gangbare praktijk om te gooien. Onconventioneel handelen is daarbij soms onvermijdelijk.
– Ondersteunend kernexperiment: Heatmap met faal- en succesfactoren Pamflet Brede Bouwcoalitie
6. Geen woorden maar daden
Blijf niet te lang hangen in plannen en praten, wacht niet af tot alles perfect is. Ga gewoon concreet aan de slag als de contouren van een plan duidelijk zijn en de voornaamste risico’s zijn afgedekt.
– Overkoepelend experiment: De Brede Bouwcoalitie
7. En-en-en
Dat we dringend nieuwe woningen nodig hebben, wil niet zeggen dat je andere ambities bij voorbaat over boord moet gooien. Sterker: de urgentie koppelen aan andere belangen kan juist voor een doorbraak zorgen. Bijvoorbeeld de koppeling met ambities rond duurzaam en natuurinclusief bouwen en het inrichtingsprincipe van het Rijk om water en bodem voortaan sturend te laten zijn bij bouwplannen. Zorg wel voor een gezamenlijk gedragen visie en een wenkend perspectief. En – zie punt 6 – ga zo snel mogelijk over tot actie.
– Ondersteunend kernexperiment: Waardevol samenwerken met Baukultur & FutureBEEing
8. Geef jong talent alle ruimte
Deze wooncrisis wordt mede veroorzaakt doordat er te weinig ‘handjes’ zijn. Zorg daarom dat opleidingen hun curriculum optimaal inrichten op wat er in de bouwpraktijk nodig is. Door met elkaar te praten en te zorgen dat je een aantrekkelijke toekomstige werkgever bent. Daarmee wordt de instroom van nieuw, jong talent vergroot.
– Ondersteunend kernexperiment: Woningbouwgilde
Tenslotte: deze wooncrisis is niet van de ene op de andere dag ontstaan en zal ook niet van de ene op de andere dag verdwijnen. Losse acties zijn goed en nuttig, maar moeten leiden tot een brede beweging en uiteindelijk tot een cultuuromslag. Zodat iedereen die met bouwen en wonen te maken heeft het eigen netwerk en de eigen praktijk onder de loep neemt en zich afvraagt: kan dat niet anders, kan dat niet sneller, kan dat niet beter? Zodat iedereen thuiskomt, is en blijft in een beter Overijssel!
