Boeren mochten jarenlang op basis van te rooskleurige milieuverhalen veel meer mest uit rijden dan hun collega’s in het buitenland. Derogatie heet die uitzonderingsregel. Omdat tegen de afspraken in het grondwater ernstig vervuild raakte is dat extra uitrijden per 1 januari verboden.
Salland deze Week komt tot stand, mede naar aanleiding van wat er bij de redactie binnenkomt
De derogatie is een mestvoordeel dat Nederland kreeg omdat er hier met meer mest dan gemiddeld toch niet meer nitraat naar het grondwater uit zou spoelen. Ook Sallandse boeren mochten daarom 40% meer mest uitrijden dan boeren in andere landen. Mest afvoeren is duur, dus als je meer op je eigen land mag brengen is dat een concurrentievoordeel.
Achteraf blijken onze boeren zich donders slecht aan de Europese regels gehouden te hebben. Ze namen – schrijft de Volkskrant – een loopje met de milieuvoorschriften. Zo is er grootschalig gefraudeerd met de mestboekhouding van veehouderijen en mestfabrieken.
Hoe worden onze boeren geïnformeerd?
‘Salland eet en boert bewust’ heet de pr-machine van regulier boerende Sallanders, gesubsidieerd door de gemeenten. Maar heel bewust wordt er niet geboerd, krijgen we op de redactie binnen, via mensen die hun naam liever niet genoemd hebben, “want je hebt zo maar boze trekkers op de oprit”. LTO heeft afschaffen van de derogatie proberen tegen te houden door te stellen dat meer dierlijke mest betekent dat er minder kunstmest gebruikt hoeft te worden. Maar Europa heeft het over mínder mest en niet over vervanging door kunstmest. Het gaat namelijk niet meer om maximaal gras en ander spul uit de grond peuren, het gaat om minder grondwater vervuilen.
“De boeren lobby van LTO en Boert Bewust had boeren beter kunnen informeren. Als je bewust boert,” zegt onze tipgever, “dan moet je op tijd minder mest produceren dus de veestapel inkrimpen! Maar dat is de boeren niet voorgelicht. Het gaat om de kwaliteit van grondwater, dus indirect over ons drinkwater!” Overigens licht de gemeente Raalte haar boeren ook geregeld voor, met speciaal voor deze beroepsgroep een nieuwsbrief. Als dat informatiebulletin goed in elkaar steekt, zal ook via die weg de boer op de hoogte gebracht zijn.
GB wil dat de gemeente helpt
Maar de veestapel bij reguliere boeren is niet ingekrompen. Er is daarom een overschot aan mest. Afvoeren is niet alleen onbetaalbaar, er is ook helemaal geen plek meer vrij. Uitrijden op het land mag nog niet omdat anders het grondwater nog meer vervuild raakt. En de kelders zijn vol.
Jan Schokker van GemeenteBelangen Raalte wil hulp van de gemeente. Een tijdelijk depot bijvoorbeeld, zoals Jansen Wijhe een jaar of tien geleden ook al eens heeft gehad, als tussenoplossing voordat de mest naar Noord Nederland gereden werd. “Anders gaan de boeren in nood illegale oplossingen verzinnen,’’ zegt Schokker in De Stentor, waarmee hij duidt op wetsovertredingen als illegaal lozen.
BBB: ‘sector staat in de fik’
Doordat boeren minder mest mogen uitrijden gaat het mestoverschot vervijfvoudigen, zegt Het Nederlandse Centrum voor Mestverwaarding (NCM) in het Financieel Dagblad. De afvoer per ton verdubbelt daardoor in prijs van 25 naar misschien wel 50 euro per ton. ‘Alarmfase één’, zegt NSC-Kamerlid Harm Holman. BBB’er Cor Pierik: ‘de sector staat in de fik’. ChristenUnie heeft het over ‘een strop om de nek van de Nederlandse veehouderij’. NCM denkt dat veel boeren dat niet kunnen betalen. Dat gaat leiden tot een koude sanering. Landbouwminister Adema (die wel wist dat de derogatie stopte maar de Kamer expres niet informeerde) werkt nu aan een subsidieregeling voor jonge boeren die het bedrijf van hun ouders willen overnemen. En boeren die het hardst getroffen worden door de derogatie kunnen ook geholpen worden.
