Dit is een aflevering in de serie ‘ventilatie op scholen’, gemaakt door studenten van de school voor journalistiek Windesheim. De serie is gemaakt in verband met corona en het eventuele besmettingsgevaar op scholen in verband met de kwaliteit van de ventilatie. Lees hier de eerder geplaatste artikelen.
Door Sam Blom, Job Mol en Bart Sollman
Hij werkte jarenlang in de reguliere bouw, maar verloor daar de liefde voor het vakmanschap. Nu haalt Rens Borgers voldoening uit het werken met ecologische bouwmaterialen en is hij kritisch op het ongezonde binnenklimaat in scholen en het rondpompen van virussen in de lokalen. “Duurzaamheid is een uitgehold begrip. In de reguliere bouw ligt de focus momenteel alleen op kosteneffectiviteit.”
Het is eind december 2020. Het Overijsselse Heino staat al weken op pauze. Het dorp in de gemeente Raalte zit midden in de tweede coronagolf. Basisschool De Gouden Emmer is dicht, bij muziekvereniging Ons Genoegen is het muisstil en ook de Nicolaaskerk is voor even geen toeristische trekpleister meer.
Toch is er iets verderop in het dorp reuring. Aan de Boekweitakker draait Rens Borgers overuren. Met zijn bedrijf EcoBouwSalland is hij drukker dan ooit. “Ik heb lang in de reguliere bouw gewerkt en daar ligt de nadruk vooral op tijd en minder op kwaliteit. Tegenwoordig bouw ik met een hogere kwaliteitsstandaard ecologische woningen met natuurlijke materialen. Het geeft mij een voldaan gevoel om mensen in een gezonde, veilige en energiezuinige woning te laten leven.”
Gezonde schoolgebouwen
Na een zoom-workshop bouwen met kalkhennep en een paar belletjes over de bouwvoortgang van een eco-woning in Drachten begint Borgers over de zorgelijke situatie in de schoolgebouwen tijdens de coronacrisis. “Het binnenklimaat in de lokalen is ongezond. In de scholen van tegenwoordig zitten gigantische ramen die niet open kunnen. Ook hebben de gebouwen platte daken, waardoor een lokaal in de zomer oververhit raakt.”
“Natuurlijke materialen kunnen uit zichzelf warmte en vocht opnemen en afstaan. Als je een nieuwe school met zulke materialen bouwt, blijft het lokaal in de zomer koel en in de winter warm”, vertelt Borgers. “Docenten en leerlingen krijgen dan minder last van hittestress, het binnenklimaat wordt beter en je bespaart veel geld op ventilatie.”
Virussen rondpompen
Borgers is geen fan van het huidige gebruik van ventilatie op scholen. “De systemen zijn heel duur, ingewikkeld en daarnaast kunnen de ramen in een lokaal niet open. Uiteindelijk vertrouw je dan op een systeem dat virussen rondpompt, omdat er geen frisse buitenlucht het lokaal kan binnenstromen. Daarnaast wordt het onderhoud en de reiniging van de systemen ook vaak vergeten.”
Bio-ecologische villabouw
Borgers is zich bewust van het kostenplaatje als scholen ecologisch en met natuurlijke materialen moeten worden gebouwd. “Het is nu nog elitair, ik noem het vaak bio-ecologische villabouw. Maar aan de andere kant creëren wij wel een gezonde leefomgeving met materialen die niet schadelijk zijn voor mens en natuur.”
“De bouwwereld heeft zich de afgelopen jaren te veel gericht op commercie, prijsvechters en efficiëntie. Ik wil daarom een innovatief product leveren, wat geen impact heeft op de natuur en in de toekomst ook betaalbaar is voor een grotere doelgroep.”
Op het eerste gezicht lijkt er bij aannemers en gemeentes meer aandacht te zijn voor duurzaamheid dan een paar jaar geleden, maar volgens Borgers is dat een uitgehold begrip. “In de bouw ligt de focus momenteel alleen maar op kosteneffectiviteit. Bij duurzaamheid wordt er niet gekeken naar de impact op moeder aarde. Volhoudbaar is een Zuid-Afrikaanse term voor duurzaam die beter de lading dekt.”
Bewust bouwen
Ondanks de huidige problemen met het binnenklimaat op scholen, ziet Borgers de toekomst positief in. “Het besef komt binnen dat we bewust en circulair moeten gaan bouwen. Helaas zit ik nog niet aan de klimaattafels, maar het is al een belangrijke overwinning dat onder andere de provincie Overijssel positiever tegen de ecologische bouw aankijkt dan een paar jaar geleden.”
